Η εξωτερική πολιτική της Τουρκία συζητείται όλο και περισσότερο και γενικά επικροτείται απο ντόπιους και ξένους παρατηρητές. Είναι προφανές όμως ότι ορισμένα προβλήματα επιβάλλουν μια νέα προσέγγιση των διεθνών σχέσεων της Τουρκίας, προβλήματα που υποχρεώνουν τον υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Davutoğlu να επανεξετάσει και να τροποποιήσει την στρατηγική των μηδενικών προβλημάτων.
Ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον Οκτώβριο του 2009 εξέφρασε την υποστήριξή του προς το Ιράν, κατηγορώντας τη Δύση και το ΝΑΤΟ τόσο για την άδικη αντιμετώπιση του Ιράν (σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα) όσο και για την ανοχή των Δυτικών προς το Ισραήλ το οποίο ήδη κατέχει πυρηνικά όπλα. “Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται το Ιράν δεν είναι δίκαιος, διότι αυτοί που κατηγορούν το Ιράν για την επιδιώξη απόκτησης πυρηνικών όπλων δεν πράττουν το ίδιο σε χώρες που δεν αμφισβητούν το γεγονός ότι διαθέτουν ήδη μια πολύ ισχυρή πυρηνική υποδομή » είχε δήλωσει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, ο Ιρανός πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ είδε την στήριξη Ερντογάν σε μια κρίσιμη στιγμή, ιδιαίτερα μετά τις αμφισβητούμενες ιρανικές εκλογές του Ιουλίου του 2009. Ο Τούρκος Πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο πρωθυπουργός Ερντογάν ήταν μεταξύ των πρώτων ξένων ηγετών που συγχάρηκαν τον Αχμαντινετζάντ για τη νίκη του, αγνοώντας τις μαζικές διαδηλώσεις και την ανησυχία των δυτικών ηγετών για την νομιμότητα των εκλογικών αποτελεσμάτων Μιλώντας στην εφημερίδα The Guardian, τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν δικαιολόγησε την ενέργεια του ως μια «αναγκαιότητα των διμερών σχέσεων.”
Διαμεσολάβηση στην πυρηνική κρίση
Παρά το γεγονός ότι η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί προτεραιότητα της Άγκυρας, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχει αυξήσει την επιρροή της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες πιστεύουν οτι η βελτίωση των δεσμών της Τουρκίας με το Ιράν θα μπορούσε να βοηθήσει τη πολιτική της ΕΕ στη Μέση Ανατολή και να ενισχύσει τις προσπάθειες της παγκόσμιας κοινότητας “για να σταματήσει το Ιράν το πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικής βόμβας”. Άλλοι φοβούνται οτι η Άγκυρα θα μπορούσε με την πολιτική της να απομακρυνθεί απο την Ευρώπη, να μειώσει την διεθνή απομόνωση του Ιράν και να εμποδίσει έτσι τις συνομιλίες που διεξάγονται για το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Η συμφιλίωση της Τουρκίας με τη Συρία,βοήθησε την Τουρκία να ενδυναμώσει τους δεσμούς της με τη Δύση. Η διαφορά μεταξύ του Ιράν και της Συρίας όσον αφορά την τουρκική διαμεσολάβηση είναι ότι το Ιράν δεν την θέλει και δεν την χρειάζεται τη διαμεσολάβηση Συρία είναι ένας αδύναμος και ευάλωτος παράγοντας στην περιοχή και δεν θεωρεί την Τουρκία ως δυνητικό της ανταγωνιστή. Το Ιράν όμως έχει διαφορετικούς προσανατολισμούς απο αυτούς της Συρίας,θεωρεί ταυτόχρονα την Τουρκία ως σύμμαχο και ως αντίπαλο, μα πιστεύει ότι δεν χρειάζεται κανένα διαμεσολαβητή για να συζητήσει με την Δύση ή ακόμη και τις ΗΠΑ. Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη έλλειψη εμπιστοσύνης
Το καθεστώς του Ιράν ισλαμικό και θεοκρατικό και προσπαθεί να κάνει το Ιράν μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη με παγκόσμιες φιλοδοξίες και παράλληλα παρακινεί την κυβέρνηση της Τεχεράνης να επιλύσει τα εσωτερικά ζητήματα αυτόνομα και να καταδείξει έτσι την βιωσιμότητα του. Το Ιράν εξαρτάται απο την Τουρκία και άλλες χώρες προκειμένου να σπάσει την διπλωματική και οικονομική του απομόνωση .Η ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν, καθώς και το αυξανόμενο διμερές εμπόριο θα βοηθήσει το Ιράν να μειώσει τις συνέπειες του απο το διεθνές εμπάργκο.
Εμπόδια στο δρόμο της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής
Η πολιτική του ΑΚΡ για βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με άλλες χώρες, από τότε που τέθηκε σε ισχύ το 2002, παρουσίασε τις δυνατότητες αλλά και τα εμπόδια στην πορεία της Τουρκίας να καταστεί μια περιφερειακή δύναμη.
“Οι περιοχές που περιβάλλουν το Ιράν και την Τουρκία είναι ευμετάβλητες, η κατάσταση τους είναι πολύπλοκη και χαοτική και ως εκ τούτου η Τουρκία έχει πολύ δρόμο να διανύσει μέχρι να θεσμοθετήσει την επιρροή της σε αυτές τις περιοχές και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η διπλωματία και οι διαπραγματεύσεις είναι χρήσιμες, αλλά η κατάσταση αλλάζει στο πέρασμα του χρόνου και χρειάζεται ένας σταθερός μηχανισμός επαφών και διαβουλεύσεων όλων των συμμετεχόντων Η Τουρκία ήταν απούσα στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών λόγω της εξωτερικής πολιτικής της κεφαλικής ηγεσίας της που την κατεύθυνε προς τη Δύση και είναι φυσικό να συμπεράνει κάποιος ότι δεν είναι δυνατόν σε σύντομο χρονικό διάστημα να αναβιώσει και να αποκαταστήσει την επιρροής της επι των Οθωμανικών χρόνων τύπου σε σύντομο χρονικό διάστημα,”.
“Το Ιράν και η Τουρκία έχουν διαφορετικές στρατηγικές για να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή Τουρκία θα συναντήσει τις δυσκολίες να καταστήσει λειτουργική την πολιτική στο Λίβανο, την Παλαιστίνη, το Ιράκ και άλλες χώρες. Η τουρκική διαμεσολάβηση στις ισραηλινό-συριακές συζητήσεις είναι ένα παράδειγμα των δυσκολιών που μπορούν να παρουσιαστούν
Βασισμένο σε δημοσίευμα της Zaman
