Από τον Gary Clyde Hufbauer, Peterson Institute
Το σχέδιο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υπό τον τίτλο «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) έχει αποκτήσει τεράστια δημοτικότητα μεταξύ των υπουργών οικονομικών των χωρών μελών του οργανισμού.
Το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα επιχειρεί να αποκαλύψει πώς οι πολυεθνικές εταιρείες επιδιώκουν να θέσουν τα έσοδά τους σε καθεστώς χαμηλής φορολογίας, αποφεύγοντας την καταβολή φόρου που αντιστοιχεί στις υψηλές κατηγορίες. Η προοπτική της συγκέντρωσης περισσότερων εσόδων από αυτές τις «καταχρηστικές» πρακτικές των πολυεθνικών εταιριών λειτουργεί ως αφροδισιακό για τους Υπουργούς των Οικονομικών. Και η προοπτική αυτή δημιουργεί πηχυαίους τίτλους σε εφημερίδες: Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών JacobLew, ο Βρετανός υπουργός GeorgeOsborne, και της Αυστραλίας, JoeHockeyάστραψαν και βρόντηξαν εναντίον των στελεχών της Apple, Googleκαι Starbucks. Αντί να αυξήσουν τους φόρους στη βενζίνη, στις λιανικές πωλήσεις, ή στην κοινωνική ασφάλιση, η πολιτική φορολόγησης των πολυεθνικών είναι σαφώς πιο εύκολη.
Με ήπια ώθηση από τον Αμερικανό Υπουργό Οικονομικών Lew, ο ΟΟΣΑ άρπαξε αυτή την πολιτική το 2013, «λανσάροντας» το σχέδιο «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) με έναν ογκώδη τίτλο που δεν αφήνει καμία αμφιβολία ως προς την έκβαση του ζητούμενου. Ποιος μπορεί να είναι υπέρ της «Διάβρωσης της Φορολογικής Βάσης»; Ή της «Μετατόπισης του κέρδους»; Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το μήνυμα των συγκεντρώσεων του Προέδρου Ομπάμα, και στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις το 2008 και το 2012, ήταν η κατηγορία ότι οι πολυεθνικές (με την στήριξη των Ρεπουμπλικάνων) χρησιμοποιούσαν «φορολογικές ελαφρύνσεις για να μεταφέρουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό». Τώρα που ο Πρόεδρος Ομπάμα δίνει μια τεράστια μάχη ενάντια στους Δημοκρατικούς συντρόφους του για την θέσπιση της Αρχής Προώθησης Εμπορίου (ΤΡΑ) και την επικύρωση της Δια-Ειρηνικής Εμπορικής Συμφωνίας (TTP), το σχέδιο «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) εξυπηρετεί ένα χρήσιμο στόχο: την ύπαρξη συνεχιζόμενης ανησυχίας για τις πρακτικές των πολυεθνικών. Με δεδομένο το συγκεκριμένο πολιτικό φόντο, φαινομενικά η μόνη αποστολή των εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ είναι να εξηγήσουν τους σύνθετους μηχανισμούς των «παραπτωμάτων» των πολυεθνικών, κάνοντας προτάσεις για περιορισμό των προκαθορισμένων παραβιάσεων.
Για την επίτευξη των εν λόγω στόχων, το σχέδιο δράσης για τη «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) προσδιορίζει 15 στοιχεία, που ονομάζονται «ενέργειες» και που πρέπει να παραδοθούν σε ξεχωριστά έγγραφα μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 2014 και του Δεκεμβρίου 2015. Το μέγεθος της έρευνας που συνεπάγονται οι 15 αυτές ενέργειες είναι τεράστια. Το πρόγραμμα εργασίας απαιτεί ενδελεχή επανεξέταση της ψηφιακής φορολογίας, των υβριδικών οχημάτων, των μόνιμων εγκαταστάσεων, των τιμών μεταβίβασης, των κενών στα δεδομένα, του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, και της επίλυσης διαφορών. Η 15η Ενέργεια θα περιορίσει το σχέδιο προτείνοντας ένα «πολυμερές φορολογικό όργανο» για να περιορίσει τη «ληστρική» συμπεριφορά των πολυεθνικών (αυτό αποτελεί την προσωπική ερμηνεία της γραφειοκρατικής πολυλογίας του ΟΟΣΑ). Μετρώντας απλώς τα προσχέδια των συζητήσεων που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα, οι 15 αυτές ενέργειες θα πιάσουν όλες μαζί αρκετές εκατοντάδες σελίδες. Μπορεί και να περάσουν χρόνια προτού η έρευνα και οι συστάσεις που προβλέπονται στο σχέδιο δράσης για τη «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και τη Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) αφομοιωθεί από τα υπουργεία οικονομικών των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ και τους βουλευτές.
Ωστόσο, για όλες τις φιλοδοξίες του, το σχέδιο για τη «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και Μετατόπιση Κερδών» (BEPS) παραλείπει να θέσει σημαντικά ερωτήματα οικονομικής φύσεως που προκύπτουν από τον προφανή στόχο της φορολόγησης πολυεθνικών. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, αυτές είναι κατά βάση αμερικανικές εταιρίες, γνωστές για την καινοτομία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να καλύψω κάποια κενά.
Ερώτημα 1. Αν επιτευχθεί ο φορολογικός στόχος, χρησιμοποιώντας στατική ανάλυση, ποιες χώρες θα εισπράξουν περισσότερα έσοδα από τις πολυεθνικές, και πόσα; Υπάρχουν χώρες που θα χάσουν έσοδα;
Ερώτημα 2. Σε ποιο βαθμό η είσπραξη πρόσθετων εσόδων θα αμβλύνει το κίνητρο για σχηματισμό πνευματικού κεφαλαίου (μέσω των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη) και φυσικού κεφαλαίου;
Ερώτημα 3. Πόσο θα πιεστεί ο σχηματισμός πνευματικού και φυσικού κεφαλαίου λόγω των μειωμένων κινήτρων; Ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την ανάπτυξη;
Ερώτημα 4. Εάν εφαρμοστεί, το «πολυμερές φορολογικό όργανο» θα αυξήσει την πίεση στις πολυεθνικές σε χώρες με υψηλή φορολογία, ειδικά τις Ηνωμένες Πολιτείες, να αντιστρέψουν ή διαφορετικά να μεταφέρουν τα κεντρικά γραφεία έρευνας και ανάπτυξης, καθώς και τις παραγωγικές δραστηριότητες στο εξωτερικό;
Έως ότου αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα απαντηθούν, οι υπουργοί Οικονομικών και ιδιαίτερα ο Αμερικανός (ΥΠΟΙΚ) θα πρέπει να είναι δύσπιστοι στην καμπάνια με επίκεντρο τη «Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και τη Μετατόπιση Κερδών» (BEPS), για να αυξήσουν τους φόρους στις πολυεθνικές με σύνθημα «Να σταματήσει η κατάχρηση». Η είσπραξη των εσόδων με ένα πολιτικά βολικό τρόπο θα πρέπει να μην αποτελεί τον μοναδικό στόχο, ή ακόμα και τον κυρίαρχο στόχο, της διεθνούς φορολογικής πολιτικής.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 14/6/15
