Πριν από λίγες μόλις ημέρες πραγματοποιήθηκε επιστημονικό συνέδριο στο Αρβίλ του βορείου Ιράκ με θέμα το Κουρδικό. Το πολυσήμαντο αυτό γεγονός, που ίσως να περνούσε εντελώς απαρατήρητο χωρίς τη συνεργασία των τουρκικών και των κουρδικών ακαδημαϊκών (και πολιτικών) φορέων, φαίνεται να εγκαινιάζει νέα περίοδο στις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και του βορείου Ιράκ. Στην πόλη Αρβίλ -τα αρχαία Άρβηλα- της αυτόνομης κουρδικής περιοχής του βορείου Ιράκ πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες του διήμερου επιστημονικού συνεδρίου που είχε θέμα το «Κουρδικό ζήτημα: Η από κοινού αναζήτηση της ειρήνης και του μέλλοντος».
Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας του τουρκικού Ομίλου Διανόησης Άμπαντ (ΑΡ) σε συνεργασία με το κουρδικό Πανεπιστήμιο Σαλαχαντίν και το Ινστιτούτο Μουκριάνι. Ο τόπος διεξαγωγής του ορίστηκε η πρωτεύουσα της αυτόνομης κουρδικής περιοχής, καθώς η διοργάνωση του συνεδρίου αποτράπηκε δις από τους σκληροπυρηνικούς στη νοτιοανατολική Τουρκία το φθινόπωρο. Ωστόσο, έτυχε μεγάλης δημοσιότητας τόσο στην Τουρκία όσο και στο βόρειο Ιράκ, όπου μεταδόθηκε ζωντανά από τον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό («Ζαμάν» 16/2/2009).
Το συνέδριο κατέληξε σε διακήρυξη δεκατριών σημείων. Το κείμενο που πήρε τη μορφή συμπερασμάτων και εκτιμήσεων για τα ζητήματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών, αλλά και του κυρίως συνεδρίου που έλαβε χώρα τον Ιούλιο 2008, κοντά στη λίμνη Άμπαντ, προβαίνει σε ανατρεπτικές συστάσεις προς την Τουρκία και τους Κούρδους. Επισημαίνει την ανάγκη ανάπτυξης των πολιτικών, των οικονομικών, των πολιτισμικών κ.ά. σχέσεων ανάμεσα στην Τουρκία και την αυτόνομη κουρδική περιοχή του βορείου Ιράκ, επιμένοντας στην άμεση ανταλλαγή προξενικών αντιπροσωπειών. Επιμένει στην ανάγκη ενίσχυσης του κλίματος «αδελφοσύνης», που θεωρεί ότι υπαγορεύεται από την ιστορική, την πολιτισμική και τη γεωγραφική πραγματικότητα της περιοχής ανάμεσα στους Κούρδους και τους Τούρκους. Απορρίπτει κάθε πολιτική που βασίζεται σε εθνικιστικές ιδεολογίες και στη χρήση βίας. Σημειώνει τη σημασία της Τουρκίας για το βόρειο Ιράκ, καθώς θεωρεί ότι η πρώτη παίζει τον ρόλο της «θήρας» προς τη Δύση για τη δεύτερη! Υπογραμμίζει ακόμη ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς επίσης και για τη διαμόρφωση του αναγκαίου κλίματος για τον διάλογο και την «ανοχή στη διαφορετικότητα» (tolerance). Εξάλλου, ζητάει την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών της περιοχής, καθώς και την υιοθέτηση εποικοδομητικού λόγου από τα ΜΜΕ. Τέλος, προτείνει τη διοργάνωση συνεδρίου στο Αρβίλ, όπου θα συζητηθούν οι διαφορές που διχάζουν τις κουρδικές παρατάξεις!
Η είδηση της διοργάνωσης τέτοιου συνεδρίου κατόπιν πρωτοβουλίας τουρκικών σωματείων θα ξάφνιαζε, έως πριν από λίγο διάστημα, ακόμη και τον πιο ανυποψίαστο μελετητή της Μέσης Ανατολής. Εκτός του ότι πολυπληθής ομάδα τούρκων διανοούμενων μετέβη στην πρωτεύουσα της αυτόνομης κουρδικής περιοχής για να συζητήσει πτυχές του Κουρδικού με κούρδους διανοουμένους και πολιτικούς παράγοντες, απηύθυνε χαιρετισμό στο συνέδριο και ο τούρκος πρόξενος της Μοσούλης! Τι ερμηνεία μπορεί να δώσει κανείς σε αυτήν την πρωτάκουστη, αλλά σαφή «συγκατάθεση» της Άγκυρας;
Η στάση της Τουρκίας έχει δύο πτυχές που αξίζει να σημειωθούν. Η μία αφορά την άμεση εσωτερική πολιτική σκηνή και η δεύτερη την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια της χώρας. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή είναι ηλίου φαεινότερον ότι ο Ερντογάν κινείται με γνώμονα τις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου που πλησιάζουν. Επιδιώκει να επικρατήσει, συγκεκριμένα, στους δήμους όπου κυριαρχούν οι υποψήφιοι του κουρδικού Κόμματος της Δημοκρατικής Κοινωνίας (DΤP). Όσον αφορά τη δεύτερη πτυχή, η Άγκυρα προσπαθεί να αμβλύνει τις διαφορές της τόσο με τη Βαγδάτη όσο και με το Αρβίλ, ώστε να δεχτεί τις μικρότερες δυνατές συνέπειες στην περίπτωση επαλήθευσης σεναρίων περί κατακερματισμού του Ιράκ. Εδώ και ένα εξάμηνο προσανατολίζεται σε μια συνεργασία αφενός με τις αμερικανικές και ιρακινές αρχές και αφετέρου με τα κουρδικά κόμματα που δεσπόζουν στο βόρειο Ιράκ, ζητώντας τη στήριξή τους στον αγώνα ενάντια στο ΡΚΚ. Προσφάτως μάλιστα αποκαλύφθηκε το σχέδιο εγκαθίδρυσης στο Αρβίλ υποεπιτροπής του εν λόγω τριμελούς μηχανισμού (Τουρκία-ΗΠΑ-Ιράκ) («Σαμπάχ» 24/2/2009)!
Οι κινήσεις του ισλαμικού ΑΚΡ σε αμφότερα τα ζητήματα φαίνεται να ικανοποιούν τα αιτήματα των στρατιωτικών που επιθυμούν την εξάλειψη της κουρδικής απειλής. Έχοντας κατά νου αυτό το στοιχείο, μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τον περίπλοκο ρόλο που έχει επωμισθεί ο Όμιλος Διανόησης Άμπαντ του Ιδρύματος Δημοσιογράφων και Συγγραφέων. Το Ίδρυμα πρόσκειται στην ισλαμική «αδελφότητα» του Φετχουλάχ Γκιουλέν, η οποία έχει διείσδυση στην αυτόνομη περιοχή εδώ και κάποιο διάστημα, ενώ ο όμιλος διοργανώνει, σχεδόν σε ετήσια βάση, συνέδρια όπου επιφανείς ερευνητές συζητούν σημαντικά ζητήματα της τουρκικής πραγματικότητας – και όχι μόνο. Ο Γκιουλέν, επιστολή του οποίου ανεγνώσθη στο συνέδριο, καθώς δεν κατέστη δυνατό να παραβρεθεί αυτοπροσώπως, ηγείται μιας μορφής Ισλάμ που ευαγγελίζεται την αδελφοσύνη των λαών και την ανοχή – έννοια που στο Ισλάμ αναφέρεται σε ιεραρχικές σχέσεις. Στην πραγματικότητα πρόκειται για δημοφιλή εκδοχή της τουρκοϊσλαμικής σύνθεσης.
Επιχειρώντας μια ομαλή μετάβαση από μια σχέση «αντιπαράθεσης» σε μια σχέση «συνεργασίας υπό όρων», η Άγκυρα, με όχημα τη θρησκευτική «αδελφότητα» του Γκιουλέν, επιχειρεί να προσεταιριστεί τους Κούρδους της ευρύτερης περιοχής και κυρίως τις αρχές της αυτόνομης περιοχής του βορείου Ιράκ. Την ίδια ώρα επιχειρείται φίμωση του κουρδικού κόμματος DΤP, ο ηγέτης του οποίου δέχεται πιέσεις γιατί, απευθυνόμενος στην κοινοβουλευτική ομάδα, τόλμησε να εκφωνήσει μέρος του λόγου του στην κουρδική!
Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος
ΠΗΓΗ:ΤΟ ΠΑΡΟΝ
