Του Τάκη Μίχα
Ο οικονομικός εθνικισμός αποτελεί μακροπρόθεσμα τον μεγαλύτερο κίνδυνο που απειλεί την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και την έξοδο από τη σημερινή κρίση, υποστηρίζει ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Yale, Jeffrey Garten.
"Ο οικονομικός εθνικισμός με τον αυταρχικό του χαρακτήρα και τη φιλοσοφία του "ο σώζων εαυτόν σωθήτω" αντιπροσωπεύει μια λανθασμένη προσέγγιση στη σημερινή κρίση και οδηγεί το παγκόσμιο σύστημα στην αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που απαιτείται για τη δημιουργία του μέλλοντος που όλοι μας επιθυμούμε».
Ο οικονομικός εθνικισμός παίρνει διάφορες μορφές. Μια μορφή είναι η άνοδος του εμπορικού προστατευτισμού που βιώνουμε τοιν τελευταίο καιρο. Ετσι, τους τελευταίους μήνες η Ευρωπαϊκή Ενωση επανεισήγαγε τις εξαγωγικές επιδοτήσεις στο βούτυρο και το τυρί. Η Ινδία αύξησε τους δασμούς στα παράγωγα χαλκού, η Ρωσία στα εισαγόμενα αυτοκίνητα και η Βραζιλία και η Αργεντινή πιέζουν για υψηλότερους δασμούς στις εισαγωγές στη Mercosur.
Κρατική παρέμβαση
Μια άλλη μορφή προστατευτισμού παίρνει τη μορφή του κρατικού παρεμβατισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι διατάξεις στο οικονομικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας του προέδρου Ομπάμα που επιβάλλει την αγορά ορισμένων προϊόντων από αμερικανικές κατασκευαστικές εταιρείες. Επίσης, η οικονομική ενίσχυση στην GM και στην Chrysler αποτελεί μια άλλη περίπτωση. Με τη σειρά της, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας προσφέρει βοήθεια στις δικές της αυτοκινητοβιομηχανίες αγοράζοντας μερίδια σε αυτές – αποκλείοντας όμως τις θυγατρικές των ξένων αυτοκινητοβιομηχανιών από αυτό το μέτρο. Η Γαλλία πάλι δημιούργησε ένα κρατικό ταμείο στόχος του οποίου είναι να βοηθήσει τους «εθνικούς πρωταθλητές» να αποφύγουν την εξαγορά τους από ξένες εταιρείες.
Ομως, πέρα από τα συγκεκριμένα μέτρα προστατευτισμού που λαμβάνουν οι περισσότερες χώρες, το μεγαλύτερο πρόβλημα σύμφωνα με τον καθ. Garten είναι το πνεύμα που επικρατεί
"Πρόκειται για μια νοοτροπία που αμφισβητεί το γεγονός ότι ζούμε σε μια παγκόσμια αγορά και ότι τα σχετικά ανοιχτά σύνορα είναι κάτι το θετικό. Βασίζεται στην αντίληψη ότι παρ' όλη τη συζήτηση για οικονομική αλληλεξάρτηση οι διάφορες χώρες μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους και θα ωφεληθούν αν το πράξουν. Οι πραγματικοί οικονομικοί εθνικιστές επιθυμούν πάνω απ' όλα να προστατεύσουν τα κεφάλαια και τις θέσεις εργασίας στις χώρες τους. Βλέπουν το παγκόσμιο εμπόριο όχι ως μια συναλλαγή από την οποία όλοι ωφελούνται, αλλά ως έναν ανταγωνισμό όπου υπάρχει κάποιος χαμένος και κάποιος κερδισμένος. Σ' αυτόν τον βαθμό δεν τους ενδιαφέρουν οι διεθνείς συμφωνίες που στοχεύουν στο άνοιγμα της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά αντιθέτως συνήθως προσπαθούν να σκαρφιστούν τρόπους να αποφύγουν τις διεθνείς εμπορικές τους υποχρεώσεις".
Η εμπειρία του ‘30
Σύμφωνα με τον Αμερικανό καθηγητή, αν αυτή η φιλοσοφία κυριαρχήσει τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά, όπως δείχνει η δεκαετία του ‘30, όταν οι ροές κεφαλαίου και οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών κατέρρευσαν και κάθε χώρα προσπάθησε μόνη της να λύσει τα προβλήματά της.
«Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη σταμάτησε, οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ των κρατών επιδεινώθηκαν και οι εθνικιστές με τους λαϊκιστές ένωσαν τις δυνάμεις τους φέρνοντας στην εξουσία στην Ευρώπη και την Ασία φασιστικές κυβερνήσεις με τελικό αποτέλεσμα τον Παγκόσμιο Πόλεμο. Χρειάστηκε να περάσει μια ολόκληρη γενιά για να επανέλθει η παγκοσμιοποίηση στην τροχιά της».
Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι οποιαδήποτε λαμβανόμενα μέτρα τα οποία υποσκάπτουν το διεθνές εμπόριο είναι αυστηρώς προσωρινά. Ομως, με αυτόν τον τρόπο υποτιμούν τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν όταν προσπαθήσουν να αλλάξουν κατεύθυνση και όταν έχουν ήδη δημιουργηθεί τα οργανωμένα συμφέροντα που θα οφελούνται από τα μέτρα προστατευτισμού.
Ανοιχτή οικονομία
Αν ο οικονομικός εθνικισμός καταφέρει να σταματήσει τους τροχούς του διεθνούς εμπορίου οι ζημιές θα είναι τεράστιες. Η έξοδος από την κρίση απαιτεί αύξηση των εξαγωγών, κάτι το οποίο θα καταστεί ανέφικτο καθώς η κάθε χώρα θα ορθώνει προστατευτικά τείχη. Χωρίς μια ανοιχτή παγκόσμια οικονομία δεν θα υπάρξει δυνατότητα για τις διάφορες παγκόσμιες βιομηχανίες και υπηρεσίες -αυτοκίνητα, χάλυβα, ναυτιλία, τηλεπικοινωνίες- να ανασυγκροτηθούν και να βελτιώσουν την απόδοσή τους. Οι μεγάλες αναδυόμενες αγορές, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και η Τουρκία, δεν θα μπορέσουν να ενσωματωθούν στην παγκόσμια οικονομία, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε αυτές όσο και σε εμάς. Και, τέλος, διερωτάται ο Garten:
«Πώς θα μπορεί να αναμένει κανείς ότι οι χώρες στις οποίες θα κυριαρχεί η εσωστρέφεια θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν καυτά θέματα που απαιτούν παγκόσμιες αποφάσεις, όπως συμφωνίες για την κλιματική αλλαγή ή βοήθεια σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων που σήμερα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να επιστρέψουν ξανά στην κατάσταση της φτώχειας.
ΠΗΓΗ:e-rooster
