Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
«Αφού δεν τους αρέσει ο λαός, ας εκλέξουν άλλο», παρατηρούσε σαρκαστικά ο Μπρεχτ στους ιθύνοντες της Αν. Γερμανίας. Τη Δευτέρα, το ΡΙΚ κάλεσε έξη νομικούς να συζητήσουν «τι είναι η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία». Η κυπριακή κυβέρνηση θέλει να «ετοιμάσει τον λαό» για τη λύση, ο Υπουργός Παιδείας μάλιστα βάφτισε την επόμενη «χρονιά της λύσης», προαναγγέλοντας ειδικό σχολικό μάθημα!
Η συζήτηση στο ΡΙΚ δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τις μεσαιωνικές αντιπαραθέσεις για το φύλο των αγγέλων. Με αξιοζήλευτη μεθοδικότητα, όχι κατώτερη του πείσματος όσων προσπάθησαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, οι οπαδοί της «διζωνικής» εξηγούσαν ότι θα γυρίσουν όλοι οι πρόσφυγες στα σπίτια τους, χωρίς να εμποδίσει μια τέτοια επιστροφή τον σχηματισμό δύο αμοιγώς εθνικών κρατών, κάτι μαθηματικά αδύνατο, αφού οι ‘Ελληνες ήταν πλειοψηφία σε όλη την Κύπρο πριν από την τουρκική εισβολή. Δεν είχαν το θάρρος να πουν ότι δεν θα γυρίσουν ασφαλώς όλοι. Αυτό εμπόδιζε να τεθεί το κύριο ζήτημα, στο οποίο ουδέποτε απήντησε οποιοσδήποτε πολιτικός. Τι κράτος θα σχηματισθεί αν κάνουν οι ‘Ελληνες αυτή την τόσο οδυνηρή παραχώρηση; Ποιός θα ασκεί εξουσία στην ομοσπονδία; Ο μόνος που παρουσίασε ποτέ απάντηση στην ερώτηση αυτή λεγόταν Ανάν: εξίσωσε τη μεγάλη πλειοψηφία με τη μικρή μειοψηφία, διορίζοντας ξένους να διοικούν το κράτος! Το πρόβλημα περιπλέκεται περισσότερο, γιατί, αυτός που θα κάνει κουμάντο, θα έχει και την ψήφο της Κύπρου στην ΕΕ (Λονδίνο και Ουάσιγκτον δεν έχουν αντίρρηση να βάλουν από τώρα την Τουρκία στην ‘Ενωση).
Την πραγματική «είδηση» δεν την «έβγαλαν» οι νομικοί, την είπε, μάλλον αμήχανη, η συντονίστρια στο τέλος. Ρώτησε το ΡΙΚ τους τηλεθεατές. Το 80% απάντησε ότι δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει «διζωνική-δικοινοτική», το πολίτευμα δηλαδή στο οποίο θα ζουν ενδεχομένως σε μερικούς μήνες! Το 80% του πληθυσμού δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνει αυτό που η διπλωματία Κύπρου και Ελλάδας, έχει καταστήσει μείζονα εθνικό στόχο των δύο χωρών, επιμένοντας να συμπεριληφθεί στα ψηφίσματα του ΟΗΕ! ‘Η οι ‘Ελληνες χαζέψαμε, ή «κάποιο λάκκο έχει η φάβα». Ο «λάκκος» είναι ο ανεπαρκής ορισμός της κεντρικής εθνικής επιδίωξης – για τους μεν είναι τρόπος λύσης του κυπριακού, για τους δε υποταγής της πλειοψηφίας σε τρίτους ή την μειοψηφία.
Στην γαλλική πολιτικο-διπλωματική συνδρομή και την ρωσική «αντιστήριξη» αποβλέπει τώρα η Αθήνα, για να αντιμετωπίσει το αναμενόμενο θερινό «φόρσιγκ» της Ουάσιγκτον στα Βαλκάνια (και την Κύπρο). Ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις πιέσεις για «λύση-μαϊμού» στα Σκόπια και αναγνώριση Κοσόβου. Προβληματίζεται τι πρέπει να κάνει με την τουρκική ενταξιακή πορεία, που υποστηρίζει φανατικά επί δεκαετία η Αθήνα, εισπράττοντας σκλήρυνση στα διμερή. Το Μαξίμου παρακολουθεί το κυπριακό από «απόσταση ασφαλείας», εκτιμώντας ότι, ούτως ή άλλως, η τουρκική αδιαλλαξία δεν θα επιτρέψει «λύση». Αυτή που κυρίως δραστηριοποείται και θα βρίσκεται το τριήμερο στην Κύπρο είναι η Υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, από τους φανατικότερους υποστηρικτές του σχεδίου Ανάν το 2004. Στα ελληνοτουρκικά και στο κυπριακό, η Υπουργός είναι οπαδός συνέχισης της υποστήριξης προς την τουρκική ένταξη και του σύντομου «κλεισίματος». Είναι «κοινό μυστικό» άλλωστε ότι δεν νοιώθει άνετα με τη ρωσική πολιτική του Πρωθυπουργού. Οι ‘Ελληνες πολιτικοί προτιμούν να μην πολυανακατεύονται με το κυπριακό, όμως το κυπριακό έχει αναπόφευκτες και κολοσσιαίες επιπτώσεις δεκαετιών στις ελληνοτουρκικές (και ευρωτουρκικές) σχέσεις. Το αν θα λυθεί θα επηρεάσει καθοριστικά τα ελληοτουρκικά. Η Ελλάδα είναι εγγυήτρια δύναμη. Η μορφή της λύσης, όπως και στο παρελθόν, μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε ειρήνη και πόλεμο.
Αν η Αθήνα «κυττάει» Ευρώπη-Ρωσία, η Λευκωσία «αλλοιθωρίζει» προς Λονδίνο/Ουάσιγκτον. Ο Κύπριος Πρόεδρος πολλαπλασίασε τις χειρονομίες καλής θέλησης προς Βρετανία και ατλαντιστές της Κομισιόν, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, που προτιμούσε μάλλον Παρίσι, Βιέννη, Μόσχα. Αντιμέτωπος με τουρκική σκλήρυνση, ο Χριστόφιας τα «δίνει όλα» για να πετύχει τη φιλοδοξία του (και μείζονα αγγλοαμερικανική επιδίωξη) να λύσει το κυπριακό το 2008, πολλαπλασιάζοντας μεγάλες παραχωρήσεις προς Ταλάτ (‘Αγκυρα) και Λονδίνο. Ελπίζει ότι θα «φέρει σε αίσιο πέρας» τη διαδικασία που άρχισε και «δεν τα παρατάει εύκολα»
Η Λευκωσία πανηγυρίζει για το μνημόνιο που υπέγραψε με τον Γκόρντον Μπράουν, υποστηρίζοντας ότι το Λονδίνο απορρίπτει τη διχοτόμηση. Δεν συμφωνούν όλοι με την εκτίμηση αυτή. Στην πραγματικότητα, υπογραμμίζουν Κύπριοι διπλωμάτες, το Λονδίνο ούτε θέλει διχοτόμηση (προτιμά όλη την Κύπρο υπό στρατηγικό έλεγχο), ούτε και μπορεί να την επιβάλει. Είναι ήδη δε δεσμευμένο από διεθνείς αποφάσεις πολύ υπέρτερης νομικής αξίας του μνημονίου. Πάγια υποδαυλίζει την τουρκική διχοτομική προσδοκία, για να σπρώξει μετά στην απατηλή αγκάλη του τους ‘Ελληνες. Με το μνημόνιο έδωσε κάτι που η Λευκωσία είχε, παίρνοντας κάτι πολύ ουσιώδες για τη βρετανική διπλωματία. Την έγγραφη αναγνώριση, στο τέταρτο σημείο του μνημονίου, για πρώτη φορά από εκλεγμένο Κύπριο Πρόεδρο του συνόλου των υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις συνθήκες του 1960, περιλαμβανομένης της εγκατάστασης και κυριαρχίας των βρετανικών βάσεων και δικαιωμάτων επέμβασης-εγγύησης, όπως σημειώνει, μιλώντας στον «Κ.τ.Ε.» ο κ.Λουκάς Λουκαίδης, πρώην Δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. (Οι συνθήκες του 1960 είναι υποχρεωτικές για τις τρεις εγγυήτριες, όχι όμως για την Κυπριακή Δημοκρατία, γιατί αντιτίθενται σε αποφάσεις του ΟΗΕ για την απελευθέρωση αποικιών, δεν έχουν ποτέ εγκριθεί από τον κυπριακό λαό και η Βρετανία δεν τις τήρησε επιτρέποντας τα γεγονότα του 1974. Η ύπαρξη της Δημοκρατίας δεν στηρίζεται νομικά σε αυτές, αλλά στην πρακτικά μη ανατρεπόμενη απόφαση αναγνώρισής της). «Δεν θα ανοίξουμε δεύτερο μέτωπο με τους Βρετανούς, θέτοντας ζήτημα βάσεων», λέει, δικαιολογώντας την υπογραφή, κορυφαίο στέλεχος του ΑΚΕΛ, που δεν όμως εξηγεί για ποιό λόγο η Λευκωσία παραιτήθηκε προκαταβολικά και χωρίς αντάλλαγμα, από το ένα από τα δύο μεγάλα διπλωματικά χαρτιά που έχει για να πιέσει για αξιοπρεπή λύση, τη δυνατότητα να εγείρει θέμα βάσεων (το άλλο είναι το βέτο).
Προηγουμένως, η αναγνώριση από τον κ. Χριστόφια, για πρώτη φορά, ενός «συνεταιρισμού» ελληνοκυπριακού και τουρκοκυπριακού κράτους επικρίθηκε σφόδρα από τον πρώην Πρόεδρο Παπαδόπουλο και τον «πατριάρχη» του κυπριακού σοσιαλιστικού και αντιαποικιακού κινήματος, Δρ. Βάσσο Λυσσαρίδη. Το «στρατόπεδο» των «ανανιστών» απήντησε στην κριτική αυτή με πρωτοφανούς χυδαιότητας δημοσιεύματα εναντίον του «Γιατρού», που θύμισαν σε ορισμένους τις επιθέσεις κατά Μακαρίου-«Μούσκου», που προετοίμασαν «ιδεολογικά», για λογαριασμό της CIA, την κατάλυση της Δημοκρατίας το 1974. Η ίδια εφημερίδα, μαζί με τον ηγέτη του ΔΗΣΥ Νίκο Αναστασιάδη, επετέθησαν με σφοδρότητα προ ημερών στον Χριστόφια και το ΑΚΕΛ, όταν ταλαντεύτηκαν για το αν έπρεπε να συνεχίσουν τις συνομιλίες, προειδοποιώντας για το τι τους περιμένει αν παρεκκλίνουν από τα «δρομολογηθέντα».
Ο Κύπριος Πρόεδρος έχει προκαταβολικά, προτού αρχίσουν καν οι κυρίως συνομιλίες, κάνει σειρά σημαντικών παραχωρήσεων΅: αποδέχτηκε την παραμονή 50.000 εποίκων. Απέσυρε οκτώ προσφυγές της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά της Κομισιόν, για τις σχέσεις με τους Τουρκοκύπριους. Αποδέχτηκε την εσαεί παραμονή βρετανικών βάσεων/στρατευμάτων στην «αποστρατιωτικοποιημένη» Κύπρο. Αυτή η τακτική μοιάζει να εξαντλεί τα περιθώρια επίδειξης καλής θέλησης της ελληνικής πλευράς. Μέχρι τώρα παρατηρείται όμως «σκλήρυνση» των Τούρκων, παραδέχεται μελαγχολικά πηγή που είναι σε θέση να γνωρίζει το περιεχόμενο των συνομιλιών, γεγονός που οδηγεί τον Κύπριο Πρόεδρο σύντομα σε οδυνηρά διλήμματα, αν δεν σημειωθεί μια δραματική μεταβολή. (‘Ηδη, η τακτική του έχει προκαλέσει την απογοήτευση κα τις διαμαρτυρίες τμήματος της τουρκοκυπριακής αριστεράς, που τον εγκαλεί για πλημμελή υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους εποίκους και τα ξένα στρατεύματα!).
Αν η σημερινή κατάσταση δεν τροποποιηθεί ριζικά, ο Πρόεδρος Χριστόφιας θα τεθεί προ του οδυνηρού διλήμματος είτε να παραιτηθεί από το «όνειρό» του (να περάσει στην ιστορία ως ο λύσας το κυπριακό), είτε, όπως ο Μακάριος το 1960, να υπογράψει μια μη εφαρμόσιμη, κακή λύση, που θα διακινδυνεύσει νέο κύκλο αιματηρής αντιπαράθεσης, με ότι συνεπάγεται για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Το ερώτημα όμως που θέτουν έμπειροι πολιτικοί παρατηρητές, είναι το κατά πόσον ο Πρόεδρος και το ΑΚΕΛ έχουν σκεφθεί και προετοιμάσει σε βάθος εναλλακτική στρατηγική, σε περίπτωση αποτυχίας της ακολουθούμενης.
