Μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης με τον πρώην βοηθό υπουργό εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών
Από την Δέσποινα Συριοπούλου
Με ένα άνοιγμα προς την ελληνική πλευρά, ένα στοιχείο που θέλησε ο ίδιος να προσθέσει ως επιμύθιο στην κουβέντα μας, ο Μάθιου Μπράιζα, ο πρώην βοηθός υπουργός των εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, απορρίπτει την άποψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ευνοούν με κάποιο τρόπο την Τουρκία σε σχέση με την Ελλάδα, τονίζοντας ότι "η Ελλάδα είναι μια μεγάλης αξίας σύμμαχος του ΝΑΤΟ", αποδίδοντας παράλληλα και εύσημα στον έλληνα πρωθυπουργό Σαμαρά για τις προσπάθειες που κάνει προκειμένου να εξέλθει η χώρα της κρίσης.
Ο πρώην αμερικανός ανώτατος κυβερνητικός αξιωματούχος και ισχυρός ανήρ του State Department επί προεδρίας Μπους στην αποκλειστική συνέντευξή του στο e-typos.com μιλάει για πολλά. Ανοίγει μια σειρά θέματα και είναι βέβαιον πως τα όσα λέει παράγουν μια νέα πολιτική αντίληψη για την σημασία της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, καταδεικνύοντας το έντονο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τις εξελίξεις που έρχονται και αυτές -όποιες και αν είναι- θα πρέπει να επιβεβαιώνουν τον κυρίαρχο λόγο της ισχύος των ΗΠΑ εδώ και μια 60ετια στην Μεσόγειο. Ισχύ που πλέον με τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα, είτε φαίνεται να μειώνεται, είτε να αμφισβητείται από τον νέο ισχυρό παίκτη, την Ρωσία που από τα χρόνια του Βυζαντίου ήθελε και επεδίωκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την κάθοδο στην Μεσόγειο και το Αιγαίο. Ο Ματ Μπράιζα μιλά επίσης για το Αιγαίο και την Τουρκία, σκιαγραφώντας με αχνές γραμμές και την βούληση των ΗΠΑ πάνω στην ιδέα της συνεκμετάλλευσης των φυσικών ενεργειακών πόρων με την Τουρκία, μιλά για τους αγωγούς στην εύφλεκτη περιοχή της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής, για τα κυπριακά κοιτάσματα, την ΑΟΖ για την ανάγκη αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, ώστε το κυπριακό και ισραηλινό αέριο να περάσει μέσα από την Τουρκία, για τον ρόλο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, την συνεργασία της με την Ρωσία, τις σχέσεις έντασης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και δη μεταξύ των προέδρων Ερντογάν-Ομπάμα, ακόμα και για το ISIS.
Με δυο λόγια είναι μια εφ όλης της ύλης συζήτηση- συνέντευξη που ανατρέπει παλαιά δεδομένα και ανοίγει δρόμους για μια νέα κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή πάντα υπό το πρίσμα των τελευταίων εξελίξεων. Το ερώτημα είναι αν αυτά που προ λέει και εν ολίγοις προαναγγέλλει ο Μάθιου Μπράιζα είναι προς το συμφέρον της Ελλάδος ή όχι.
Ας δούμε, λοιπόν, τι μας είπε ο ισχυρός σύμβουλος της Τουρκίας
Ο αντιπρόεδρος Biden στην πρόσφατη ομιλία του στην σύνοδο για την ενέργεια του Atlantic Council στην Κωνσταντινούπολη ανάφερε μεταξύ άλλων τα εξής: “Για την περιοχή (Ανατολική Μεσόγειο), υπόσχεται την ενίσχυση την ενίσχυση της σταθερότητας και της ευημερίας, ενώνοντας το Ισραήλ, την Τουρκία, την Αίγυπτο, Ελλάδα, Κύπρος και κάποια μέρα ενδεχομένως και τον Λίβανο”. Θεωρείτε ότι είναι εφικτό κάτι τέτοιο; Ποια είναι τα εμπόδια; Πώς μπορεί να επιτευχθεί, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το Κυπριακό ζήτημα;
Συμφωνώ απόλυτα με τον Αντιπρόεδρο Μπάιντεν ότι η Ανατολική Μεσόγειος υπόσχεται την ενίσχυση της σταθερότητας και της ευημερίας, ενώνοντας το Ισραήλ, την Τουρκία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Κύπρο και ενδεχομένως μια ημέρα Λίβανο. Τα κυριότερα εμπόδια για την πραγμάτωση αυτού του θετικού οράματος είναι η έλλειψη κανονικών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ, καθώς και μεταξύ της Τουρκίας και της Κύπρου. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι εν λόγω σχέσεις επιδεινώθηκαν, με την τουρκική κυβέρνηση να ασκεί δριμύτατη κριτική τόσο στην ισραηλινή κυβέρνηση για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα προκειμένου να ανακόψει τις παλαιστινιακές πυραυλικές επιθέσεις, όσο και για τους ισραηλινούς περιορισμούς για τις επισκέψεις στο Όρος του Ναού, κάτι που προκάλεσε ταλαιπωρία και στους Παλαιστίνιους που δεν μπορούσαν να επισκεφθούν την τρίτη ιερότερη τοποθεσία του Ισλάμ, καθώς και στους Εβραίους που δεν μπορούσαν να επισκεφθούν την πιο ιερή τοποθεσία του Ιουδαϊσμού.
Παρά τις εντάσεις, εξακολουθώ να είμαι βέβαιος ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα προβάλει σύντομα ως μια σημαντική διαφοροποιημένη πηγή φυσικού αερίου για την Τουρκία, και ίσως για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο μέλλον. Είμαι επίσης πεπεισμένος ότι μια συνεργατική προσέγγιση στις εξαγωγές φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να λειτουργήσει ως το ύστατο μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης στις συνομιλίες για τη διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος. Το κλειδί θα είναι η ανεύρεση μιας εμπορικής φόρμουλας που θα επιτρέπει σε έναν αγωγό φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Τουρκία να κερδίζει τα έσοδα, τα οποία θα μπορούν να επαν-επενδυθούν στην Κύπρο, συμβάλλοντας στην δημιουργία (σ.σ. ο ΜΒ χρησιμοποιεί τον όρο επίτευξη) ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό.
Τι να περιμένουμε μετά τις συναντήσεις της ελληνικής ηγεσίας με τον Τούρκο Πρωθυπουργό Νταβούτογλου;
Ελπίζω ότι οι επερχόμενες συναντήσεις μεταξύ των ηγετών της Τουρκίας και της Ελλάδα θα οδηγήσουν σε πρόοδο σε αυτή τη λύση. Έχω την προσδοκία ότι οι ηγέτες θα συζητήσουν την πρόσφατη τουρκική πρόταση για μια κοινή τουρκοκυπριακή-ελληνοκυπριακή για έρευνα υδρογονανθράκων στις κυπριακές ακτές. Η πρόταση αυτή, βεβαίως, έχει πολλές επιπλοκές. Ωστόσο, τους εύχομαι (στους ηγέτες) κάθε δυνατή επιτυχία!
Πώς είδατε προ εβδομάδων την συνάντηση Ελλάδας-Κύπρου και Αιγύπτου στο Κάιρο; Τι σημαίνει για την Τουρκία;
Το ανακοινωθέν της πρόσφατης (συνάντησης) Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου ήταν στρατηγικά και ιστορικά πλούσιο, υπενθυμίζοντας εμμέσως στον κόσμο τους περισσότερα από 2300 χρόνια δεσμούς μεταξύ Ελληνισμού και της Αιγύπτου, οι οποίοι τοποθετούνται χρονικά στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στην ίδρυση της Αλεξάνδρειας. Το ελληνικό αλφάβητο είναι επίσης εμπνευσμένο από την Αίγυπτο στη μορφή του γράμματος "δέλτα".
Η δήλωση του Καΐρου περιλαμβάνει επίσης έντονες αναφορές στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου και του θαλάσσιου τομέα, καθώς και της ενεργειακής ασφάλειας. Πράγματι, κατά τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχουν σημάδια ότι η Κύπρος εξετάζει την πιθανή εξαγωγή μέρους του φυσικού της αερίου μέσω της Αιγύπτου. Αυτοί οι παράγοντες, που ενισχύουν τους δεσμούς μεταξύ της ΕΕ και της Αιγύπτου, πρέπει να έχουν τραβήξει την προσοχή της Τουρκίας. Είναι σημαντικό να μην επιδιώκουν την επίτευξη αυτών των θεμιτών στόχων με τρόπο που να αυξάνει μόνο την ένταση με την Τουρκία, καθιστώντας έτσι πιο δύσκολη την επίτευξη μιας -στρατηγικής σημασίας- σημαντικής εξέλιξης για την Κύπρο και την ενέργεια, η οποία μπορεί να αποβεί προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων μερών.
Πιστεύετε ότι η Τουρκία νομιμοποιείται να παρεμποδίζει τις έρευνες της Κύπρου εντός της κυπριακής ΑΟΖ με το πρόσχημα της μη επίλυσης του Κυπριακού;
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) καθιστά σαφές ότι μια χώρα έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία για εξερεύνηση και την ανάπτυξη των φυσικών πόρων στη δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αυτό το σαφές συμπέρασμα γίνεται θολό, ωστόσο, στην περίπτωση της τουρκικής προσέγγισης για την Κύπρο, δεδομένου ότι ο ορισμός «χώρα» που δίνει η Άγκυρας για την περίπτωση της Κύπρου διαφέρει από τις επίσημες θέσεις όλων σχεδόν των άλλων κρατών. Οποιοσδήποτε γνωρίζει το κυπριακό ζήτημα εκτιμά ότι ο ακριβής ορισμός και η δικαιοδοσία της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, κάτι που εδώ και καιρό αποτελεί στόχος των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, είναι ένα θέμα αρχής. Ένας επιπλέον παράγοντας που περιπλέκει τα πράγματα είναι ότι η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει την UNCLOS.
Με δεδομένη την βαθιά γνώση σας στα θέματα της περιοχής και την προηγούμενη εμπειρία σας ως διπλωμάτης, ποια θεωρείται ότι μπορεί να είναι μια κοινά αποδεκτή από Ελλάδα και Τουρκία –χρηστικής σημασίας- με αμοιβαία οφέλη εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην περιοχή του Αιγαίου;
Θα υποστήριζα οποιοδήποτε status που θα συμφωνούσαν Ελλάδα και Τουρκία για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στο Αιγαίο. Το βασικό σημείο είναι ότι και οι δύο πλευρές να βρουν μια κοινή προσέγγιση, απέχοντας από μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην περαιτέρω απομάκρυνση Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτή η λύση είναι πιθανό να είναι sui generis, που σημαίνει ότι θα θέσει νέα διεθνή νομικά προηγούμενα.
Αν ήσασταν σύμβουλος του Έλληνα Πρωθυπουργό ή της ελληνικής κυβέρνησης, τι θα συστήνατε ως προς τα διαφιλονικούμενα σημεία του Αιγαίου;
Αν ήμουν σύμβουλος του πρωθυπουργού Σαμαρά, κατ 'αρχάς, θα αισθανόμουν ενθουσιασμό και τιμή να εργάζομαι για έναν από τους ισχυρότερους ηγέτες της Ευρώπης. Δεύτερον, θα τον συμβούλευα να μελετήσει προσεκτικά τις διάφορες προτάσεις των περασμένων δεκαετιών, συμπεριλαμβανομένων και των ανεπίσημων, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με στόχο την εξεύρεση «περιοχών» που συμπίπτουν με την Τουρκία, αποφεύγοντας τον πειρασμό να κερδίσει πόντους σε πολιτικό επίπεδο. Τρίτον, θα (τον) συμβούλευα ότι, οποιαδήποτε και αν είναι η συμφωνία στο τέλος, θα θέσει νέα προηγούμενα που δεν θα ικανοποιήσει τους πάντες στην Ελλάδα (ή την Τουρκία), και ότι η επίδειξη θάρρους στην λήψη τέτοιων δύσκολων αποφάσεων είναι η ουσία του πολιτικού θάρρους. Στο τέλος, όμως, ο πρωθυπουργός Σαμαράς δεν θα χρειαστεί τις συμβουλές μου, καθώς ο ίδιος ήδη γνωρίζει αυτά τα μαθήματα.
Μέση Ανατολή-Αγωγοί
Πώς βλέπετε την κατάσταση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, από την άποψη των υπό κατασκευή αγωγών;
Στο βόρειο Ιράκ, ενώ ο αγωγός Κιρκούκ- Yumurtalik στο Τσεϊχάν έχει κλείσει λόγω της πολιτικής αστάθειας, ο νέος αγωγός από την κουρδική περιοχή του Ιράκ (ΚΡΙ) στην Τουρκία λειτουργεί ομαλά, έχοντας επέκτεινε την δυνατότητα παραγωγής από 200.000 σε 250.000 βαρέλια την ημέρα, και με προοπτική περαιτέρω αύξησης της παραγωγικής ικανότητας, παρά την παρουσία του ISIS στο βόρειο Ιράκ.
Η αυξημένη δυνατότητα των αγωγών για εξαγωγή ενέργειας από το Ιράν βρίσκεται εν αναμονή, αναμένοντας την έκβαση των διαπραγματεύσεων του Ιράν με τη Δύση για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Είμαι απαισιόδοξος ότι θα μπορέσει να επιτευχθεί μια θετική λύση στις συνομιλίες (για το πυρηνικό πρόγραμμα) κάποια στιγμή σύντομα, δεδομένης την μεγάλης αντιπαράθεσης μεταξύ της κυβέρνησης του Ιράν και του Ανώτατου Ηγέτη για τα όρια του εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν και τον βαθμό αναγκαιότητας αυτών των ορίων για τον εμπλουτισμό ουρανίου από την σκοπιά της πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικά τώρα που το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει ξαναπάρει τον έλεγχο της Γερουσίας.
Η Ρωσία είχε κάνει μια νέα πρόταση να πάρει στην κατοχή το αναλωμένο πυρηνικό καύσιμο του ιρανικού αντιδραστήρα και να το μετατρέψει σε ράβδους καυσίμου για τον αντιδραστήρα που χτίστηκε στο Μπουσέρ. Ωστόσο, φαίνεται απίθανο οι ηγέτες του Ιράν να εμπιστευτούν τη Ρωσία στο θέμα αυτό, δεδομένου ότι η Ρωσία είχε συνάψει παρόμοια συμφωνία με την Ουκρανία το 1994 με αντάλλαγμα την τη δέσμευσή της να σεβαστεί την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας και την εδαφική της ακεραιότητα, έχοντας τώρα παραβιάσει βάναυσα αυτή την δέσμευση της με την εισβολή της Ουκρανίας και την προσάρτηση τμήματος του εδάφους της (Ουκρανίας).
Όσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, το Ισραήλ προχωρά, σχεδιάζοντας την μεταφορά μέτριων ποσοτήτων φυσικού αερίου από το πεδίο Tamar στα Παλαιστινιακά Εδάφη και την Ιορδανία, διερευνώντας παράλληλα δυο επιλογές για την εξαγωγή φυσικού αερίου από το Ταμάρ και προς την Αίγυπτο και στη συνέχεια στις παγκόσμιες αγορές μέσω των υπολειτουργούντων τερματικών υγροποίησης της Αιγύπτου Η Κύπρος φαίνεται ολοένα και περισσότερο να επιδεικνύει ενδιαφέρον για την επιλογή της Αιγύπτου για την έγκαιρη εξαγωγή του κυπριακού αερίου, ακόμη και η χώρα (Κύπρος) κάνει έρευνες για πρόσθετες ποσότητες φυσικού αερίου, οι οποίες τελικά θα καταστήσουν εφικτή την κατασκευή ενός τερματικού εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς το Ισραήλ σχεδιάζει να εξάγει στο μέλλον τις μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου από το οικόπεδο Λεβιάθαν. Το Ισραήλ προτιμά μια ποικιλία επιλογών εξαγωγής και φαίνεται πρόθυμο να χρησιμοποιήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου από το Λεβιάθαν, προκειμένου να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία. Παρά την σημερινή ένταση στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, δεν θεωρώ ότι ένας αγωγός Ισραήλ-Τουρκίας βρίσκεται εκτός παιχνιδιού. Για να πετύχει, όμως, ένα τέτοιο έργο, θα απαιτηθεί προφανώς η εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, καθώς και ένας συμβιβασμός με την Κύπρο, από την αποκλειστική οικονομική ζώνη της οποίας πρέπει να διασχίσει ο εν λόγω αγωγός. Θεωρώ ότι υπάρχει τρόπος να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, καθορίζοντας ένα μέρος από τα πρώτα έσοδα από έναν αγωγό Ισραήλ-Τουρκίας να επενδυθεί στον κυπριακό τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Ωστόσο, πριν γίνουν οι οποιεσδήποτε τέτοιες συμφωνίες συνεργασίας, πρέπει επίσης να βελτιωθούν και οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Λευκωσίας. Το συμπιεσμένο φυσικό αέριο μπορεί να προσφέρει ποσότητες φυσικού αερίου από την Κύπρο και το Ισραήλ στις ευρωπαϊκές αγορές, όπως στην Ελλάδα και την Ιταλία, χωρίς αγωγό και με χαμηλότερο κόστος από το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), τουλάχιστον για μικρές ποσότητες εξαγωγών.
Νομίζετε ότι θα υπάρξουν αλλαγές στα σύνορα της ευρύτερης Μέσης Ανατολής;
Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε εάν θα υπάρξουν αλλαγές συνόρων στη Μέση Ανατολή. Εικάζω ότι δεν θα αλλάξουν τα σύνορα της Συρίας λόγω του ISIS, αφού θα ηττηθεί. Όμως, η τελική έκβαση του εμφυλίου πολέμου της Συρίας παραμένει ασαφής. Ο Κουρδικός πληθυσμός της Συρίας μπορεί τελικά να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, καθορίζοντας το μέλλον της Συρίας, ειδικά όπως κοιτά προς τ’ ανατολικά στους Κούρδους του Ιράκ και του Ιράν.
Οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στην διασφάλιση μεγαλύτερης de facto αυτονομίας από τη Βαγδάτη. Δεν μπορώ να προβλέψω ότι η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση θα παραιτηθεί σύντομα από τον έλεγχο του Κιρκούκ, ή να επιστρέψει στις φιλοδοξίες της για περαιτέρω αυτονομία ή ίσως ακόμη και για ανεξαρτησία. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και η Τουρκία, θα παραμείνουν επισήμως αντίθετες με την ιδέα ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Έτσι, το μέλλον παραμένει αρκετά θολό.
ΤΟΥΡΚΙΑ
Πώς είδατε τις συναντήσεις του Αμερικανού αντιπροέδρου Biden με την τουρκική ηγεσία;
Παρά τις δηλώσεις του Λευκού Οίκου περί γόνιμων συναντήσεων του αντιπροέδρου Biden στην Τουρκία, η αρνητική περιγραφή των συναντήσεων από τον Πρόεδρο Ερντογάν, μετά την αναχώρηση του κ. Biden από την Τουρκία, ειδικά όσον αφορά την προσέγγιση των ΗΠΑ στο θέμα της Συρίας, δείχνει ότι παραμένει το βαθύ χάσμα μεταξύ της Άγκυρας και της Ουάσινγκτον. Το επίκεντρο της διαφωνίας εστιάζεται στην επιθυμία της Ουάσιγκτον, η Τουρκία να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό και χρήσιμο ρόλο στην ήττα του ισλαμικού κράτους, αλλά και στην επιμονή της Άγκυρας να χρησιμοποιεί την βοήθειά της κατά του Ισλαμικού κράτους, (ISIS) ως διαπραγματευτική δύναμη για να πάρει ισχυρότερη δέσμευση από τις ΗΠΑ για την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ανησυχώ ότι η τουρκική προσέγγιση δημιουργεί εχθρότητα στην Ουάσιγκτον, όπου πολλοί αξιωματούχοι και ειδικοί μπορεί να κατανοούν τις δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζει η Τουρκία στη Συρία, ακόμη και να αναγνωρίζουν τη μεγάλη βοήθεια που παρέχει η Τουρκία σε έναν τεράστιο αριθμό προσφύγων από τη Συρία, ωστόσο εξακολουθούν να νιώθουν σοκαρισμένοι από το γεγονός ότι η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό ατού στα χέρια αιμοσταγών τυράννων, τις ζωές εκείνων που πολιορκήθηκαν στο Kobane. Ίσως αυτή να είναι μια άδικη αντίληψη (σ.σ. που επικρατεί) στην Ουάσιγκτον, είναι όμως πραγματική και αυξανόμενη.
Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο νέος γεωστρατηγικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής;
Η Τουρκία έχει τη δυναμική να διαδραματίσει ένα σημαντικό και θετικό γεωστρατηγικό ρόλο στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, υπό τον όρο ότι εστιάζει σε ένα μικρότερο σύνολο στρατηγικών προτεραιοτήτων. Αυτή τη στιγμή, η Τουρκία είναι μπλοκαρισμένη σε ένα σύνολο αντικρουόμενων γεωστρατηγικών στόχων. Για παράδειγμα, στη Συρία, επιδιώκει να φύγει το καθεστώς Άσαντ και να υπάρχει το ISIS, αλλά χωρίς να στείλει τουρκικά στρατεύματα στη Συρία και να βασιστεί στους κούρδους στρατιώτες που συνδέονται με το ΡΚΚ για την καταπολέμηση του ISIS. Ωστόσο, η Τουρκία έχει κάνει πολλά για να περιθάλψει τους πρόσφυγες της Συρίας. Εν ολίγοις, η Τουρκία αντιμετωπίζει μια σειρά κακών επιλογών στη Συρία.
Η ηπιότερη προσέγγιση της Τουρκίας προς το ISIS έχει εξοργίσει τον κουρδικό πληθυσμό της χώρας, με τον οποίο ο Πρόεδρος Ερντογάν επιδιώκει να συμφωνήσει σε κάτι που θα αποτελούσε μια πολιτική διευθέτηση ιστορικής και στρατηγικής σημασίας. Ως μέρος αυτής της συμφωνίας, η Τουρκία ελπίζει να προσελκύσει την αύξηση των εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από την κουρδική περιοχή του Ιράκ. Αλλά αυτές οι θετικές εξελίξεις θα μπορούσαν να απειληθούν από μια σημαντική αύξηση της έντασης μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και των Κούρδων, την ώρα που το ISIS σφάζει κούρδους αμάχους (και πολλούς άλλους).
Και, όπως έχει ήδη σημειωθεί, σημαντικές βελτιώσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ και ίσως με την Κύπρος θα είναι προαπαιτούμενα για την Τουρκία να αξιοποιηθεί πλήρως ως ενεργειακός διαμετακομιστικός και εμπορικός κόμβος, εκμεταλλευόμενη την εξαιρετική (ασύγκριτη) στρατηγική της θέση ανάμεσα στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.
Τέλος, η Τουρκία φιλοδοξεί να εμπνεύσει τους Άραβες σε όλη τη Μέση Ανατολή να εκσυγχρονίσουν τις κοινωνίες τους, αποτελώντας έναν φυσικό σύμμαχο της Σαουδικής Αραβίας στο περιορισμό του Ιράν. Ωστόσο, η Άγκυρα βρίσκεται στα μαχαίρια με το Ριάντ για την Αίγυπτο και την επιστροφή των στρατιωτικών στην πολιτική εξουσία, σε συνδυασμό με την ανατροπή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, με πραξικόπημα πέρυσι.
Θεωρείτε ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας συμπίπτουν με εκείνα των Ηνωμένων Πολιτειών στην (ίδια) περιοχή; Αυτό σημαίνει αυτομάτως και αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή;
Με την ευρεία έννοια, τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας και των Ηνωμένων Πολιτειών συμπίπτουν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Και οι δύο χώρες επιδιώκουν τη σταθερότητα, τη δημοκρατία και την ευημερία, καθώς και τον περιορισμό του Ιράν και μια ειρηνευτική συμφωνία στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ επίσης χαιρετίζουν την ανάδειξη της Τουρκίας ως ενεργειακό διαμετακομιστικό και εμπορικό κόμβο, που δεσμεύεται ολοένα και περισσότερο για μια προσέγγιση που βασίζεται στους νόμους της αγοράς και όχι στο μονοπώλιο για την ενεργειακή ασφάλεια. Ωστόσο, έχουν ανακύψει σοβαρές διαφορές στις πολιτικές που ανέφερα παραπάνω, όπου διακρίνω αντιφάσεις σε κάποιες από τις σημερινές απόψεις της Άγκυρας. Ίσως η πιο σοβαρή διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας αυτή τη στιγμή είναι η απροθυμία της Τουρκίας να κάνει πιέσει για την διάλυση του ISIS.
Πιστεύετε ότι με τα σημερινά δεδομένα στην περιοχή που συνορεύει με τη Συρία και το Ιράκ, δικαιολογείται η ανάληψη μιας αυξημένης στρατιωτικής δράσης από την Τουρκία, προκειμένου να υπερασπίσει τα γεωπολιτικά συμφέροντα της;
Πιστεύω ότι όλοι θα νιώθαμε καλύτερα αν η Τουρκία ήταν πιο πρόθυμη να αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον ισλαμικού κράτους. Όπως έχουν τα πράγματα τώρα, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ έχει τα τανκς του τοποθετημένα –πλην όμως ανενεργά- μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από το σφαγείου του ISIS στο Κομπάνι. Αυτό έχει δημιουργήσει μια παρόμοια εικόνα, με αυτή του σοβιετικού στρατού σε ετοιμότητα κατά μήκος του ποταμού Βιστούλα στη Βαρσοβία, τον Αύγουστο του 1944, όταν οι πολωνοί ξεσηκώθηκαν ενάντια στους Ναζί και σφαγιάστηκαν, με τους υποτιθέμενους σοβιετικούς "ελευθερωτές" να μην κάνουν τίποτα. Η Τουρκική στρατιωτική δράση στο Ιράκ δεν είναι υπό συζήτηση.
Θεωρείτε ότι η διαφαινόμενη ένταση μεταξύ του Προέδρου Ομπάμα και του Προέδρου Ερντογάν απηχεί και τις σχέσεις των δυο χωρών;
Φυσικά. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ καθορίζει τη στρατηγική κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Εξάλλου, η προσωπική ένταση μεταξύ των ηγετών αντανακλά σχεδόν πάντα την ένταση στις σχέσεις των χωρών που ηγούνται.
Αν τελικά δημιουργηθεί ένα νέο κράτος, αυτό του Κουρδιστάν, όπως θα ήθελαν οι ΗΠΑ, αυτό τι αλλάζει στην περιοχή;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιδιώκουν ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος. Επιδιώκουν ένα ενωμένο Ιράκ, στο οποία τα δικαιώματα του κουρδικού πληθυσμού του Ιράκ (αντίστοιχα και εκείνα των Σουνιτών, Σιιτών, και όλων των εθνικών ομάδων) να προστατεύονται πλήρως, με την κουρδική περιοχή του Ιράκ να ευημερεί οικονομικά, απολαμβάνοντας τη σταθερότητα, τη δημοκρατική ελευθερία, μια σχέση εργασίας με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ιράκ, καθώς και καλές σχέσεις με την Τουρκία.
ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ
Πώς είδατε τις συμφωνίες Τουρκίας-Ρωσίας. Ποιος ο λόγος μιας τέτοιας απόφασης;
Θεωρώ ότι ο πρόεδρος Πούτιν αποφάσισε να ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει τον South Stream για διάφορους λόγους: α. να γλυτώσει χρήματα με την αντικατάσταση ενός πιο πολύπλοκου και ακριβού project (South Stream) από ένα φθηνότερο και σχετικά απλούστερο (επέκταση του Blue Stream), τη στιγμή που υπάρχει πτώση των τιμών του πετρελαίου και οι δυτικές κυρώσεις οδηγούν την ρωσική οικονομία σε μια τέτοια κατάσταση, ώστε ο Πούτιν να έχει χαρακτηριστεί ως "καταστροφικός", β να αποκλείσει προμήθειες από διαφοροποιημένες πηγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράκ, και την Ανατολική Μεσόγειο μέσω της Τουρκίας, γ. να χωρίσει την Τουρκία από τις υπόλοιπες συμμαχικές δυνάμεις στο ΝΑΤΟ και τους ευρωπαίους εταίρους της, αναφορικά με την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας, και δ. να πιέσει την Βουλγαρία και άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ να χαλαρώσουν τους όρους τους για την υλοποίηση του South Stream στο μέλλον.
Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος αυτής της απόφασης του προέδρου Πούτιν στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης;
Η ανακοίνωση του Προέδρου Πούτιν δεν θα πρέπει να έχει καμία επίδραση στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, διότι, Α. Η Ρωσία ελπίζει να εξάγει προς την Ευρώπη τον ίδιο όγκο του φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας και του Blue Stream (με την επέκταση), όπως ακριβώς σκόπευε να κάνει αρχικά μέσω South Stream. Β. Ο Πρόεδρος Πούτιν μπορεί να αντιστρέψει την τελευταία αυτή ανακοίνωση ανά πάσα στιγμή και να αναστήσει τον αγωγό South Stream και Γ. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται επιπλέον 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου, που υποσχέθηκε είτε με τον South Stream ή με την επέκταση του Blue Stream.
Ευτυχώς, η Τουρκία είναι απίθανο να συμφωνήσει σε κάτι (σε μια συμφωνία) που θα επιτρέψει στη Ρωσία να ανακτήσει τον έλεγχο σε ένα τέτοιο κομβικό σημείο εμπορίας φυσικού αερίου, διότι η Άγκυρα δεν θέλει να εξαρτάται από τη Ρωσία, ενώ είναι πιθανό να ζητήσει μεγαλύτερη έκπτωση στις τιμές και μεγαλύτερες ποσότητες στην εισαγωγή φυσικού αερίου από αυτές που είναι πρόθυμη η Ρωσία να προσφέρει.
Ο αγωγός ΤΑΡ που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη θα υλοποιηθεί στο προσεχές μέλλον. Πώς η ρωσο-τουρκική συνεργασία στο φυσικό αέριο θα επηρεάσει την προμήθεια φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν (και ίσως το αέριο της Κεντρικής Ασίας στο μέλλον) στην Ευρώπη; Πιστεύετε ότι η περιοχή θα χρειαστεί και άλλους αγωγούς;
Νομίζω ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να καταλήξει σε συμφωνία με την Τουρκία, η οποία θα επιτρέπει στην Ρωσία κάποιο βαθμό ελέγχου επί των εξαγωγών φυσικού αερίου από τον TANAP στην Ελλάδα. Όμως, πιστεύω επίσης ότι ούτε η Τουρκία ούτε η ΕΕ θα επιτρέψουν στην Ρωσία να αποκτήσει έναν τέτοιο έλεγχο.
ISIS
Πώς βλέπετε το μέλλον του ISIS;
Στο τέλος, το ISIS θα ηττηθεί και θα διαλυθεί. Κορυφαίοι κληρικοί του Ισλάμ σε όλο τον κόσμο καταδικάζουν ολοένα και περισσότερο τα βασανιστήρια και τις δολοφονίες του ISIS ως παράνομες και μακριά από τις διδαχές του Ισλάμ, μια θρησκεία της ειρήνης. Με σταθερή δέσμευση για στρατιωτική δράση και για την καταπολέμηση της γεμάτης μίσους πολιτικής ιδεολογίας του ISIS, ο πολιτισμένος κόσμος θα επικρατήσει. Παρά τις πρόσφατες και γρήγορες νίκες στο Ιράκ και τη Συρία, το ISIS καταλαμβάνει εδάφη στην έρημο χωρίς πρόσβαση στον έξω κόσμο, χωρίς να μπορεί να επιβιώσει σε τέτοια απομόνωση.
Οι περιοχές όπου οι τζιχαντιστές έχουν επιλέξει να επικρατήσουν, είναι πλούσιες σε ενεργειακούς πόρους. Αυτό σημαίνει ότι αργά ή γρήγορα κάποιες χώρες θα χρειαστεί να μιλήσουν μαζί τους για εμπορικές σχέσεις;
Όχι, τα δυτικά κράτη δεν θα χρειαστεί ποτέ να διαπραγματευτουν με το ISIS για εμπορικές σχέσεις. Όπως προαναφέρθηκε, το ISIS δεν θα επικρατεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ούτε καν μεσοπρόθεσμα. Το ISIS δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο στους ενεργειακούς πόρους. Αυτό αποδεικνύεται από τη σημαντική πτώση στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες.
Στο τέλος της συζήτησής μας, ο Matthew Bryza θέλησε να προσθέσει δυο βασικά σημεία:
Χαρακτηριστικά ανέφερε:
(1) Θα ήταν κρίμα αν η διεθνής κοινότητα έχανε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την ανακάλυψη των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να σημειώσει μια σημαντική πρόοδο στο θέμα της Κύπρου. Η λύση συνεργασίας που περιέγραψα για τον αγωγό φυσικού αερίου Ισραήλ-Τουρκίας που επιτρέπει στην Κύπρο να επιτύχει την εθνική προτεραιότητα ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό, θα είναι ένα ιστορικό επίτευγμα, και ίσως το απόλυτο μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Πιστεύω ότι όσοι προτιμούν να αγνοούν αυτή την ευκαιρία, αναβάλλοντας τη συζήτηση των θεμάτων της ενέργειας μέχρι να λυθεί το Κυπριακό είναι στρατηγικά λάθος.
(2) Η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από ό, τι συχνά θεωρούν οι Έλληνες πολίτες της χώρας. Ενώ πολλοί Έλληνες πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ ευνοούν με κάποιο τρόπο περισσότερο την Τουρκία ως στρατηγικό εταίρο (από ό,τι την Ελλάδα), η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια ευνοιοκρατία. Η Ελλάδα είναι μια μεγάλης αξίας σύμμαχος του ΝΑΤΟ, του οποίου η συνεργασία στη ναυτική βάση των ΗΠΑ στη Σούδα υπήρξε σημαντική και εκτιμάται ιδιαίτερα. Επιπλέον, υπό την ηγεσία του Πρωθυπουργού Σαμαρά, η Ελλάδα ξαναβγαίνει στην παγκόσμια σκηνή ως μια σοβαρή χώρα, η οποία μπορεί πράγματι να ζει με αυτά που διαθέτει (*να μην ξοδεύει παραπάνω από ό,τι διαθέτει) και να ελέγξει τη διαφθορά και τις διαρθρωτικές αδυναμίες που οδήγησαν στην φρικτή οικονομική κρίση από την οποία η χώρα αρχίζει να αναδύεται. Οι Αμερικανοί ελπίζουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει έτσι (την καλή δουλειά) και θα γίνει ισχυρότερη.
Μάθιου Μπράιζα: Who is who
Σήμερα ο Μάθιου Μπράιζα είναι Διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Αμυντικών Σπουδών στο Ταλίν της Εσθονίας, συνεργάτης στο αμερικανικό ινστιτούτο Atlantic Council των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Jamestown της Washington. Ζει στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάζεται παράλληλα ως σύμβουλος σε επιχειρήσεις και ως μέλος ΔΣ πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων -μεταξύ των οποίων και της Turcas Petrol, θυγατρική SOCAR – που ασχολούνται με την ενέργεια, την αντιμετώπιση διαρροών πετρελαίου, τη βιομηχανία μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, και τα πετροχημικά.
Απόφοιτος του πανεπιστημίου Standford στο τμήμα διεθνών σχέσεων με μεταπτυχιακές σπουδές στην νομική και την διπλωματία στην σχολή Fletcher του πανεπιστημίου Tufts, ο Μάθιου Μπράιζα μπαίνει στο διπλωματικό σώμα τον Αύγουστο του 1988. Στην διετία 1989-1991, βρίσκεται στην Πολωνία, στο αμερικανικό προξενείο στην Πόζναν και κατόπιν στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Βαρσοβία, όπου κάλυπτε το κίνημα της "Αλληλεγγύης", τις μεταρρυθμίσεις των πολωνικών Υπηρεσιών Ασφαλείας και ζητήματα περιφερειακής πολιτικής. Από το 1991 έως και το 1995, επιστρέφει στο State Department, το τμήμα Ευρωπαϊκών και Ρωσικών Υποθέσεων, από όπου εν συνεχεία μεταβαίνει για την διετία 1995-97 στην αμερικανική πρεσβεία στην Μόσχα. Στην Ρωσική πρωτεύουσα, ο Μάθιου Μπράιζα αρχικά υπηρετεί ως ειδικός βοηθός του πρέσβη και στη συνέχεια πολιτικός σύμβουλος, καλύπτοντας την Ρωσική Δούμα, το κομμουνιστικό κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, και τη Δημοκρατία του Νταγκεστάν στον Βόρειο Καύκασο. Ανεκλήθη πίσω στην Washington το 1997, ύστερα από ένα ατύχημα που είχε, όταν χτύπησε πεζό με το αυτοκίνητό του. Στη διετία 1997-1998, διετέλεσε ειδικός σύμβουλος στον πρέσβη Richard Morningstar, συντονίζοντας τα προγράμματα παροχής βοήθειας για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Από τον Ιούλιο του 1998, διατελεί αναπληρωτής ειδικός σύμβουλος στον πρόεδρο και τον υπουργό των Εξωτερικών για την ενεργειακή διπλωματία στην Κασπία, έχοντας τον συντονισμό των προσπαθειών για την δημιουργία δικτύου αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου στην συγκεκριμένη περιοχή (Κασπία). Τον Απρίλιο του 2001, ο Μάθιου Μπράιζα "μπαίνει" στον Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, με την ιδιότητα του Διευθυντή για την Ευρώπη και την Ευρασία, με περιοχή ευθύνης του τον συντονισμό της Αμερικανικής Πολιτικής για την ενέργεια στην Τουρκία, Ελλάδα, Κύπρο, Καύκασο, Κεντρική Ασία και την Κασπία. Στις αρμοδιότητές του ανήκε επίσης και το πολιτικό Ισλάμ στην Ευρασία.
Κατά τη διάρκεια της πενταετίας 2005-2009, ο Μ. Μπράιζα υπηρέτησε ως αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για τα θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, με ευθύνη για την Ευρασιατική Ενέργεια, τον Νότιο Καύκασο, την Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρος. Ταυτόχρονα υπηρέτησε ως συμπρόεδρος της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, μεσολαβώντας στην σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και ως μεσολαβητής των ΗΠΑ στο Κυπριακό, και στις συγκρούσεις της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας.
Η τελευταία του αποστολή του ήταν ως πρέσβης των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν από τον Φεβρουάριο του 2011 – Ιανουάριος 2012. Τον Μάιο του 2010, ο Λευκός Οίκος επί προεδρίας Ομπάμα διόρισε τον Μάθιου Μπράιζα, πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αζερμπαϊτζάν και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους η επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας ενέκρινε τον διορισμό του, στέλνοντάς τον προς έγκριση στο σώμα της Γερουσίας. Η επιλογή του αναπληρωτή βοηθού υπουργού Εξωτερικών για τη θέση του πρέσβη των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της αρμενικής κοινότητας στις ΗΠΑ, η οποία, αφ' ης στιγμής ανακοινώθηκε ο διορισμός του, ζήτησε λεπτομερή εξέταση των θέσεών του στα θέματα που αφορούν στην Αρμενία αλλά και στην πολιτική που είχε ακολουθήσει μέχρι εκείνη την χρονική περίοδο έναντι της Τουρκίας και της περιοχής του Καυκάσου. Μάλιστα οι δημοκρατικοί γερουσιαστές της Πολιτείας του New Jersey και Καλιφόρνια, Μπομπ Μενέντεζ και Μπάρμπαρα Μπόξερ αντίστοιχα, μέλη και οι δυο της ομάδας προώθησης Αρμενικών θεμάτων της Γερουσίας προσπάθησαν να μπλοκάρουν το διορισμό του Μπράιζα ως πρέσβη στο Αζερμπαιτζάν. Ωστόσο, στις 29 Δεκεμβρίου του 2010, ο πρόεδρος Ομπάμα επιβεβαιώνει τον διορισμό του.
Έχοντας ολοκληρώσει μια καριέρα 23 ετών ως διπλωμάτης, ο Ματ Μπράιζα εγκαταλείπει το διπλωματικό σώμα τον Ιανουάριο του 2012, όταν η Γερουσία δεν ενέκρινε τον διορισμό του, εξαιτίας της πίεσης των ομάδων αρμενίων στις ΗΠΑ, που αναφέρονταν στους ιδιαίτερους δεσμούς του Μ. Μπράιζα με την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.
Ένας παλιός γνώριμος της Ελλάδας
Ο Μάθιου Μπράιζα δεν είναι άγνωστος στην Ελλάδα. Είναι ένα πρόσωπο που ακόμα και την ανάσα του την ένιωθε το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο εξωτερικών επί πρωθυπουργίας Κών/νου Καραμανλή, και πιο συγκεκριμένα όταν οι σχέσεις και η συνεργασία με την Ρωσία έδειχναν να προχωρούν και να χτίζονται σε γερά θεμέλια. Ήταν ο άνθρωπος που, με την ιδιότητα του βοηθού υπουργού των εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών επί προεδρίας του Τζορτζ Μπους του νεότερου, αρμόδιος για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας με ευθύνη του τα ζητήματα ενέργειας, ήταν σε συνεχή επαφή με τους τότε έλληνες αξιωματούχους, προκειμένου να απομακρύνει το ενδεχόμενο συνεργασίας μεταξύ Αθηνών και Μόσχας στους αγωγούς. Οι πιέσεις ήταν αφόρητες και η δυσαρέσκεια ακόμη μεγαλύτερη, όταν ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής προχώρησε το 2007 σε συμφωνία με τον Βλαδιμίρο Πούτιν για τους αγωγούς South Stream και Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη. Ήταν τότε, που σύμφωνα με τον ιστότοπο wikileaks και τα διαβαθμισμένα έγγραφα που διέρρευσαν, ο Ματ Μπράιζα απέστειλε ένα οργισμένο τηλεγράφημα στον τότε Έλληνα πρέσβη στην Ουάσινγκτον Αλέξανδρο Μάλλια, το οποίο ανέφερε χαρακτηριστικά "Πρόκειται για μια ολέθρια ενέργεια του πρωθυπουργού Καραμανλή. Δεν συνεργαζόμαστε στα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας; Αν ναι, τότε δεν έπρεπε τουλάχιστον να μας είχατε στείλει μια προειδοποίηση;". Για τις ίδιες ασφυκτικές πιέσεις που δεχόταν την περίοδο εκείνη (για την ακύρωση της συμφωνίας με την Ρωσία), είχε κάνει λόγο -λίγα χρόνια μετά- και ο τότε υφυπουργός των εξωτερικών, Γιάννης Βαληνάκης, άνθρωπος του στενού πυρήνα του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή.
Η Ρωσία δεν βρισκόταν ούτε κατ' ελάχιστον στο οπτικό πεδίο του αμερικανού τότε αξιωματούχου, δηλώνοντάς το και επιχειρηματολογώντας δημόσια και ανοιχτά εναντίον αυτής της προοπτικής. Όταν μάλιστα ανακοινώθηκε από την Αθήνα επίσημα η συμμετοχή της στην κατασκευή του αγωγού που θα συνδέει την Ρωσία με την Ιταλία, ξεκινώντας από την Νότιο Ρωσία, διασχίζοντας τον Εύξεινο Πόντο ως τη Βουλγαρία και θα κατέληγε στην Ιταλία μέσω Ελλάδας, αφήνοντας εκτός την Τουρκία (South Stream), ο αμερικανός τότε βοηθός υπουργός Εξωτερικών είχε προσπαθήσει να υποβαθμίσει το γεγονός σε δηλώσεις του στην εφημερίδα το "ΒΗΜΑ", κάνοντας λόγο για "απλή δήλωση προθέσεων", προσθέτοντας ότι "περιμένουμε να δούμε ποια θα είναι η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με όρους πολιτικής ανταγωνισμού". Η ίδια δήλωση εμπεριείχε έντονα το στίγμα της αμερικανικής δυσαρέσκειας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ελλάδα δεν έχει μείνει προσηλωμένη στο στόχο της για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, την στιγμή που εξαρτάται στο 100% από τη Ρωσία.
Ο Ματ Μπράιζα μετά από 23 χρόνια καριέρας σε επιτελικές θέσεις, εγκαταλείπει την διπλωματία και τα κυβερνητικά πόστα, όταν η Γερουσία δεν εγκρίνει τον διορισμό του ως πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αζερμπαϊτζάν. Εντάσσεται στο δυναμικό τουρκικών εταιριών (Turcas-θυγατρική της SOCAR), είναι διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Αμυντικών Σπουδών στο Ταλίν της Εσθονίας. Στην Ελλάδα έρχεται ξανά το 2013 για την συμμετοχή του στο "Athens Energy Forum". Ήταν η περίοδος που ήταν ανοιχτή ακόμη η συζήτηση για την πώληση της ΔΕΠΑ στη ρωσική Gazprom. Στην φωτογραφική αναφορά του για τον ρωσικό κολοσσό, είχε πει ότι "η Ελλάδα αν θέλει να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό της ρόλο στη Ευρώπη και να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, θα πρέπει όποιος αποκτήσει τις ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ να είναι προσηλωμένος στις δυνάμεις της ανοιχτής αγοράς και όχι στη λογική της μονοπωλιακής αγοράς", ενώ στο θέμα της μεταφοράς προς την Ευρώπη των κυπριακών και ισραηλινών κοιτασμάτων, προεξέτεινε την λύση μέσω Τουρκίας και όχι μέσω Ελλάδας, θεωρώντας την ως οικονομικά πιο συμφέρουσα σε σχέση με την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την Κύπρο με την Ελλάδα.
Σήμερα, συνεχίζει να δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας. Παρακολουθεί, συμμετέχει και έχει, όπως αποδεικνύεται, ισχυρή φωνή, όχι πλέον από την θέση ενός κυβερνητικού αξιωματούχου, αλλά ενός ειδικού, με ισχυρές διασυνδέσεις και από τις δυο πλευρές τους Ατλαντικού και με την ευελιξία κινήσεων που απορρέει και από την προηγούμενη -κυβερνητική- του θητεία…
*Η συνέντευξη δημοσιεύεται ολόκληρη στο e-typos.com και μέρος στον Τύπο της Κυριακής
