Σκληρό πόκερ για το προσφυγικό
Γράφει η Μαρία Μητσοπούλου
Λύση στο θέμα της διαχείρισης των εσωτερικών συνόρων της Σένγκεν αλλά και στο θέμα της «συμμόρφωσης» της Τουρκίας προς τα συμφωνηθέντα του Σχεδίου Δράσης επιζητεί η κυβέρνηση στην επικείμενη έκτακτη Σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα, στο περιθώριο της οποίας αναμένεται και κρίσιμη τριμερής μεταξύ Τσίπρα -Μέρκελ – Νταβούτογλου.
Σε παράλληλο χρόνο αναμένεται να κριθεί και η εξέλιξη της υπόθεσης της πρώτης αξιολόγησης καθώς θα συνεδριάσει το Eurogroup, από το οποίο αναμένεται μια καλύτερη εικόνα για το πότε θα επιστρέψουν στην Αθήνα οι επικεφαλής των θεσμών και για το αν καταγράφεται και στο γήπεδο του Σόιμπλε πιο επιεικής στάση του Βερολίνου απέναντι στην Αθήνα αναφορικά με την αξιολόγηση, όπως καταγράφουν τα δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου τις τελευταίες ημέρες.
Θα φανεί επίσης το αν το ΔΝΤ είναι διατεθειμένο να «παγώσει» ή να χαμηλώσει τις απαιτήσεις του όσον αφορά την πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, κάτι για το οποίο μια πρώτη εικόνα αναμενόταν και από το χθεσινοβραδινό δείπνο στις Βρυξέλλες μεταξύ των επικεφαλής των θεσμών, στο οποίο θα συμμετείχε και ο Τόμσεν.
Εν όψει της διπλής μάχης της Δευτέρας τα επόμενα εικοσιτετράωρα (όπως άλλωστε όλη η εβδομάδα που διανύουμε) αναμένεται να κυλήσουν με πυκνές διαβουλεύσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Στις 10 το πρωί ο Αλέξης Τσίπρας συναντά στο Μέγαρο Μαξίμου τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος για την προετοιμασία της Συνόδου πραγματοποιεί ολιγοήμερη περιοδεία σε Αυστρία, Δυτικά Βαλκάνια, Ελλάδα και Τουρκία. Στη συνάντηση, ο Ντόναλντ Τουσκ αναμένεται να μεταφέρει προς τον πρωθυπουργό τα μηνύματα της Αυστρίας, καθώς έχει ήδη συναντήσει τον Αυστριακό καγκελάριο Βέρνερ Φάιμαν, αλλά και να ακούσει τις απόψεις της Αθήνας σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Τουρκίας εν όψει του επόμενου σταθμού του στην Άγκυρα. Αναμένεται να συζητηθεί επίσης το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που έχει υποβάλει η Αθήνα στην Κομισιόν.
Αμέσως μετά θα ενημερώσει το Υπουργικό Συμβούλιο, εν όψει του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, στις 12 το μεσημέρι της Παρασκευής, ενώ την ίδια μέρα πραγματοποιείται επίσκεψη στην Αθήνα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μελβούτ Τσαούσογλου, ο οποίος θα έχει επαφές με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά. Την Κυριακή, ενημέρωση και συζήτηση για το προσφυγικό θα γίνει και στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ όπου θα μιλήσει ο πρωθυπουργός λίγες ώρες πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανάγκη σύνθετων όσο και λεπτών χειρισμών σε ό,τι αφορά το προσφυγικό, το οποίο επισήμως χαρακτηρίζεται «ευρωπαϊκό» ή και «διεθνές» πρόβλημα, με το μέγεθος των προσφυγικών ροών να είναι το μεγαλύτερο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Πέντε άξονες
Στη Σύνοδο ο Αλέξης Τσίπρας προσέρχεται με την πάγια θέση πως το πρόβλημα υπερβαίνει τις δυνάμεις της Ελλάδας και πως τα βάρη πρέπει να μοιραστούν σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός και πως δεν μπορούν να κουνούν το δάχτυλο στην Ελλάδα κράτη που δεν δέχονται ούτε έναν πρόσφυγα.
Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, οι άξονες διεκδίκησης που έχει επεξεργαστεί η κυβέρνηση για να θέσει στη Σύνοδο είναι:
♦ η δέσμευση για δίκαιη και αναλογική κατανομή των προσφύγων και των επακόλουθων βαρών,
♦ η επιτάχυνση μετεγκατάστασης προσφύγων στις χώρες που έχουν συμφωνήσει την υποδοχή προσφύγων από την Ελλάδα,
♦ η καθιέρωση μηχανισμού επανεγκατάστασης απευθείας από την Τουρκία στην Ευρώπη το συντομότερο δυνατόν,
♦ ο αποκλεισμός μονομερών ενεργειών από τις χώρες που έχουν εκδηλώσει ανάλογες διαθέσεις και
♦ η δέσμευση για ανθρωπιστική βοήθεια.
Από τις παραπάνω διεκδικήσεις αυτή που φαίνεται να διασφαλίζεται περισσότερο είναι η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας με τη μορφή κονδυλίων κατά κύριο λόγο, αλλά και υλικής υποστήριξης, καθώς το Κολλέγιο των Επιτρόπων διά του αρμόδιου επιτρόπου για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη Διαχείριση Κρίσεων Χρίστου Στυλιανίδη ανακοίνωσε την πρότασή του προς την Κομισιόν για τη γρήγορη εκταμίευση κονδυλίων σε χώρες εντός Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν ζήτημα ανθρωπιστικής κρίσης, και ειδικότερα για τριετή χρηματοδότηση συνολικού ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ προς τις χώρες που δέχονται μεγάλους αριθμούς προσφύγων, με το μεγαλύτερο μέρος να προορίζεται για την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την κυβερνητική εκπρόσωπο Όλγα Γεροβασίλη, η ελληνική κυβέρνηση έχει καταθέσει στην Κομισιόν Σχέδιο Έκτακτη ς Ανάγκης ύψους 480 εκατομμυρίων ευρώ με τις αναλυτικές ανάγκες σε προσωπικό, τεχνική βοήθεια και υλικά.
Με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις, η βοήθεια αυτή θα δοθεί «σε στενή συνεργασία» με τα κράτη-μέλη, τις υπηρεσίες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ΜΚΟ και άλλες διεθνείς οργανώσεις, και θα περιλαμβάνει τρόφιμα, καταλύματα και φάρμακα. Δεν προσδιορίζεται προς το παρόν ο τρόπος διαχείρισης των κονδυλίων αυτών, αν δηλαδή θα δίνονται απευθείας προς τις οργανώσεις ή αν ένα μέρος τους ή συνολικά θα περνούν μέσα από την κυβέρνηση η οποία στη συνέχεια θα τα κατανέμει αναλόγως.
Η κυβερνητική εκπρόσωπος προχθές υποστήριξε ότι τα χρήματα θα εκταμιεύονται προς την ελληνική κυβέρνηση, αλλά είναι προς επεξεργασία το πώς θα το διαχειριστεί. Ωστόσο, αυτό είναι πιθανό να αποτελέσει αντικείμενο ακόμη ενός παζαριού με τους Ευρωπαίους. Κατά τα λοιπά είναι σαφώς δύσκολο να κατοχυρωθεί η Ελλάδα ως προς τα αιτήματά της για αναλογική κατανομή προσφύγων, ενεργοποίηση της διαδικασίας μετεγκατάστασης και αποτροπή μονομερών ενεργειών εντός Ε.Ε., καθώς και δημιουργία μηχανισμού επανεγκατάστασης απευθείας από την Τουρκία, κάτι που δεν φαίνεται πολύ πιθανό να δεχτεί η γείτων με βάση τις ενδείξεις (πρώτα και κύρια την επιθετικότητα που εκδηλώνει στο Αιγαίο).
Στο μεταξύ, αν λάβει κανείς υπόψη χθεσινό δημοσίευμα του «Γκάρντιαν», τα περιθώρια για το ξεπάγωμα της ροής των προσφύγων προς την Κεντρική Ευρώπη φαίνεται να είναι ιδιαίτερα στενά παρά τις προτροπές της Άνγκελα Μέρκελ. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, η Κομισιόν θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη την άρση των συνοριακών ελέγχων προκειμένου να μην υπονομευθεί η Συνθήκη Σένγκεν. Αυτό όμως μεταφέρει τη βασική πίεση προς την Ελλάδα καθώς το σχέδιο της Κομισιόν θα ζητά καλύτερη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., δίνοντας διορία στην Αθήνα ώς τον Μάιο ώστε να αποδείξει την αποτελεσματικότητά της ως προς αυτό, διαφορετικά θα συνεχίσει να επικρέμαται η απειλή εξόδου από τη Σένγκεν, παρόλο που ο πρωθυπουργός διακηρύσσει ότι το θέμα έχει λήξει οριστικά.
Συμβούλιο Αρχηγών και βέτο
Ο σχεδιασμός και τα χαρτιά που διαθέτει η ελληνική κυβέρνηση αναμένεται να παρουσιαστούν στο Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών την Παρασκευή. Μέχρι στιγμής σε κεντρικό θέμα έχει αναγορευτεί η διακηρυγμένη πρόθεση της κυβέρνησης να εξετάσει ακόμη και το βέτο αν το κείμενο των συμπερασμάτων δεν ικανοποιεί τα ελληνικά συμφέροντα.
Εδώ μπορούν να επισημανθούν τα εξής:
Αν και τις προηγούμενες μέρες το βέτο προβλήθηκε ως το απόλυτο όπλο που έχει στη διακριτική της ευχέρεια η κυβέρνηση, η λεπτομερέστερη εξέταση του θέματος φαίνεται να οδηγεί σε αναδιπλώσεις. Για παράδειγμα, η Όλγα Γεροβασίλη αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο ένα βέτο να θίγει και χώρες που διάκεινται φιλικά και υποστηρικτικά προς την Ελλάδα. «Προφανώς κάτι τέτοιο δεν θα ήταν μια από τις καλύτερες επιλογές» σημείωσε, προσθέτοντας ότι σε κάθε περίπτωση θα μελετηθούν όλα τα μέσα. Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι, αν κι εφόσον ασκηθεί βέτο, αυτό δεν θα είναι εναντίον κάποιας χώρας, αλλά στο κείμενο συμπερασμάτων.
Η έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης και η συμφωνία Κυριάκος, Φώφη και Σταύρος να εμφανιστούν συντονισμένοι ως προς την άρνησή τους στο ενδεχόμενο του βέτο – υπό το επιχείρημα ότι η Ελλάδα θα απομονωθεί περισσότερο και θα δώσει ισχυρότερο πάτημα σε μονομερείς ενέργειες άλλων χωρών – αναγκάζει την κυβέρνηση σε χαμήλωμα των τόνων, τη στιγμή που, επισήμως τουλάχιστον, επιδιώκει από το Συμβούλιο να προκύψει μια εθνική γραμμή πριν από τη Σύνοδο, ενώ διαμηνύεται ότι ο πρωθυπουργός θα κάνει διάλογο με τους αρχηγούς και δεν προτίθεται να ζητήσει «λευκή επιταγή» ή να ανακοινώσει απλώς ειλημμένες αποφάσεις.
Πάντως, παρά το ότι δεν αναμένεται να προκύψει κάποια ρητή αναφορά σε βέτο στο κείμενο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, είναι πιθανό η κυβέρνηση να συνεχίσει να συντηρεί μέσω διαρροών τη συγκεκριμένη απειλή για μπλοκάρισμα αποφάσεων στο μέλλον που αφορούν την Αυστρία και τις χώρες του Βίσεγκραντ.
Θυσιάζονται οι συντάξεις;
Στο μεταξύ μέχρι χθες έδειχναν να αναπτερώνονται οι ελπίδες της κυβέρνησης για «πράσινο φως» στην αξιολόγηση στο Eurogroup που διεξάγεται την ίδια μέρα με τη Σύνοδο. Τις τελευταίες μέρες δημοσιεύματα γερμανικών και διεθνών ΜΜΕ που μιλούν για αλλαγή στάσης του Βερολίνου, με διαφαινόμενη την πρόθεση διασύνδεσης προσφυγικού και αξιολόγησης, και καταγράφουν προθέσεις παραχωρήσεων της γερμανικής καγκελαρίας στο ασφαλιστικό καλλιεργούν κλίμα ξεκλειδώματος της αξιολόγησης.
Παρόλο που η κυβέρνηση αποφεύγει επισήμως να συνδέσει τα δύο ζητήματα, καθώς δεν θέλει να δημιουργήσει εντυπώσεις ότι αποδέχεται «ασήκωτο» βάρος (προσφυγικό) προκειμένου να πάρει μια ανάσα στην υλοποίηση του προγράμματος με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, βλέπει αυτά τα μηνύματα ως ενθαρρυντικά εν όψει της Δευτέρας.
Ωστόσο, η στροφή αυτή του Βερολίνου, αν πράγματι υπάρχει, μάλλον δεν πραγματοποιείται με το «αζημίωτο» καθώς η ελληνική πλευρά φαίνεται να έχει κάνει βήματα προσέγγισης προκειμένου να συναντήσει την άλλη πλευρά στα «μισά του δρόμου» (τρόπος του λέγειν), όσον αφορά τόσο το ασφαλιστικό όσο και το δημοσιονομικό κενό.
Όσον αφορά το πρώτο ο πρωθυπουργός, κατά τη συνέντευξή του στο Star και τον Νίκο Χατζηνικολάου τη Δευτέρα, επιβεβαίωσε πληροφορίες για σενάρια περικοπών στις υψηλές συντάξεις, παρόλο που ο ίδιος επιχείρησε να το υποβαθμίσει λέγοντας ότι δεν είναι κόκκινη γραμμή το πλαφόν στις υψηλές συντάξεις. Κύριο μέλημα της κυβέρνησης, είπε, είναι η υπεράσπιση της πλειονότητας των συντάξεων των 600 – 1.200 ευρώ ενώ σημείωσε πως θα δοθεί μάχη και για τις συντάξεις των 1.400 – 1.500 ευρώ.
Το ερώτημα είναι ποια θα είναι η τελική στάση του ΔΝΤ, το οποίο ο πρωθυπουργός κάλεσε να κάνει «στροφή στον ρεαλισμό», να εγκαταλείψει δηλαδή τις ακραίες θέσεις του. Κι επίσης ερώτημα είναι το κατά πόσο οι Ευρωπαίοι θα πιέσουν για να ξεκαθαρίσει τη στάση του, όπως ζήτησε ο Τσίπρας.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση επιμένει πως σε ό,τι αφορά το κλείσιμο της αξιολόγησης είναι πλέον πολύ κοντά με τους Ευρωπαίους, ειδικά στο ασφαλιστικό όπου «η διαπραγμάτευση έχει φτάσει στο όριό της». Το επανέλαβε για μία ακόμη φορά χθες από τις Βρυξέλλες ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος αναρωτήθηκε γιατί το ΔΝΤ, σε αυτήν τη δύσκολη συγκυρία όπου όμως οι προβλέψεις είναι θετικές, επιμένει σε περισσότερα μέτρα τα οποία αναγκαστικά θα οδηγήσουν σε μείωση συντάξεων.
Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι ο επικεφαλής του ESΜ Κλάους Ρέγκλινγκ εξέφρασε χθες τη βεβαιότητα πως θα υπάρξει συμφωνία ενώ εκτίμησε και πως θα υπάρξει συμμετοχή του ΔΝΤ στο νέο πρόγραμμα.
