Η Αθήνα που δεν ξεχάστηκε…
Σημεία της Αθήνας με ξεχασμένη ιστορία
Γράφει ο Ιωάννης Παγουλάτος
Νομικός, Δημοσιογράφος
Ο λόφος του Φιλοπάππου έχει συνδεθεί με το αρχαίο μνημείο που βρίσκεται στην κορυφή του και τα Κούλουμα του Δήμου Αθηναίων. Υπάρχει όμως και ένας όχι ευχάριστος λόγος για τον οποίο το συγκεκριμένο μέρος θεωρείται ιστορικό. Το 1687, η Βενετία βρισκόταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των δύο αντίπαλων παρατάξεων επεκτάθηκαν και στην Ελλάδα. Τον Σεπτέμβριο του 1687, ο στρατηγός Φραγκίσκος Μοροζίνι, διοικητής των Βενετικών στρατευμάτων, αποβιβάστηκε στον Πειραιά και προχώρησε στην Αθήνα. Οι Οθωμανοί οχυρώθηκαν τότε στην Ακρόπολη, την οποία είχαν μετατρέψει σε φρούριο. Μέσα στον Παρθενώνα αποθήκευσαν μεγάλες ποσότητες πυρίτιδας και άλλων εύφλεκτων υλών. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1687, οι Βενετοί άρχισαν να πολιορκούν την Ακρόπολη. Τρεις ημέρες μετά, μια βενετική οβίδα χτύπησε τον Παρθενώνα, με αποτέλεσμα να εκραγούν τα πυρομαχικά που βρίσκονταν αποθηκευμένα εκεί. Μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκαθαριστεί αν η συγκεκριμένη βολή ήταν τυχαία ή εσκεμμένη. Όπως και να χει, η έκρηξη διέλυσε τον Παρθενώνα, ενώ κόστισε την ζωή σε 300 Τούρκους. Η Οθωμανική φρουρά της Ακρόπολης παραδόθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου. Η οβίδα που χτύπησε και διέλυσε τον Παρθενώνα προήλθε από ένα πυροβόλο τοποθετημένο επάνω στον λόφο του Φιλοπάππου. Εντούτοις, έχει υποστηριχθεί ότι την καταστροφή του ναού προκάλεσε ένας βενετικός όλμος από τον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά ή την Αγία Αικατερίνη, στην Πλάκα. Η κρατούσα όμως άποψη είναι πως η μοιραία οβίδα προήλθε από τον λόφο του Φιλοπάππου.
Το Άσυλο Ανιάτων, στην Κυψέλη και η περιοχή γύρω από αυτό είναι μια τυπική και ήρεμη συνοικία της Αθήνας. Το 1826-7 όμως τα πράγματα δεν ήταν έτσι. Το Άσυλο Ανιάτων χτίστηκε σε ένα κτήμα το οποίο, κατά τον 19ο αιώνα, ανήκε στον
Δημήτριο Γάσπαρη, γιατρό και πρόξενο της Γαλλίας στην Αθήνα. Η οικογένειά του καταγόταν από την Κορσική και ήταν μια από τις πιο ισχυρές της πόλης. Η περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το Άσυλο Ανιάτων ονομαζόταν τότε
«Στέρνα Γάσπαρη», λόγω του πηγαδιού που υπήρχε εκεί. Το 1822, οι επαναστατημένοι Έλληνες κατέλαβαν την Ακρόπολη. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Μεχμέτ Ρεσίτ Πασάς, γνωστότερος ως Κιουταχής, πολιόρκησε τον Ιερό Βράχο και τον ανακατέλαβε τον Μάιο του 1827. Όλους αυτούς τους μήνες που διαρκούσε η πολιορκία,
ο Οθωμανός στρατηγός είχε στήσει την σκηνή του στο κτήμα του Γάσπαρη, και μάλιστα στην θέση που σήμερα βρίσκεται το Άσυλο ανιάτων. Ίσως στην επιλογή αυτή έπαιξε ρόλο
η ύπαρξη του πηγαδιού, το οποίο εξασφάλιζε νερό για ανθρώπους και ζώα. Γύρω από την σκηνή του Κιουταχή απλωνόταν προς κάθε κατεύθυνση το τεράστιο Οθωμανικό στρατόπεδο.
Οι περισσότεροι που χρησιμοποιούν τον
σταθμό του μετρό Συγγρού-Φιξ, μάλλον πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα ακόμα συνηθισμένο σημείο της Αθήνας. Δεν θα είχαν όμως την ίδια γνώμη αν ήξεραν ότι εκεί συνέβη
το πρώτο τροχαίο δυστύχημα στην ιστορία της Ελλάδας. Την Κυριακή 4 Μαρτίου 1907, δύο αυτοκίνητα κινούνταν επί της λεωφόρου Συγγρού, με προορισμό το Παλαιό Φάληρο και τον Πειραιά. Στο προπορευόμενο όχημα βρισκόταν
ο πρίγκιπας Ανδρέας, τέταρτος γιος του βασιλιά Γεωργίου Α΄, μαζί με την σύζυγό του, Αλίκη και έναν υπασπιστή του. Σε απόσταση 30-40 μέτρων ακολουθούσε το αυτοκίνητο του
Νικόλαου Σιμόπουλου, βουλευτή Φθιώτιδος.
Κατά τις 11.30 π.μ, τα δύο οχήματα έφθασαν στο ύψος του εργοστασίου παραγωγής μπίρας Φιξ. Εκεί ο Σιμόπουλος ανέπτυξε ταχύτητα, προσπέρασε τον πρίγκιπα και συνέχισε την πορεία του στα δεξιά της λεωφόρου. Την ίδια στιγμή όμως, μια νεαρή γυναίκα, η οποία είχε μαζί της και ένα μικρό παιδί, επιχείρησε ξαφνικά να διασχίσει τον δρόμο και βρέθηκε μπροστά στο αυτοκίνητο του βουλευτή. Ο Σιμόπουλος προσπάθησε να την αποφύγει κάνοντας ελιγμούς αλλά δεν τα κατάφερε. Το αυτοκίνητό του βουλευτή χτύπησε με δύναμη την άτυχη κοπέλα και την έριξε νεκρή στο έδαφος. Ο πρίγκιπας Ανδρέας είδε τα όσα συνέβησαν αλλά δεν πρόλαβε να πατήσει φρένο εγκαίρως, με αποτέλεσμα το αυτοκίνητό του να περάσει κι αυτό πάνω από το σώμα της νεαρής γυναίκας. Το θύμα λεγόταν Ευφροσύνη Βαμβακά, από το Αργοστόλι. Ήταν 25 χρονών και είχε δύο ανήλικα παιδιά. Ο σύζυγός της λεγόταν Θεόδωρος και εργαζόταν ως σανδαλοποιός. Σημειώνεται δε ότι την χρονιά εκείνη κυκλοφορούσαν στην Αθήνα μόνο 7 αυτοκίνητα.
Το πολυκατάστημα
Public στο Σύνταγμα είναι ένας δημοφιλής προορισμός για αγορές βιβλίων. Από ό,τι φαίνεται όμως κάποτε ήταν κατάλληλο και για ιστορικές ομιλίες. Το Public της Πλατείας Συντάγματος στεγάζεται στο
Μέγαρο Πάλλη, το οποίο ανεγέρθηκε την περίοδο 1910-11, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά. Στην ίδια θέση βρισκόταν παλιότερα η διώροφη οικία της οικογένειας Πάλλη, η οποία ήταν χτισμένη πριν το 1845 και κατεδαφίστηκε για να αναγερθεί το νέο οικοδόμημα. Το 1917 στεγάστηκε εκεί το
Υπουργείο Συγκοινωνιών. Το Μέγαρο Πάλλη πέρασε στην ιστορία λίγο μετά την αποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων από την Αθήνα.
Στις 18 Οκτωβρίου 1944, από τον εξώστη του δεύτερου ορόφου του Μεγάρου Πάλλη, ο Πρωθυπουργός εθνικής ενότητας, Γεώργιος Παπανδρέου, εκφώνησε τον περίφημο «Λόγο της Απελευθέρωσης». Δυστυχώς, η εορταστική ατμόσφαιρα δεν θα κρατούσε για πολύ. Λίγες μέρες αργότερα ξέσπασαν σφοδρότατες εμφύλιες συγκρούσεις στους δρόμους της Αθήνας, που έμειναν γνωστές ως
«Δεκεμβριανά».
Πηγή
