Ένα επαναστατικό βήμα εκεί όπου βασιλεύει ο εθνικισμός, στην Τραπεζούντα.Πριν ένα χρόνο περίπου η δήλωση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ότι αισθάνεται «εσταυρωμένος» στην Τουρκία, κυριάρχησε στα ΜΜΕ. Πράγματι, δεν είχε άδικο. Η Τουρκία έπρεπε να πάρει μέτρα για την ενίσχυση της θρησκευτικής ελευθερίας. Η λειτουργία στη Μονή Σουμελά την περασμένη Κυριακή καταδεικνύει ότι η Τουρκία κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, υποστηρίζει σε άρθρο γνώμης του ο Μustafa Αkyolστην αγγλόφωνη «Χουριέτ Ντείλι Νιους».
Τα γεγονότα του 1922 σήμαναν την αιφνίδια μετακίνηση του ορθόδοξου πληθυσμού, την ερήμωση των χριστιανικών ναών και τη μετατροπή του σημαντικότερου από αυτούς, της Μονής Σουμελά, σε μουσείο. Η κατά το παρελθόν πολυπολιτισμική Τραπεζούντα μετατράπηκε σε μια πόλη διαβόητη για τον εθνικισμό της. Η Τουρκία την εποχή εκείνη διήγαγε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο λόγω της μετάβασής της από τον πλουραλισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε έναν εθνικιστικό μονισμό. Αναμφίβολα, η ελληνορθόδοξη κοινότητα της Τραπεζούντας αλλά και ολόκληρης της Ανατολίας βρήκε τραγικό τέλος, η εξέλιξη αυτή, όμως, ήταν συνέπεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, υποστηρίζει το άρθρο γνώμης. Εκείνο, όμως, που δεν δικαιολογείται είναι η φοβία των Τούρκων για τους χριστιανούς μέχρι και σήμερα. Η κατάσταση θα έπρεπε να είχε βελτιωθεί τον περασμένο αιώνα. Αντ’ αυτού, το 1971 έκλεισε η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ενώ τη δεκαετία του ’90 εθνικιστές άρχισαν να υποστηρίζουν ότι ο «οικουμενικός» χαρακτήρας του Πατριάρχη αποσκοπούσε στη δημιουργία μιας Αρχής, υπέρτερης του τουρκικού κράτους.
Στην Τουρκία σήμερα από τη μια πλευρά οι μεν εθνικιστές και υποστηρικτές του κοσμικού κράτους στρέφονται κατά τρόπο παρανοϊκό κατά των χριστιανών, οι δε «ισλαμιστές» εμφανίζονται πιο μετριοπαθείς. Πράγματι, αν εξετάσει κανείς το ζήτημα από ιστορική σκοπιά, παρατηρεί ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο πέρασε τις χειρότερες στιγμές της ιστορίας του επί κεμαλικών κυβερνήσεων, ενώ η κατάσταση ήταν σαφώς καλύτερη τόσο πριν όσο και μετά αυτών. Αυτή ακριβώς η διαπίστωση προκύπτει και από τον ίδιο το λόγο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου την περασμένη Κυριακή, όταν ευλόγησε τις «ψυχές των Οθωμανών Σουλτάνων» που «βοήθησαν για αιώνες τη Μονή» και εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στην τουρκική κυβέρνηση Ερντογάν.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ Η ΧΑΛΚΗ
«Πολιτικές υπέρβασης μετά από δεκαετίες παράνοιας»
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ λειτουργία την περασμένη Κυριακή στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα σπάει ένα ακόμη ταμπού και αντανακλά τη θετική στροφή από το δόγμα του υπαγορευμένου από τον στρατό Πολιτικού Εγγράφου Εθνικής Ασφαλείας (ΜGSΒ) σημείωσε σε άρθρό της, η Lale Κemal, επικεφαλής της εφημερίδας «Τaraf» στην Άγκυρα, στην αγγλόφωνη Τoday’sΖaman, με τίτλο «Shiftfrom threatperception to positive struggle: Ρontian Greeks».
«Η λειτουργία στο Μοναστήρι τελέσθηκε χωρίς παρατράγουδα, αν εξαιρέσει κανείς την κριτική που δέχθηκε η τουρκική κυβέρνηση ότι με τον τρόπο αυτό βοηθά στην αναγέννηση του «ποντιανισμού», ενώ ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν κάλεσε τους επικριτές του να σταματήσουν να ζουν μέσα στο φόβο», ανέφερε το άρθρο και συνέχιζε: «Μόνο τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία ασκεί πολιτικές υπέρβασης της επί πολλών δεκαετιών παράνοιας, ότι περιβάλλεται από εχθρούς και ότι κανείς δεν είναι φίλος των Τούρκων, και με την πάροδο των ετών έχει αναπτύξει φιλικές σχέσεις με όλους τους γείτονές της. Στο παρελθόν, πολλές ενέργειες των Ελλήνων του Πόντου εκλαμβάνονταν ως απειλή, καθώς κυριαρχούσε η υποψία ότι σκόπευαν να ιδρύσουν ποντιακό κράτος στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Το όραμα αυτό σε συνάρτηση με τη Μεγάλη Ιδέα, που κατά τα λεγόμενα υποστηριζόταν από την Ελλάδα, δεν συνιστά πλέον απειλή, σύμφωνα με το τροποποιημένο Πολιτικό Έγγραφο Εθνικής Ασφαλείας του 2005. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι θα σταματήσει η στενή παρακολούθηση των ενεργειών των Ποντίων από την Τουρκία, καθώς κάποιοι κύκλοι στην Ελλάδα δεν έχουν εγκαταλείψει το όραμα ίδρυσης ποντιακού κράτους σε συνδυασμό με τη Μεγάλη Ιδέα ίδρυσης ελληνικού κράτους στα γεωγραφικά όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».
«Η Τουρκία, παράλληλα με τη στενή παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των Ποντίων, επέλεξε την πολιτική τής «θετικής διαπάλης» με τις ομάδες αυτές και η χορήγηση άδειας για τη λειτουργία αντανακλά αυτήν την πολιτική. Επίσης, στον απόηχο της λειτουργίας δημοσιεύματα των ελληνικών ΜΜΕ προβάλλουν θετικά την ιδέα οικοδόμησης τεμένους στην Αθήνα.
Όσο η Τουρκία ξεπερνάει τους φόβους της, τόσο θα κερδίζει αυτοπεποίθηση, όντας παράλληλα σε εγρήγορση για αντιτουρκικές δραστηριότητες», καταλήγει το άρθρο γνώμης.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΕΙΛΗ
Ο ποντιακής καταγωγής βουλευτής της ρωσικής Δούμα Ιβαν Σαββίδης, που σύμφωνα με τον αθηναϊκό Τύπο προσπαθεί να αμφισβητήσει την επιτυχία του Οικουμενικού Πατριάρχη για τη διοργάνωση της Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά, διεκδικώντας υπέρ της Μόσχας τη θετική απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης. Ο ίδιος σε δηλώσεις του είχε αναφέρει ότι άρχισε συνομιλίες με τις τουρκικές Αρχές για την επαναλειτουργία της Μονής όχι μόνο τον Δεκαπενταύγουστο αλλά σε κάθε ορθόδοξη γιορτή. Το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού Ανατολικής Ευρώπης παρουσίασε ως πρωτεργάτη της λειτουργίας την Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας με επικεφαλής τον Ιβάν Σαββίδη.
Η θρησκευτική ξενοφοβία του ΑΚΡ
Εισαγωγικά ο αρθρογράφος εξιστορεί τη συνάντησή του με έναν Έλληνα της Πόλης, τον «Νίκο», και τη δυσάρεστη εμπειρία του, όταν έπειτα από ανάμειξή του σε πολιτική συζήτηση για το επικείμενο δημοψήφισμα αντιμετώπισε την εχθρική στάση των συνδαιτυμόνων του, θέτει ερωτήματα για το λόγο των δρακόντειων μέτρων ασφαλείας κατά τη λειτουργία στο Μοναστήρι, μέτρων ανάλογων της επίσκεψης του Αμερικανού Προέδρου, όπως και για την παρεμπόδιση των πιστών -για λόγους ασφαλείας- να περπατήσουν ελεύθερα στους δρόμους της Τραπεζούντας και να συναναστραφούν με τους ντόπιους.
Οι λόγοι γι’ αυτά τα μέτρα είναι οι ίδιοι, για τους οποίους ο «Νίκος» αντιμετώπισε εχθρική συμπεριφορά όταν αποπειράθηκε ως Τούρκος πολίτης να αναμειχθεί σε πολιτική συζήτηση για τα εσωτερικά της Τουρκίας, αναφέρει ο αρθρογράφος, υπογραμμίζοντας ότι από το 2002 η ιδεολογία του ΑΚΡ διακατέχεται επικίνδυνα από θρησκευτική και εθνικιστική ξενοφοβία και ότι οι σωστές αποφάσεις της κυβέρνησης του ΑΚΡ, όπως η άδεια για τη λειτουργία στη Σουμελά, εκπορεύονται περισσότερο από το αίσθημα του ρεαλισμού (για να ενισχυθεί η εικόνα της Τουρκίας στη Δύση) παρά από ειλικρινή πρόθεση, ενώ ακυρώνονται από τον κομματικό μηχανισμό του ΑΚΡ. Ένδειξη γι’ αυτό ήταν ό,τι συνέβη στη Σουμελά. Η βαθιά εμποτισμένη στο λαό ιδεολογία του ΑΚΡ, τύπου «περιφρονώ τον διαφορετικό», είναι ο λόγος που τόσο η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, όσο και τα εβραϊκά σχολεία στην Κωνσταντινούπολη πλαισιώνονται από μέτρα ασφαλείας ανάλογα εκείνων της αμερικανικής Πρεσβείας στη Βαγδάτη, υπογραμμίζει καταλήγοντας ο αρθρογράφος.
«Ρίζα μ’ και στερέα μ’»
Ο Δημήτρης Σιδηρόπουλος πίσω στην πατρώα γη.Στο Μοναστήρι συνάντησα και τον συνάδελφο Δημήτρη Σιδηρόπουλο, αρχισυντάκτη στο Τμήμα Ειδήσεων Ραδιοφώνου του ΡΙΚ. Ο Δημήτρης είναι ποντιακής καταγωγής. Προχθές επιστέφοντας στην Κύπρο του τηλεφώνησα και τον παρακάλεσα να γράψει συμπυκνωμένα τις εντυπώσεις του. Τις μεταφέρω αυτούσιες:
«Ανηφορίζαμε το μονοπάτι που οδηγεί στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, πατώντας για σκαλιά τις ρίζες που είχαν τυλίξει το βράχο, μην πέσει δεξιά στο απόκρημνο φαράγγι που τέλειωνε στον ποταμό Πυξίτη. Οι ρίζες κρατούσαν τους βράχους ως το μοναστήρι, που το φιλοξενούν τα βράχια σε ένα βαθούλωμα.Αντίκρισα το μοναστήρι και ένοιωσα σιγουριά, θάρρος, δύναμη.Θυμήθηκα τη φράση του πατέρα: «ρίζα μ’ και στερέα μ’».
Πριν τη Δύση του ήλιου, κατηφορίζοντας το μονοπάτι για την επιστροφή, μ’ έπιασε κατάθλιψη και παράπονο:
γιατί φεύγω, αφού εδώ είναι η πατρίδα μου;
Ο παππούς μου ο παπα-Γιώργης λίγο πιο πάνω στο Διβάν της Κερασούντας, λειτουργούσε, δίδασκε και κρατούσε ζωντανή τη ρίζα μας, ακόμα και κάτω από οθωμανικό ζυγό.Μαζί του γιόρταζαν την Παναγιά και τον Αη-Γιώργη και οι Τούρκοι της περιοχής.Ποια εγκλήματα των Νεοτούρκων του Κεμάλ, ποια εγκλήματα των τότε πολιτικών της Ελλάδας και ποια διεθνή συμφέροντα με κάνουν τώρα εμένα να περιμένω τις μεταρρυθμίσεις του Ερντογάν για να δω τον τόπο μου;»
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ
