Η ακριτική περιοχή τα τελευταία χρόνια είναι σταθερά στο κέντρο των εξελίξεων
Η Θράκη ως γεωγραφικός όρος συμπεριλαμβάνει την Ανατολική Θράκη, που ανήκει στην Τουρκία, την ελληνική Δυτική Θράκη και τη Βόρεια Θράκη, που ανήκει στη Βουλγαρία.
Εισήγηση Δημήτρη Γαρούφα
Η Θράκη ως γεωγραφικός όρος συμπεριλαμβάνει την Ανατολική Θράκη, που ανήκει στην Τουρκία, την ελληνική Δυτική Θράκη και τη Βόρεια Θράκη, που ανήκει στη Βουλγαρία. Η σημερινή κατάσταση γεωγραφικά και πληθυσμιακά διαμορφώθηκε μετά τη Συνθήκη του Νευγύ το 1919, με βάση την οποία έγιναν και ανταλλαγές πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας και κατακυρώθηκε η Δ. Θράκη στην Ελλάδα, και κυρίως με τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, που πέραν των εδαφικών ρυθμίσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας καθιέρωσε κάποιες άλλες αρχές, με στόχο την οριστική ρύθμιση των ελληνοτουρκικών διαφορών μεταξύ των οποίων επέβαλλε:
Α) Υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών με βάση το θρήσκευμα για το σύνολο της επικράτειας των δύο χωρών με εξαίρεση τις Κων/πολη, Ιμβρο και Τένεδο, από όπου η αποχώρηση του ελληνικού πληθυσμού θα ήταν προαιρετική, και τις περιοχές Ροδόπης και Ξάνθης, όπου επίσης η αποχώρηση των μουσουλμανικών πληθυσμών θα ήταν προαιρετική.
Β) Οι Ελληνες της Κων/πολης, της Ιμβρου και της Τενέδου θα είχαν τουρκική υπηκοότητα, ενώ την ελληνική υπηκοότητα θα είχαν οι μουσουλμάνοι Ξάνθης και Ροδόπης.
Με απλά λόγια, καθιερώθηκε σε σημαντικό βαθμό η «εθνική καθαρότητα» του συνόλου της επικράτειας των δύο χωρών με τις εξαιρέσεις που προαναφέρθηκαν, για τις οποίες καθιερώθηκε η αρχή της αμοιβαιότητας. Από την προαιρετική ανταλλαγή εξαιρέθηκαν ο νομός Εβρου αλλά και όλη η Ανατολική Θράκη, πλην Κων/πολης, με στόχο στα σύνορα να υπάρχει εθνική καθαρότητα.
Ταυτόχρονα με την ανταλλαγή πληθυσμών στην ελληνική Θράκη εγκαταστάθηκαν και πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τη Μ. Ασία και την Αν. Ρωμυλία κι έτσι οι μουσουλμάνοι της ελληνικής Θράκης ανέρχονταν σε 86.793 άτομα επί συνολικού πλέον πληθυσμού της περιοχής περίπου 350.000.
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η ελληνική Θράκη μαζί με την Ανατολική Μακεδονία βρέθηκαν υπό βουλγαρική κατοχή που ήταν τρεις φορές χειρότερη από τη γερμανική Κατοχή, διότι είχαμε προσπάθεια δημογραφικής αλλοίωσης. Οι Βούλγαροι έφεραν 52.000 Βουλγάρους από τη Βουλγαρία και τους εγκατέστησαν στην περιοχή αυτή, απαγόρευαν τη διδασκαλία ελληνικής γλώσσας, εκδίωκαν τους επιστήμονες της περιοχής, τους ιερείς, υποχρέωναν τους καταστηματάρχες να έχουν Βούλγαρο συνεταίρο, επιστράτευαν τους άνδρες και τους πήγαιναν ως «ντουρντουβάκια», δηλαδή σε τάγματα εργασίας, για εκτέλεση δημοσίων έργων στη Βουλγαρία και στην περιοχή των Σκοπίων, όπου το 1/3 περίπου βρήκε τον θάνατο από κακουχίες κ.λπ. Αυτή η κατοχή είναι άγνωστη στο ευρύτερο ελληνικό κοινό, ίσως γιατί η ελεγχόμενη από την Αριστερά ιστοριογραφία δεν ήθελε να προβάλλει γεγονότα που θα εξέθεταν τη Βουλγαρία, που μετά το 1944 ανήκε στις χώρες του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», όμως η λαϊκή μούσα αναφέρθηκε στις κακουχίες που βίωναν οι Ελληνες που στέλνονταν σε κάτεργα στη μέση της Βουλγαρίας και χαρακτηριστικά ένα δημοτικό τραγούδι λέει: «Της Βουλγαρίας τα βουνά, Θεέ μου, χαμήλωσέ τα, να δούμε τα Ελληνόπουλα και πάλι σήκωσέ τα…»
Παρενέργεια αυτής της κατοχής ήταν μετά το 1944 να προβληθεί ως μείζων κίνδυνος η ομογενοποίηση των Πομάκων με βάση το γλωσσικό ιδίωμά τους που ήταν αρκετά συγγενές με τη βουλγαρική γλώσσα, και γι’ αυτό υπήρξε ανοχή στην προσπάθεια της Τουρκίας ομογενοποίησης των Πομάκων με τους τουρκογενείς μουσουλμάνους, ένα λάθος τα αποτελέσματα του οποίου πληρώνει η Ελλάδα. Οπως επίσης πληρώνει και το γεγονός της καθιέρωσης της αρχής της αμοιβαιότητας, διότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε λόγω πολιτισμού της και διαχρονικά σεβασμού διεθνών συνθηκών να ακολουθήσει τους Τούρκους στην πολιτική κτήσης εθνικής καθαρότητας με διώξεις κ.λπ. Ετσι, η κεμαλική Τουρκία με μεθοδική στρατηγική υπέρμετρης φορολογίας ή και ωμών διωγμών επεδίωξε και πέτυχε την εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από την Κων/πολη και τα νησιά Ιμβρο και Τένεδο κι έτσι, ενώ ο μουσουλμανικός πληθυσμός στην ελληνική Θράκη παραμένει σε σχετικά σταθερό αριθμό, αντίθετα σχεδόν έχει εξαλειφθεί η ελληνική παρουσία στην Κων/πολη.
Δεν υπάρχει χρόνος να πούμε πολλά, απλά επισημαίνουμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες σταθερή είναι η πολιτική της Τουρκίας για ομογενοποίηση των μουσουλμανικών πληθυσμών σε όλη τη Θράκη, σε Ελλάδα και Βουλγαρία, προβάλλοντας τη σημαία δήθεν μειονοτικών δικαιωμάτων για να εθίσει τη διεθνή κοινή γνώμη στην ύπαρξη προβλήματος και τη θεμελίωση δικαιωμάτων της.
Η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε τις γεωπολιτικές εξελίξεις μετά το 1989 με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στα Βαλκάνια και το άνοιγμα των συνόρων κι έτσι επεδίωξε και αξιοποιεί τις μουσουλμανικές μειονότητες σε Ελλάδα, Βουλγαρία, Σκόπια, Αλβανία κ.λπ. με στόχο εξυπηρέτηση ζωτικών της συμφερόντων.
Είναι αλήθεια ότι οι γεωπολιτικές αυτές εξελίξεις δημιούργησαν για την Ελλάδα μια νέα πραγματικότητα και, επειδή ήταν στα Βαλκάνια η μόνη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., μπορούσε να λειτουργεί ως παράγοντας ειρήνης και σταθερότητας και προβάλλοντας την ευρωπαϊκή προοπτική να λειτουργεί με ηγετικό ρόλο στην περιοχή. Ημουν επί 13 χρόνια μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας στην Ενωση Βαλκανικών Δικηγορικών Συλλόγων, έχω επισκεφθεί όλες τις βαλκανικές χώρες, συζήτησα με επιστημονικούς φορείς και πολιτικούς και γι’ αυτό «μετά λόγου γνώσεως» μιλώ αβίαστα για μια χαμένη ευκαιρία για την Ελλάδα… Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι υπήρξε ελληνική επενδυτική οικονομική παρουσία, που όμως δεν συνοδεύτηκε από πολιτιστική για να έχει αποτελέσματα, κι έτσι ενδεικτικά πάλι αναφέρω ότι, αν από το 1990 είχαμε δημιουργήσει ένα ίδρυμα, όπως το Ινστιτούτο Γκαίτε, πιστοποιημένης διδασκαλίας ελληνικής γλώσσας στα Βαλκάνια, η ελληνική γλώσσα θα κυριαρχούσε. Θα μου επιτρέψετε, για να γίνω κατανοητός, να αναφέρω ενδεικτικά ότι η Βουλγαρία ίδρυσε το 1993 Τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Παν/μιο της Σόφιας, στο οποίο εισάγονται κάθε χρόνο 25 φοιτητές. Το έτος 2.000 οι υποψήφιοι για τις 25 θέσεις ήταν 2.519, ενώ για το αντίστοιχο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας οι υποψήφιοι ήταν περίπου 800… Την ίδια εποχή στο Μοναστήρι των Σκοπίων ιδρύθηκαν και λειτουργούν ακόμη τρία ιδιωτικά φροντιστήρια ελληνικής γλώσσας. Σε αυτή την κατεύθυνση συνετέλεσε σημαντικά και το γεγονός ότι οι χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια προτιμούσαν στην επιλογή προσωπικού για τις σημαντικές θέσεις ελληνομαθείς.
Τα ανέφερα αυτά για να επισημάνω ότι για τη χώρα μας δόθηκε η ευκαιρία και δεν αξιοποιήθηκε και τώρα λόγω της οικονομικής κρίσης η χώρα μας εγκαταλείπει και τα ερείσματα που δημιούργησε, με αποτέλεσμα το κενό να καλύπτεται άμεσα από την Τουρκία η οποία ενισχύει την επιρροή της…Ενδεικτικά αναφέρω ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας – Αλβανίας δεν ολοκληρώθηκε με παρέμβαση της Τουρκίας και δεν τα λέω εγώ αλλά πρώην πρωθυπουργός της Αλβανίας που μέσα στο αλβανικό Κοινοβούλιο κατηγόρησε τον πρωθυπουργό της χώρας ότι εξυπηρετεί συμφέροντα της Τουρκίας…
Η Τουρκία, όπως προανέφερα, επιδιώκει τον έλεγχο όλων των μουσουλμανικών μειονοτήτων στα Βαλκάνι,α αλλά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους μουσουλμάνους που υπάρχουν σε Ελλάδα και Βουλγαρία. Και επειδή σε ό,τι αφορά την Ελλάδα είναι γνωστά τα γεγονότα και οι πρακτικές, θα αναφερθώ σε όσα γίνονται στη βουλγαρική Θράκη:
Στη Βουλγαρία είχε γίνει μια προσπάθεια από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 για ομογενοποίηση και εκβουλγαρισμό του πληθυσμού της χώρας με αλλαγές ονοματεπωνύμων κ.λπ., θύματα της οποίας υπήρξαν και οι ελληνικής καταγωγής Σαρακατσάνοι, που βρέθηκαν στη Βουλγαρία, οι οποίοι υποχρεώθηκαν σε αλλαγές ονοματεπωνύμων. Υπήρχε μυστικό διάταγμα του υπουργείου Εσωτερικών που επέβαλλε όλα τα επώνυμα να έχουν συγκεκριμένη κατάληξη κι αυτό αναγνωρίσθηκε πριν από μερικά χρόνια κι από τη βουλγαρική Δικαιοσύνη και ενδεικτικά αναφέρω την υπ’ αριθμ. 30/2010 απόφαση του Πρωτοδικείου της Νόβα Ζαγόρα που εκδόθηκε μετά από προσφυγή Ελληνα Σαρακατσάνου που ζήτησε και πέτυχε το επώνυμό του από Γριβώφ να γίνει Γρίβας… Με βάση αυτή την προσπάθεια ομογενοποίησης του πληθυσμού ο μετέπειτα ηγέτης του τουρκικού κόμματος στην Τουρκία Αχμέτ Ντογκάν είχε γίνει Μέντυ Ντογκάνεφ… ενώ η βίαιη αυτή προσπάθεια οδήγησε σε φυγή μέρους των μουσουλμάνων στην Τουρκία και στη βουλγαροποίηση τότε σημαντικής μερίδας των Πομάκων, μέρος των οποίων τότε έγιναν και χριστιανοί… Μετά το 1989 η Τουρκία ασχολήθηκε άμεσα με την ομογενοποίηση των μουσουλμάνων με στόχο την τουρκοποίηση των Πομάκων. Ενδεικτικά για όσα συνέβησαν αναφέρω ότι ο πρύτανης του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σόφιας Ν. Γκέντσεβ, σε συνέντευξή του στη βουλγαρική εφημερίδα «168 ώρες» στις 24/3/1992, καταγγέλλει βίαιο εκτουρκισμό των Πομάκων στη Βουλγαρία λέγοντας συγκεκριμένα:
«Ημουν εκεί και είδα. Ημουν στο Σμόλιαν και στο Μπλαγκόεβγκραντ. Είδα με τα μάτια μου τι γίνεται. Εκεί δρουν τρομοκρατικές ομάδες που εκβιάζουν τον βουλγαρικό πληθυσμό που είναι απροστάτευτος από την κεντρική εξουσία. Τους εκβιάζουν να αλλάξουν εθνική συνείδηση και προβάλλεται το σχέδιο για Τούρκους της Ροδόπης… Εγώ είδα πως άνθρωποι που δεν μπορούσαν να εκφωνήσουν μια πρόταση στα τουρκικά τώρα αναγκάζονται με τη βία να μαθαίνουν τουρκικά σαν μητρική γλώσσα». Σε άλλο σημείο λέει: «Βούλγαροι πολιτικοί λειτουργούν ως πολιτικοί της οσμανικής Τουρκίας με στόχο εκτουρκισμό της Ροδόπης για να ζητηθεί κάποια μέρα αυτονομία η προσάρτηση στην Τουρκία». Λίγο αργότερα, στις 16/2/1994, το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων αναδημοσίευε άρθρο της βουλγαρικής εφημερίδας «Ντούμα», οργάνου του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο οποίο η αρθρογράφος Ράτκα Πέτροβα κατήγγελλε κινήσεις Αμερικανών διπλωματών στις πόλεις Κίρτζαλι και Κρούμοφγκραντ και έκανε την εκτίμηση ότι οι κινήσεις τους στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα είχαν σκοπό να πιέσουν την Ελλάδα για πιο διαλλακτική στάση στο Μακεδονικό… Ταυτόχρονα υπήρχαν καταγγελίες για ενθάρρυνση μετανάστευσης μουσουλμάνων από την περιοχή Βάρνας προς τη Ροδόπη, για επενδύσεις της Τουρκίας στη βουλγαρική Θράκη, για πρόγραμμα υποτροφιών για σπουδές σε παιδιά μουσουλμάνων από αυτή την περιοχή κ.λπ.
Τα ανέφερα αυτά για να επισημάνω ότι επί δεκαετίες εξελίσσεται μεθοδικά πρόγραμμα ελέγχου των μουσουλμανικών μειονοτήτων και μέσω αυτών μεγιστοποίηση της πολιτικής επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια, κάτι που επέτυχε σε σημαντικό βαθμό στην Αλβανία, στο Κόσοβο, στη Βουλγαρία, στα Σκόπια, ενώ διακηρυγμένος στόχος της Τουρκίας είναι, όπως μας έλεγε τον Δεκέμβρη του 2008 στη Θεσσαλονίκη Τούρκος διπλωμάτης, η δημιουργία μιας κοινοπολιτείας των κρατών που προήλθαν από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η επιδίωξη στοχεύει σε επίτευξη στόχων σε βάθος δεκαετιών με δημιουργία κλίματος νοσταλγίας για το παρελθόν. Σε αυτή τη στρατηγική εντάσσονται και η σχεδόν δωρεάν παραχώρηση και η προβολή τουρκικών σίριαλ σε τηλεοράσεις βαλκανικών χωρών κι έτσι τον Ιανουάριο του 2010 το αυστριακό περιοδικό «Στάνταρντ» μέτρησε ότι εκείνη την εποχή προβάλλονταν 72 τουρκικά σίριαλ σε τηλεοράσεις βαλκανικών χωρών που δίνονταν σχεδόν δωρεάν στους τηλεοπτικούς σταθμούς υπό τον όρο να μη γίνεται μεταγλώττιση…
Σε ό,τι αφορά το γενικότερο πλαίσιο μπορούμε συμπερασματικά να πούμε ότι υπάρχει υλοποίηση στρατηγικής της Τουρκίας να λειτουργεί ως περιφερειακή δύναμη στην περιοχή των Βαλκανίων, να χρησιμοποιεί τις μουσουλμανικές μειονότητες ως παράγοντα διαμόρφωσης πολιτικών εξελίξεων και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και υλοποιείται και η πολιτική της έναντι της μουσουλμανικής μειονότητας που υπάρχει στην ελληνική Θράκη.
Απέναντι σε αυτή την πολιτική σε ό,τι αφορά την Ελλάδα πρέπει να υπάρχει προστασία των μουσουλμάνων της περιοχής, με την έννοια ότι πρέπει να απολαμβάνουν όλα τα συνταγματικά τους δικαιώματα ως Ελληνες πολίτες, αλλά ταυτόχρονα να μην επιτρέπεται η επιβολή έξωθεν ομογενοποίησης Πομάκων και Αθιγγάνων με τους τουρκογενείς. Η πολιτική που ακολουθήθηκε μέχρι τέλη της δεκαετίας του 1980μεπεριορισμούς σε πρόσβαση σε περιοχή Πομάκων κλπ.με τις «μπάρες» ήταν λάθοςαλλάλάθος ήταν ταυτόχρονα η παροχή δυνατότηταςη ανοχής σε εξωγενείς παράγοντες να δρουν ανεξέλεγκτα στο Ελληνικό έδαφος.
Πρέπει ακόμη να ληφθούν υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και οι προοπτικές της, δεδομένου ότι βρίσκεται στο σταυροδρόμι γεωπολιτικών εξελίξεων με διέλευση αγωγών αερίου κ.λπ. Η περιοχή της Θράκης καταλαμβάνει το 6,5% της συνολικής έκτασης της χώρας αλλά ο πληθυσμός της αποτελούσε το 3,5% της χώρας το 1981 και το 3,3% το 1991 και θεωρείται από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές της χώρας, ενώ μικρότερη είναι η συμμετοχή της στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας. Υπήρξε μια προσπάθεια δημιουργίας μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, επιτυχής για κάποια χρόνια, αλλά τα τελευταία χρόνια υπάρχει αποβιομηχάνιση με μετεγκατάσταση μονάδων στη Βουλγαρία, κυρίως στον βιοτεχνικό τομέα, δηλαδή μονάδων που είναι εντάσεως εργασίας.
Για τα θέματα ανάπτυξης της Θράκης είχε συγκροτηθεί διακομματική επιτροπή από την ελληνική Βουλή, η οποία στις 14 Φεβρουαρίου του 1992 είχε εκδώσει πόρισμα υπό μορφή ψηφίσματος με ολοκληρωμένες προτάσεις για το «δέον γενέσθαι» στη Θράκη και στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου…Ξαναδιαβάζοντας κάποιος αυτό το πόρισμα, μελαγχολεί… Από όσα προτάθηκαν λίγα έγιναν και αντίθετα η κατάσταση χειροτέρευσε σε άλλους τομείς… Στις υποδομές που δημιουργήθηκαν ή ολοκληρώθηκαν στα χρόνια που πέρασαν μετέπειτα θα αναφέρουμε την Εγνατία Οδό που συντόμευσε τις αποστάσεις, το άνοιγμα των συνόρων με Βουλγαρία σε Ξάνθη και Κομοτηνή.
Η Ακαδημία Αθηνών το 1995 εξέδωσε τόμο υπό την εποπτεία των ακαδημαϊκών Ξ. Ζολώτα, Α. Αγγελόπουλου και Ι. Πεσματζόγλου με προτάσεις για την ανάπτυξη της περιοχής της Θράκης. Στις προτάσεις αυτές αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι η Θεσσαλονίκη πρέπει να αποτελέσει το βασικό οικονομικό και διοικητικό κέντρο ανοίγματος της χώρας προς Βορρά, αλλά και η Θράκη πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο της οικονομίας για έξοδο προς Βορρά. Αναφέρει ότι η Θράκη έχει συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω γεωγραφικής θέσης, διότι θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση άξονα μεταφορών κατά μήκος των ακτών του Ευξείνου Πόντου που θα συνδέει την Κεντρική Βόρεια Ευρώπη με την Βορειανατολική Αφρική και τη Μέση Ανατολή, με αξιοποίηση των λιμανιών Αλεξανδρούπολης και Καβάλας, τη δημιουργία σιδηροδρομικής γραμμής υψηλών ταχυτήτων μέσω από Θεσσαλονίκη μέσω Αμφίπολης – Καβάλας και με διακλάδωση προς Νυμφαία, προτείνεται η αύξηση του πληθυσμού σε βάθος δεκαετίας σε ποσοστό 20%, η μεγέθυνση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, το οποίο επισημαίνεται ότι δεν συνδέθηκε επαρκώς με την τοπική κοινωνία και δεν λειτούργησε ως πόλος πολιτιστικής ανάπτυξης, κάτι που επετεύχθη σε άλλα περιφερειακά πανεπιστήμια, όπως π.χ. στα Ιωάννινα και στην Κρήτη. Προτείνεται η ένταξη της μειονότητας στις διαδικασίες ανάπτυξης, με προσπάθειες ανόδου του επιπέδου εκπαίδευσης, δημιουργία ευκαιριών κοινωνικής κινητικότητας, η υποβοήθηση της ανάπτυξης των πολιτιστικών και γλωσσικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής, η ενίσχυση της θετικής παρουσίας του ελληνικού κράτους στο πλαίσιο της μειονότητας.
Σε ό,τι αφορά το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, η ίδρυση του οποίου έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, χρησιμοποιήθηκε από το ελληνικό κράτος, από τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, ως μέσο ενδυνάμωσης της εθνικής παρουσίας στην περιοχή, με την έννοια της ελπίδας για συγκράτηση και προσέλκυση νέου πληθυσμού στην περιοχή. Παρότι το 1991 οι δαπάνες της πανεπιστημιακής κοινότητας κάλυπταν περίπου το 6,5% της συνολικής ιδιωτικής κατανάλωσης στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης, δεν υπήρξε η σύνδεση που αναμενόταν με τις τοπικές κοινωνίες για πολλούς λόγους και κυρίως γιατί δεν διαμένουν στις πόλεις αυτές οι πανεπιστημιακοί και σημαντικό μέρος των φοιτητών, ενώ τα πολιτισμικά οφέλη ήταν λιγότερα των στόχων. Η Ακαδημία Αθηνών πρότεινε το 1995 μεγέθυνση και αναπροσανατολισμό του πανεπιστημίου αυτού με δημιουργία τριών ανεξάρτητων πανεπιστημίων, που το καθένα θα εδρεύει σε μια πόλη της Θράκης με διοικητική αυτοτέλεια, με προσανατολισμό σπουδών και επιστημονική στελέχωση που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της περιοχής και στη λειτουργία τους ως περιφερειακών πανεπιστημίων με διεθνή καταξίωση που θα έχει ως αποτέλεσμα, πέραν του ψυχολογικού μέρους ενίσχυσης της περιοχής και οικονομικής και προβολής της ως ευρωπαϊκού κέντρου, ως εφαλτηρίου της Ευρώπης.
Πρόχειρα και ενδεικτικά θα έλεγα ότι για την πληθυσμιακή ενδυνάμωση της περιοχής, την ανάπτυξή της και τη λειτουργία της ως ευρωπαϊκού επιστημονικού, πολιτιστικού και οικονομικού κόμβου θα πρέπει να στηριχθεί η ανάπτυξη αυτή σε συγκεκριμένους άξονες. Ειδικότερα:
Α) Πρέπει το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και να μεγεθυνθεί με αύξηση του αριθμού των φοιτητών και με λειτουργία μεταπτυχιακών τμημάτων, αλλά και να συνδεθεί πιο ουσιαστικά με την τοπική κοινωνία. Το ΔΠΘ πρέπει, πέραν της επιστημονικής προσφοράς, να λειτουργεί και ως μοχλός και στυλοβάτης πολιτιστικής άνθησης της περιοχής.
Β) Πρέπει να αποφασισθεί πραγματικά και να αρχίσει κάποτε η υλοποίηση του έργου νέας σιδηροδρομικής Εγνατίας με χάραξη από Θεσσαλονίκη – Αμφίπολη – Καβάλα – Ξάνθη – Αλεξανδρούπολη που θα συνεχίζει βόρεια και θα καταλήγει στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Ετσι, θα ξεπερασθεί ο Βόσπορος, και οι μεταφορές της Ανατολικής Ευρώπης θα γίνονται από τη Βόρειο Ελλάδα, ενώ θα αναβαθμιστεί θεαματικά το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Επισημαίνω ότι η χάραξη της παλιάς σιδηροδρομικής γραμμής έγινε τον 19ο αιώνα βόρεια των ακτών με εντολή του σουλτάνου, για να μην είναι ευάλωτη από το ελληνικό Ναυτικό, από τα πυροβόλα των ελληνικών πλοίων… Τώρα, χωρίς να καταργηθεί η παλιά γραμμή, επιβάλλεται χάραξη νέας με σμίκρυνση αποστάσεων και άμεση σύνδεση με τα λιμάνια και τις ΒΙΠΕ.
Γ) Η λειτουργία της «Εγνατίας του Πολιτισμού». Την περίοδο που ήμουν πρόεδρος του ΚΘΒΕ είχαμε επεξεργασθεί πρόταση δημιουργίας ενός φορέα, μιας αστικής εταιρίας, στην οποία θα συμμετείχαν όλοι οι δήμοι και οι περιφέρειες που διασχίζει η Εγνατία Οδός, με διοργάνωση πολυθεματικών εκδηλώσεων στα αστικά κέντρα και στους αρχαιολογικούς χώρους που γειτνιάζουν με την Εγνατία Οδό. Οι εκδηλώσεις θα ήταν υπερεθνικής εμβέλειας, γεγονός που θα τόνωνε τον τουρισμό σε όλη τη Βόρειο Ελλάδα από Ηγουμενίτσα μέχρι Εβρο…
Δ) Η διευκόλυνση της μουσουλμανικής μειονότητας να λειτουργεί και να συμμετέχει στην εσωτερική αγορά και όχι σε παράλληλη αγορά… Η μειονότητα αυτή πρέπει να διευκολυνθεί για να επενδύει στην Ελλάδα και όχι εκτός συνόρων…
Ε) Η Ακαδημία Αθηνών πρότεινε το 1994 αναγκαιότητα αύξησης του πληθυσμού στη Θράκη σε ποσοστό 20% εντός 10 ετών… Από τότε πέρασαν πάνω από 20 χρόνια, αλλά δεν υπήρξε σχεδόν καμιά αύξηση πληθυσμού… Για να υπάρξει η αναγκαία για πολλούς λόγους αύξηση πληθυσμού απαιτείται μεγέθυνση του ΔΠΘ αλλά και μεγάλες επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και προσέλκυση εργατικού δυναμικού και από άλλες περιοχές της χώρας.
Κλείνοντας, θέλω να παρατηρήσω πως για όσους μελετούν τα όσα γίνονται στα Βαλκάνια σε συσχετισμό με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και ανακατατάξεις υπάρχει μια ανησυχία για κάποιες πιθανές εξελίξεις. Στο χέρι μας είναι να προλάβουμε τις εξελίξεις και να θωρακίσουμε αποτελεσματικά τη Θράκη, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις να λειτουργεί ως ευρωπαϊκός πνευματικός, πολιτιστικός και εμπορικός κόμβος στη ΝΑ Ευρώπη, σαν πυλώνας προβολής της ευρωπαϊκής προοπτικής της ευρύτερης περιοχής, σαν ορμητήριο της Ευρώπης και όχι σαν εσχατιά της Ευρώπης…
* O Δημήτρης Γαρούφας είναι Δικηγόρος – συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και του ΚΘΒΕ
