- Advertisement -
Από την πρώτη στιγμή των μεγάλων διαδηλώσεων στην Τουρκία ήταν ξεκάθαρο ότι αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας ενώνει διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και ποικίλα αιτήματα, υπό την κοινή αμφισβήτηση της διακυβέρνησης Ερντογάν.
Η σχεδιαζόμενη ανέγερση εμπορικού κέντρου στο πάρκο Γκεζί ήταν ο καταλύτης για το ξέσπασμα της συσσωρευμένης λαϊκής δυσφορίας έναντι του κυβερνητικού αυταρχισμού, που διαπερνά -όπως καταγγέλλουν οι διαδηλωτές- όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Κοινωνικές ομάδες που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα της πλατείας Ταξίμ δίνουν μια εικόνα του μωσαϊκού της εξέγερσης:
ΟΙ ΚΕΜΑΛΙΣΤΕΣ:
Για τη μερίδα της αστικής τάξης που νοσταλγεί τη λατρεία του Κεμάλ Ατατούρκ, αυτές οι διαδηλώσεις έχουν την οσμή της εκδίκησης. Η ελίτ του προηγούμενου καθεστώτος, που παραμερίστηκε με την άνοδο στην εξουσία των συντηρητικών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) το 2002, δεν είχε πολλές ευκαιρίες ν' ακουστεί τα τελευταία χρόνια. Οι κεμαλιστές ψηφίζουν κυρίως το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που είχε ιδρυθεί από τον Ατατούρκ, και θεωρούν το στρατό εγγυητή του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους και των αξιών του. Το 2007 είχαν διαδηλώσει σε Κωνσταντινούπολη και Αγκυρα εναντίον της ανάδειξης ενός «ισλαμιστή» στην Προεδρία της Δημοκρατίας.
Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ:
Κατακερματισμένη και διασκορπισμένη σε δεκάδες μικρές ομάδες προερχόμενες από το παλιό Τουρκικό Κομμουνιστικό Κόμμα, η τουρκική, και σε μικρότερο βαθμό η κουρδική, Αριστερά κατέβηκε μαζικά στους δρόμους με ετερόκλιτα συνθήματα: την παγκόσμια επανάσταση, τη μάχη κατά του αστυνομικού φασισμού ή τον αγώνα εναντίον του νεο-φιλελεύθερου συστήματος. Ο Ερντογάν απάλλαξε αυτές τις ομάδες από την καταπίεση του στρατού αλλά, στα μάτια τους, την αντικατέστησε με ένα εξίσου καταπιεστικό αστυνομικό καθεστώς. Τα αριστερά κόμματα και τα συνδικάτα υπήρξαν στόχος πολυάριθμων ερευνών και ποινικών διώξεων, που έστειλαν εκατοντάδες ακτιβιστές στη φυλακή για υποτιθέμενες σχέσεις με την τρομοκρατία.
ΟΙ ΑΛΕΒΙΤΕΣ:
Φιλελεύθερο παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ, η θρησκευτική αυτή μειονότητα απαριθμεί περίπου 10 ώς 15 εκατομμύρια πιστούς στην Τουρκία. Οι αλεβίτες έδωσαν μαζικό «παρών» στις διαμαρτυρίες όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη αλλά και την Αγκυρα, τη Σμύρνη, τη Μερσίνα και αλλού. Οι λατρευτικές πρακτικές τους -που δεν περιλαμβάνουν το προσκύνημα, τη νηστεία και άλλους περιορισμούς- και ο πιο φιλελεύθερος τρόπος ζωής τους σε μια χώρα με μεγάλη σουνιτική πλειοψηφία τούς τοποθετεί σε μια ιδιαιτέρως ευάλωτη θέση έναντι του κράτους. Καταγγέλλουν ότι είναι θύματα διακρίσεων, καθώς η θρησκεία τους δεν αναγνωρίζεται, οι χώροι λατρείας τους δεν προστατεύονται ως τέτοιοι, ενώ είναι αναγκασμένοι να παρακολουθούν υποχρεωτικά μαθήματα θρησκευτικής εκπαίδευσης, όπως και οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι. Ο φόβος των αλεβιτών έναντι μιας εκτελεστικής εξουσίας που δίνει μείζονα έμφαση στη θρησκεία έχει τις ρίζες του στην Ιστορία. Από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όταν ο σουλτάνος Σελίμ Α' έγινε ο δήμιός τους, μέχρι τις πρόσφατες σφαγές το 1937, το 1978 και τον ακόμη πιο πρόσφατο εμπρησμό ξενοδοχείου στην πόλη Σεβάστεια το 1993 -με θύματα κυρίως αλεβίτες διανοουμένους-, που παραμένουν στη συλλογική μνήμη.
ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ:
Αν και λιγότερο πολιτικοποιημένοι από άλλες ομάδες, οι καλλιτέχνες ήταν από τους πρώτους που βγήκαν στους δρόμους. Ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς, διαμαρτύρονται μεταξύ άλλων για την παράλογη πολεοδομική πολιτική του Ερντογάν η οποία αλλοιώνει εδώ και πολλά χρόνια το πρόσωπο της Κωνσταντινούπολης, ήδη από τότε που ο Ερντογάν ήταν δήμαρχός της. Αντιδρούν στην καταστροφή παραδοσιακών θεάτρων και ιστορικών κτηρίων, καταγγέλλουν τη διαφθορά που κρύβεται πίσω από τα μεγαλομανή κατασκευαστικά σχέδια, όπως η τρίτη γέφυρα στον Βόσπορο, και κυρίως τις συνεχείς κυβερνητικές παρεμβάσεις στην πολιτιστική δραστηριότητα και καλλιτεχνική έκφραση με το πρόσχημα της «προστασίας των ηθικών αξιών».
Η ΝΕΟΛΑΙΑ:
Το πιο αυθόρμητο και ζωντανό κομμάτι του κινήματος αμφισβήτησης. Πρωταγωνιστές είναι οι φοιτητές, που τους τελευταίους μήνες έχουν δει εκατοντάδες συμφοιτητές τους να συλλαμβάνονται και πολλούς εξ αυτών να φυλακίζονται. Δεν αποδέχονται την αστυνομική καταστολή ούτε την εισβολή του κράτους στο χώρο του πανεπιστημίου, όπως εκφράζεται με την παρουσία της αστυνομίας στις πανεπιστημιουπόλεις και την προοπτική ανέγερσης τζαμιών στα πανεπιστήμια, που έχει αφήσει ανοιχτή η κυβέρνηση. Αντιδρούν, ιδίως οι νεαρές γυναίκες, στη στροφή στον εξισλαμισμό της κοινωνίας που βλέπουν ν' απειλεί τον τρόπο ζωής τους και το δικαίωμα των προσωπικών τους επιλογών. Η τουρκική νεολαία -50% των 75 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας είναι κάτω των 30 ετών- εκφράζει πάνω απ' όλα την αντίθεσή της σε ένα γερασμένο, πατερναλιστικό και αυταρχικό πολιτικό σύστημα που δεν την εκπροσωπεί, συμπεριλαμβανομένης της αντιπολίτευσης.
(Πηγές: www.lemonde.fr-www.guardian.co.uk)
- Advertisement -
