Του Μάριου Ευρυβιάδη
Είναι μία φράση που την ακούμε κατά κόρο από τους «ειδικούς» και η οποία αναπαράγεται από τα ΜΜΕ αναφορικά με την υφιστάμενη οικονομική κρίση. Σύντομα, λένε, θα δούμε τις συνέπειες της κρίσης στην πραγματική οικονομία (the real economy). Δηλαδή, ρωτά με δικαιολογημένη ειρωνεία ο εικονοκλάστης Γιώργος Καραμπελιάς (εκδότης του αδέσποτου διμηνιαίου περιοδικού Άρδην και συγγραφέας μεταξύ άλλων του 1204: Η Διαμόρφωση του Νεώτερου Ελληνισμού), σε ποια οικονομία ζούσαμε μέχρι πρόσφατα και τώρα θα προσγειωθούμε; Στην οικονομία του αέρα;
Ναι στην οικονομία του αέρα ζούσαμε, ή πιο ορθά μας βάλανε να ζούμε. Και δείγματα γραφής είχαμε με τις επαναλαμβανόμενες χρηματο-πιστωτικές κρίσεις του συστήματος. «Μαύρη Τρίτη» εδώ, «Μαύρη Παρασκευή» εκεί, κραχ στην Ασία, κραχ στην Αργεντινή (κραχ παρ' ολίγο και στην Τουρκία το 1999. Αλλά στην περίπτωσή της ο Θείος Σαμ δεν επέτρεψε να γίνει και έδωσε εντολή να ανοίξουν οι κρουνοί του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και να εκταμιευτούν, για νιοστή φορά, μερικές δεκάδες δις, ώστε ο «πιο πιστός σύμμαχος» των ΗΠΑ, το κράτος «μοντέλο» του μη δυτικού κόσμου», η «γέφυρα» μεταξύ πολιτισμών κλπ., να μην καταρρεύσει).
Όπως εξηγεί ο Καραμπελιάς αλλά και άλλοι μη ειδικοί που διαθέτουν κοινό νου, οι δυτικές οικονομίες μετεξελίχθηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες από παραγωγικές οικονομίες, δηλαδή οικονομίες που παρήγαγαν πλούτο, θέσεις εργασίας κλπ., σε οικονομίες «υπηρεσιών», σε «άϋλες» οικονομίες ή πιο απλά και κατανοητά, σε «αεριτζίδικες οικονομίες». Η εξέλιξη αυτή ολοκληρώθηκε και κορυφώθηκε με ένα οργασμικό, κυριολεκτικά, παροξυσμό την δεκαετία του 1990 με την παγκοσμιοποίηση.
Το τελικό αποτέλεσμα, αν και φαινομενικά «παρήγαγε πλούτο» (πραγματική οικονομία) και έτσι το παρουσίαζε η προπαγάνδα του συστήματος, στην ουσία κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε. Αυτό που συνέβαινε ήταν η αναδιανομή εισοδημάτων (διεθνώς και τοπικώς) από διάφορες τάξεις πληθυσμών και ανθρώπων σε άλλες, με επιτήδειους και δόλιους τρόπους. Ως αποτέλεσμα, οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Ως προς τις μεσαίες τάξεις, τα μέλη της νόμιζαν ότι ανέβαζαν το βιοτικό τους επίπεδο όλο αυτό το διάστημα. Στην ουσία μεταβάλλοντο σε καταναλωτικούς λαπάδες.
Το σύστημα εγκλώβισε τις μεσαίες τάξεις με δάνεια πάσης ανάγκης και φαντασίας: καταναλωτικά, στεγαστικά, χριστουγεννοδάνεια, διακοποδάνεια, ακόμη και γαμοδάνεια για «σύγχρονα» νεαρά ζευγάρια που άρχιζαν τον έγγαμο βίο τους, και ήθελαν να είναι "in", "on credit" και "on line". Όλα τα παραπάνω δημιουργούν ένα επίπεδο ζωής εκτός πραγματικότητας και το οποίο στην πραγματική οικονομία, πρέπει να ιδρώσεις για να έχεις.
Ήταν λοιπόν θέμα χρόνου μέχρι η αεριτζίδική αυτή οικονομία, που οι αετονύχηδες στην κορυφή της πυραμίδας έφτιαξαν για πάρτι τους, να συγκρουστεί με την πραγματική. Και κατά μέγιστη ειρωνεία η πραγματικότητα αυτή δεν είναι άλλη απ' αυτή που εκφράζει η ακραιφνής φιλοσοφία του νεοφιφλευθερισμού. Η φιλοσοφία αυτή εκφράστηκε με τα πιο απλά λόγια από τον γκουρού του σύγχρονου οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, τον πρόσφατα αποβιώσαντα Miton Friedman. «Δεν υπάρχει, έλεγε, τέτοιο πράγμα όπως το δωρεάν συσσίτιο» (There is no such thing as free lunch).
Στην πραγματική οικονομία και αφού κάποιος υποστεί το κόστος, είτε αυτό είναι η εργασία του (πραγματικός ιδρώτας) είτε το κεφάλαιό του, μπορεί να παράγει πλούτο. Έτσι αυξάνεται η πίττα και έτσι προοδεύει το σύνολο. Στην εικονική ή αεριτζίδικη οικονομία, έχουμε αναδιανομή όχι παραγωγή πλούτου. Η αναδιανομή αυτή συντελείται από το ανεξέλεγκτο χρηματοπιστωτικό σύστημα με πρωταγωνιστές τις τράπεζες, τους χρηματιστές και τα αεριτζίδικα προϊόντα τους. Μέσω τέτοιων προϊόντων οι επιτήδειοι αυτοί αποθησαύρισαν, την τελευταία τριακονταετία, όλους όσους ίδρωναν μέσα στην πραγματική οικονομία.
Η κατάληξη είναι πραγματικά τραγική. Αυτοί που φαλήρισαν το σύστημα (όχι όμως τους εαυτούς τους) έχουν καταφέρει να σπείρουν και τέτοιο πανικό στους κυβερνώντες, ώστε αυτοί να τρέχουν από διάσκεψη σε διάσκεψη και από πρωτεύουσα σε πρωτεύουσα για να τους «σώσουν». Με τα δικά μας κόλυβα, ή με ότι μας έχει απομείνει. Αλλιώς, λένε, μας απειλούν δηλαδή, θα χαθούν και τα αυγά και τα πασχάλια. Θα σωθούν λοιπόν οι τραπεζίτες, οι χρηματιστές, και όλα τα λαμόγια του κλεπτοκρατικού καπιταλισμού. Για να συνεχίσουν αυτό που έμαθαν πολύ καλά να κάνουν, τη δομημένη ληστεία. Με το κράτος σε αφασία. Και όλους εμάς που ιδρώνουμε στην πραγματική οικονομία να καταλήξουμε για μία ακόμη φορά, όχι μόνο δαρμένοι αλλά και κερατωμένοι.
