Τι κρύβεται πίσω από την απροθυμία των εταίρων να αποδεκτούν λύση στο θέμα του ελληνικού χρέους;
Αυτή η συμφωνία δεν είναι συμφωνία
Γράφει ο Peter DoyleΔιεθνής μακροοικονομολόγος, πρώην senior manager του ΔΝΤ
Την περασμένη Πέμπτη, το Eurogroup των υπουργών οικονομικών ενέκρινε την τελευταία εκταμίευση προς την Ελλάδα βάσει του προγράμματός της, ενόψει των ληξιπρόθεσμων χρεών του Ιουλίου. Και πάλι όμως ανέβαλε να πάρει μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, με μόνη υπόσχεση να μελετήσει μια πρόταση που θα συνδέει την αποπληρωμή με την αύξηση του ΑΕΠ βάσει συγκεκριμένου υπολογιστικού μοντέλου. Τούτων δοθέντων, το ΔΝΤ συμφώνησε να συμμετάσχει μόνο θεωρητικά και δε θα προχωρήσει σε καμία χρηματοδότηση στο πρόγραμμά της για την Ελλάδα, μέχρι η ελάφρυνση χρέους να γίνει επαρκώς συγκεκριμένη και ουσιαστική.
Αυτή η συμφωνία δεν είναι συμφωνία. Πρώτον, άλλη μια φορά, καθιερώνει μια διανοητικά αόριστη δέσμη στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού -3,5% του ΑΕΠ τουλάχιστον μέχρι το 2022- στο πλαίσιο μιας οικονομικής καταστροφής που είναι πρωτοφανής παγκοσμίως και ιστορικά εκτός από συνθήκες πολέμου και σπάνια κατά τη διάρκεια.
Περαιτέρω, η προσπάθεια απόκρυψης της ασυνέπειας των στόχων του προγράμματος, με τη διατύπωσή τους σε γλώσσα που αντικατοπτρίζει το πλαίσιο πληθωρισμού της ΕΚΤ – ένα πρωτογενές πλεόνασμα ίσο ή μεγαλύτερο από το 2% του ΑΕΠ την περίοδο από το 2023 έως το 2060 – είναι για γέλια. Και με την έγκριση του προγράμματος, το ΔΝΤ ενέκρινε αυτούς τους δημοσιονομικούς στόχους, αγνοώντας τα ευρήματα της δικής του έρευνας.
Πρόκειται για στοιχειώδη οικονομικό αναλφαβητισμό, όπου η πλήρης παιδεία δε θα μπορούσε να είναι πιο επείγουσα. Δεύτερον, η εκταμίευση από την πλευρά του ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους είναι επίσης αδικαιολόγητη. Αυτό επιτρέπει στη διοίκηση του ΔΝΤ να παρελαύνει παγκοσμίως σαν δίκαιος πρωταθλητής στο περίσσιο ελληνικό χρέος, εξαγνίζοντας τις πολλές αποτυχίες του παρελθόντος από το 1999 σε αυτό το θέμα. Ωστόσο, κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να επιτρέψουν τη συνεχή αδράνεια του δανειστή για το χρέος. Δεν είναι η πρώτη φορά που υπάρχει τόσο μεγάλος ζήλος στο να επιδειχθούν «καθαρά χέρια», την ώρα που γίνονται τα πάντα για να καταστεί δυνατή η εκτέλεση: το ίδιο έκανε κι ο Πόντιος Πιλάτος.
Επιπλέον, αντίθετα με τους ισχυρισμούς του, δεν υπάρχει προηγούμενο του ΔΝΤ για αυτό. Το 1980, τα προγράμματα του ΔΝΤ που προέβλεπαν τη μείωση του χρέους λειτουργούσαν σύμφωνα με τις καθιερωμένες διαδικασίες της Λέσχης των Παρισίων. Αλλά αυτή η σαφήνεια απουσιάζει εδώ.
Αγνοώντας αυτές τις ελαφρύνσεις (όπως και η «συστημική εξαίρεση» του 2010), η πρόσφατη προσεκτικά διαμορφωμένη πολιτική του ΔΝΤ είναι η εξής: αντί να απαιτεί μείωση του χρέους στη ζώνη «κόκκινων μη βιώσιμων» (όπου το ΔΝΤ καθόρισε με καθυστέρηση την Ελλάδα), τώρα φτιασιδώνεται η διάκριση μεταξύ προγράμματος και εκταμίευσης παρά την ολική αδιαφάνεια των διαδικασιών επίλυσης του χρέους που σχετίζονται με την Ελλάδα. Και η έννοια της σύνδεσης του χρέους προς την ανάπτυξη είναι ένας σίγουρος τρόπος να αποθαρρυνθούν αυτοί που χαράζουν την πολιτική στην Ελλάδα από το να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη. Η επικύρωση αυτού του στοιχείου του προγράμματος από το ΔΝΤ (όπως και σχετικά με τους δημοσιονομικούς στόχους) επίσης αγνοεί τη δική του έρευνα.
Τρίτον, οι βασικοί παράγοντες δεν έχουν ακόμη υπογράψει αυτή τη «συμφωνία». Η γερμανική Βουλή μπορεί να το συζητήσει – αν και ο Σόιμπλε αντιστέκεται. Υπάρχουν πολλά θέματα για συζήτηση: ο Ισπανός εκπρόσωπος στο Eurogroup τον Μάιο του 2017, σχολιάζοντας το (τότε) προτεινόμενο πρόγραμμα μη εκταμίευσης από το ΔΝΤ, δήλωσε ότι «δεν μπορείς να είσαι 50% έγκυος». Και μετά από την επίσημη παρουσίασή της, η ΕΚΤ αποφάσισε ότι η συμφωνία του ΔΝΤ εξακολουθεί να αποκλείει την ελληνική καταλληλότητα για το QE. Αυτά δεν είναι ασήμαντα θέματα για τη γερμανική Βουλή.
Και παρόλο που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι στο συμβούλιο του ΔΝΤ αναμφίβολα ευλόγησαν την πρόταση εκ των προτέρων, αυτοί -όπως κι άλλοι έχουν ανακαλύψει- υπόκεινται σε πιθανή ανατροπή της απόφασης από τον κ. Τραμπ. Με τις σχέσεις ΗΠΑ-Γερμανίας να επιδεινώνονται σχετικά με το πλεόνασμα του γερμανικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, τις γερμανικές αμυντικές δαπάνες και τις κυρώσεις στη Ρωσία, μην εκπλαγείτε αν ο κ. Μπάνον και λοιποί φροντίσουν ώστε ο προϊστάμενός τους να μπορεί να βλάψει σκληρά την κ. Μέρκελ εμποδίζοντας αυτή τη συμφωνία «50% έγκυος» στο συμβούλιο του ΔΝΤ πριν από τις γερμανικές εκλογές.
Τέλος, υπάρχει ακόμα το ερώτημα του τι θα κάνει ο κ. Τσίπρας σχετικά με αυτή τη «μισή εγκυμοσύνη». Σε περίπτωση αθέτησης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κατά τον Ιούλιο, παρά την εκταμίευση του προγράμματος και διατηρώντας παράλληλα την πλήρη συμμόρφωση με τους όρους του προγράμματος, θα μπορούσε με αυτόν τον τρόπο να δείξει ότι η αδυναμία στοχεύει αποκλειστικά στην έγκαιρη επίλυση του χρέους, για να αποκλείσει κάθε κίνδυνο Grexit.
Η στάση της πλήρους συμμόρφωσης με το πρόγραμμα μέσα από την αθέτηση, θα ήταν εντελώς αντίθετη με εκείνη του 2015 (όπου έγινε εμφανής απειλή με Grexit) και η έμφαση του επείγοντος που δόθηκε στον επείγοντα χαρακτήρα της ελάφρυνσης του χρέους θα υποστηριζόταν τυπικά τόσο από το ΔΝΤ όσο και από την ΕΚΤ, και πάλι σε αντίθεση με όσα έγιναν το 2015.
Κάτι τέτοιο θα μετριάσει την φυγή καταθέσεων και θα άρει τους λόγους για τους οποίους η ΕΚΤ το 2015 εξασφάλισε ρευστότητα μέσω του ELA.
O κ. Τσίπρας έχει διακινδυνεύσει τη θέση του στην ελληνική ιστορία στοχεύοντας στο να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του χρέους. Δε θα έχει καλύτερη ευκαιρία να το πετύχει, αθετώντας κατ’ αυτό τον τρόπο, τώρα, εάν οι εκταμιεύσεις του προγράμματος όντως πραγματοποιηθούν.
Η κακή αυτή συμφωνία δεν έχει τελειώσει. Εξακολουθεί να αντιμετωπίζει βασικά εμπόδια. Εάν προσκρούσει σε οποιοδήποτε από αυτά τα εμπόδια, ο γράφων δεν θα χύσει κανένα δάκρυ γι’ αυτό.
