Ώρα για μια υπηρεσία αντιτρομοκρατίας της ΕΕ
Tης Judy Dempsey
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Globsec στις 15-17 Απριλίου, το κοινό ερωτήθηκε εάν ήταν καιρός η ΕΕ να αποκτήσει τη δική της υπηρεσία πληροφοριών. Περισσότεροι από τα δύο τρίτα απάντησαν θετικά. Περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες δήλωσε πως μια τέτοια υπηρεσία θα έπρεπε να βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Από αυτούς που ψήφισαν όχι, οι περισσότεροι πίστευαν ότι είναι ευθύνη των κρατών-μελών της ΕΕ να αντιμετωπίσουν θέματα μυστικών υπηρεσιών και αντιτρομοκρατίας.
Αυτή η σύντομη δημοσκόπηση ήταν ενδεικτική. Απέδειξε πώς το κοινό (αν μια ομάδα ειδικών αμυντικής, εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας μπορεί να περιγραφεί ως vox populi) τελικά συνήθιζε την ιδέα ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν μπορούν να εξαρτώνται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις τους για να τους προστατεύσουν, παρά τις καλύτερες των προθέσεων των κυβερνήσεων. Αυτό διότι η φύση της τρομοκρατίας έχει αλλάξει θεμελιωδώς. Η ΕΕ πρέπει να βρει τρόπους να απαντήσει.
Ένα νέο paper, “Προς μια Ένωση Ασφάλειας: Ενισχύοντας την αντί-τρομοκρατική δράση της ΕΕ”, που δημοσιεύθηκε στις 20 Απριλίου από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής Στρατηγικής (EPSC), αναφέρεται σε αυτό το ζήτημα. Το EPSC, το οποίο δημιουργήθηκε από τον πρόεδρο της Κομισιόν, Jean-Claude Juncker για να παρέχει ανάλυση και συμβουλές πολιτικής, καθιστά επιτακτική την ανάγκη για μια ένωση ασφάλειας. Αυτό είναι κάτι για το οποίο προσπαθεί ο Juncker, αλλά μέχρι στιγμής χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Ο βασικός λόγος για την έλλειψη προόδου είναι πως η πρωτοβουλία θα απαιτούσε πολιτική βουλή και μια μεγάλη αλλαγή στη νοοτροπία των 28 χωρών της ΕΕ, για να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να δημιουργήσου ένα δίκτυο αντιτρομοκρατίας. Όπως έχει, η πλειονότητα των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ απεχθάνεται την ιδέα να μοιράζεται τις πληροφορίες, παρά το ότι καμία χώρα και οι υπηρεσίες ασφαλείας της δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ή να αξιολογήσουν τις απειλές και τις πιθανές επιθέσεις με τις οποίες είναι αντιμέτωποι οι Ευρωπαίοι πολίτες.
Ουσιαστικά, πρόκειται να απαιτήσει ειδική συγκέντρωση εθνικής κυριαρχίας και πληροφοριών και εξειδίκευσης, εάν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλουν να ενισχύσουν όχι μόνο την ασφάλεια των πολιτών τους αλλά και σημαντικό τμήμα των υποδομών, όπως η ενέργεια, τα δίκτυα μεταφορών και τις υπηρεσίες κοινής ασφάλειας.
Η ΕΕ έχει ήδη μια πληθώρα υπηρεσιών ασφαλείας, που κυμαίνονται από μεμονωμένες δυνάμεις εθνικής αστυνομίας και δικαστικές αρχές στην υπηρεσία επιβολής νόμου της ΕΕ, Europol, την υπηρεσία συνεργασίας στον τομέα της δικαιοσύνης, Eurojust, το κέντρο ανάλυσης πληροφοριών INTCEN, και τον οργανισμό διαχείρισης των συνόρων Frontex.
Το πρόβλημα με τις υπηρεσίες της ΕΕ είναι ότι είτε είναι υποχρηματοδοτούμενες ή δομημένες με έναν τρόπο που δεν διευκολύνει το αληθινό “μοίρασμα” των υπηρεσιών πληροφοριών. Επίσης, στα κράτη-μέλη υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών παρά το ένστικτο να μοιράζονται. Οι βελγικές αρχές το παραδέχθηκαν μετά από τις βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στις 22 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, που προκάλεσαν το θάνατο σε 32 πολίτες και τους τρεις τρομοκράτες.
Όπως επισημαίνει η EPSC, οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον υποχρέωσαν τις ΗΠΑ να μεταφέρουν όλες τις υπηρεσίες ασφαλείας κάτω από τη στέγη ενός νέου υπουργείου εσωτερικής ασφάλειας. Η έκθεση του EPSC επισημαίνει πως δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Αλλά οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι το μεγαλύτερο μάθημα καλύτερης ενσωμάτωσης και συντονισμού σε διάφορα πεδία πολιτικής που αφορούν την ασφάλεια, φαίνεται να είναι αναγκαία προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικές επιθέσεις”. Αυτό είναι understatement.
Η EPSC προτείνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να καθιερώσει “ένα ευρωπαϊκό πολυεπίπεδο δίκτυο αντιτρομοκρατίας”. Ακόμη κι αν η εθνική ασφάλεια παραμένει αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους-μέλους, υπάρχει άφθονο πεδίο εφαρμογής στις συνθήκες της ΕΕ για την διασυνοριακή συνεργασία. Πρακτικά, η συνεργασία αυτή θα μπορούσε να εδραιωθεί σε μια λύση καταμερισμού δεδομένων και πληροφοριών. Το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν σχεδιάστηκε για αυτό τον σκοπό στην Ζώνη ταξιδιού Σένγκεν χωρίς διαβατήρια, αλλά ποτέ δεν αναπτύχθηκε με οποιονδήποτε συστηματικό ή βιώσιμο τρόπο.
Ιδανικά, το νέο σύστημα που περιγράφθηκε από την EPSC θα σήμαινε επίσης την δημιουργία μιας απρόσκοπτης ανταλλαγής πληροφοριών. Αυτό θα περιλαμβάνει όλα τα κράτη-μέλη να καθιερώσουν “ένα ενιαίο, φιλικό προς τον χρήση interface που επιτρέπει την ενιαία αναζήτηση, καθώς και την ικανότητα του να προχωρά σε συγκρίσεις σε όλες τις βάσεις δεδομένων”. Η ESPC δικαίως αντλεί την εμπειρία του από την Εσθονία, η οποία έχει ενσωματώσει τις βάσεις δεδομένων της, για να αποδείξει πώς ένα Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης Ταυτότητας, θα μπορούσε να δουλέψει. Κατ’ αρχήν, όπως υποδεικνύει το ESPC, μια τέτοια διευθέτηση θα απέφευγε την πολλαπλή συλλογή, καταγραφή και αποθήκευση των προσωπικών δεδομένων.
Οι επικριτές αυτής της ιδέας θα αμφισβητήσουν δικαιολογημένα πώς θα διατηρηθούν ασφαλή και ιδιωτικά μεμονωμένα δεδομένα, ποιος θα είχε πρόσβαση στο σύστημα και ποια αρχή θα ήταν υπόλογη για αυτό. Αυτά είναι σημαντικά ζητήματα, αλλά το ίδιο είναι και η ασφάλεια για την προστασία της ελευθερίας.
Οι ευρωσκεπτικιστές επίσης θα μπορούσαν να βγάλουν στην άκρη τις ιδέες του EPSC στη βάση του ότι η Κομισιόν είχε συσσωρεύσει περισσότερες εξουσίες εις βάρος των κρατών-μελών. Ωστόσο, ακόμη και ο Βρετανός πρωθυπουργός David Cameron, ο οποίος δεν είναι οπαδός της ΕΕ, έχει επανειλημμένως υποστηρίξει ότι η ασφάλεια της Βρετανίας θα αποδυναμωνόταν εάν το Ηνωμένο Βασίλειο άφηνε την ΕΕ. Θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει -αλλά δεν θα το κάνει στο μέσον της τρέχουσας εκστρατείας για το δημοψήφισμα σχετικά με την μελλοντική σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ- ότι η ΕΕ χρειάζεται μια πολύ ισχυρότερη πολιτική ασφάλειας με επίκεντρο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Πηγή: capital.gr, Carnegie Europe
