Τα οκτώ μετέωρα ερωτηματικά στην πορεία εξόδου της Ελλάδας από το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης τον Αύγουστο.
Την όγδοη επέτειο απ’ τη μεγαλύτερη διάσωση στην οποία έχει προβεί η Ευρωζώνη, η Ελλάδα βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ να σπάσει τα δεσμά της απ’ την εποπτεία των πιστωτών της και να προσπαθήσει την τύχη της να αντλήσει μόνη της Κεφάλαια. Ωστόσο, καθώς πλησιάζει η 20η Αυγούστου, που είναι και η ημέρα εξόδου, εξακολουθεί να μην υπάρχει διαφάνεια τροφοδοτώντας την αβεβαιότητα για το πόσο εύκολα η Αθήνα μπορεί να επιστρέψει στην ομαλότητα.
Ακολουθούν τα μεγάλα ερωτήματα που θα καθορίσουν και την επόμενη μέρα για την Ελλάδα:
1. Θα λάβει η Ελλάδα ελάφρυνση του χρέους;
Η Ευρωζώνη έχει συμφωνήσει να χαλαρώσει τους όρους των δανείων ύψους 320 δισ ευρώ, αλλά η διαφωνία σε κύρια ζητήματα μεταξύ των πιστωτών επιμένει. Κύριο όλων είναι ποιά δάνεια θα αναδιαρθρωθούν, ποιός θα είναι ο οδικός χάρτης για το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο εξαιρεί τις αποπληρωμένες τόκων, και κυρίως, εάν η ελάφρυνση του χρέους θα είναι εμπροσθοβαρής και χωρίς προϋποθέσεις, ή σταδιακή και με όρους. Οι πιστωτές υπό τη Γερμανία προτιμούν το δεύτερο, ενώ άλλοι στους οποίους περιλαμβάνονται το ΔΝΤ, η ΕΚΤ και η Γαλλία υποστηρίζουν πως για να είναι αξιόπιστη, η ελάφρυνση θα πρέπει να δοθεί στο τέλος του προγράμματος διάσωσης και χωρίς όρους.
2. Πόσο στενά η Αθήνα θα παρακολουθείται;
Αν και η Ελλάδα έχει κάνει ξεκάθαρο ότι θέλει μία καθαρή έξοδο όταν το πρόγραμμα λήξει τον Αύγουστο, το τεράστιο χρέος που κουβαλά σημαίνει ότι θα βρίσκεται για κάποιο χρονικό διάστημα υπό στενή παρακολούθηση. Αυτή θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με αυτό που συνέβη σε άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία και θα περιλαμβάνει τακτικές αξιολογήσεις, αν και ακόμα δεν έχει γίνει ξεκάθαρο πώς αυτές θα συνδεθούν με την πειθαρχία που θα πρέπει να επιδείξει η Ελλάδα μετά το πρόγραμμα. Αποτελεί κλειδί για την επιστροφή στις αγορές ένα ισχυρό πλαίσιο το οποίο θα βοηθήσει την Ελλάδα να σταθεί στα πόδια της, είχε δηλώσει τον περασμένο μήνα το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ.
3. Το ΔΝΤ θα συμμετέχει;
Το ΔΝΤ συγχρηματοδότησε τα δύο πρώτα πακέτα διάσωσης αλλά έχει αποφύγει να συμμετάσχει στο τρίτο, λέγοντας πως η Ευρωζώνη πρέπει πρώτα να διασφαλίσει ότι το χρέος της χώρας, που σήμερα βρίσκεται περίπου στο 180% του ΑΕΠ, είναι διατηρήσιμο. Αν και φαντάζει περίεργο να συζητά κανείς για το εάν θα μπει σε ένα πρόγραμμα που θα λήξει σε περίπου 3,5 μήνες, η έγκριση του εκ μέρους του ΔΝΤ παραμένει κλειδί για δύο λόγους: οι βουλευτές σε πιο αυστηρές χώρες, όπως η Γερμανία, δεν θέλουν να προσφέρουν άλλα δάνεια χωρίς πρώτα το ΔΝΤ να εγγυηθεί την αξιοπιστία της διάσωσης. Έπειτα η συμμετοχή του ΔΝΤ θα σήμαινε ότι αντιμετωπίζει το ελληνικό χρέος ως διατηρήσιμο, μία σημαντική αναγνώριση για τα μάτια των επενδυτών.
4. Η πρόσβαση τις αγορές θα είναι εύκολη υπόθεση;
Από τη στιγμή που η διάσωση τερματιστεί, η Ελλάδα θέλει να αποφύγει τη σύναψη μίας προληπτικής πιστωτικής γραμμής, η οποία θα συνδέεται με αυστηρούς όρους και θα βοηθούσε στην περίπτωση που το κόστος δανεισμού από τις αγορές αυξάνονταν ραγδαία. Βραχυπρόθεσμα οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα μπορούσαν να καλυφθούν από τις πωλήσεις ομολόγων και διαθέσιμα Κεφάλαια της διάσωσης μέχρι περίπου το 2020. Μακροπρόθεσμα όμως, ο δρόμος μπορεί να είναι πιο ανώμαλος και θα εξαρτηθεί απ’ το πώς οι επενδυτές αντιμετωπίζουν τη διατηρησιμότητα του ελληνικού χρέους αλλά και τις οικονομικές προοπτικές της χώρας.
5. Τι γίνεται με τους εξωγενείς οικονομικούς κινδύνους;
Έπειτα από μία βαθιά ύφεση, η Αθήνα ελπίζει σε μία διατηρήσιμη οικονομική ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια, παρόλο που η ανάπτυξη της υπολείπεται της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Κομισιόν υποβάθμισε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της χώρας περιμένοντας αύξηση του ΑΕΠ 1,9% φέτος και 2,3% το 2019, από 2,5% που εκτιμούσε και για τις δύο χρονιές πριν. Η ελληνική οικονομία παραμένει ευάλωτη σε μία πιθανή αποδυνάμωση της Ευρωζώνης καθώς επίσης και στους κινδύνους απ’ την αύξηση των επιτοκίων και την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής.
6. Τι συμβαίνει με τις τράπεζες;
Οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας κατάφεραν να περάσουν τα τελευταία stress tests της ΕΚΤ, που σημαίνει ότι σχεδόν 20 δισ ευρώ Κεφαλαίων που είχαν δεσμεύσει γι αυτές οι πιστωτές της χώρας πλέον απελευθερώνονται για άλλους σκοπούς. Παρά τα θετικά αποτελέσματα των τεστ, ωστόσο, οι τράπεζες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία είναι σχεδόν στο 50% επί του συνόλου των χορηγήσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη.
7. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις θα σταματήσουν;
Το μεγαλύτερο διάστημα της περασμένης δεκαετίας, η Αθήνα είχε εμπλακεί σε συχνές σκληρές διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές για τους όρους της χρηματοδοτικής βοήθειας που είχε συνδεθεί με την προώθηση μεταρρυθμίσεων. Έπρεπε να επαναφέρει σε τάξη τα δημόσια οικονομικά της, να συμφωνήσει σε ιδιωτικοποιήσεις και να εφαρμόσει σκληρές μεταρρυθμίσεις με αντάλλαγμα τα δάνεια που τόσο χρειαζόταν για να αποφύγει την πτώχευση. Αυτή η αδύναμη σχέση προκάλεσε πλήγμα στην αξιοπιστία της χώρας ότι μπορούσε να δει το θετικό των μεταρρυθμίσεων ώστε να τις υιοθετήσει, αυξάνοντας την ανησυχία ότι χωρίς να υπάρχει ένα καρότο μπορεί τελικά να ξεστρατίσει. Και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει εφαρμόσει πολλές μεταρρυθμίσεις, δεν υπάρχει μεγάλη σιγουριά για το πόσο αφοσιωμένη θα είναι η κυβέρνηση στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας ή στις λεγόμενες δομικές μεταρρυθμίσεις χωρίς να υπάρχουν συγκεκριμένα κίνητρα
8. Η πολιτική κατάσταση θα περιπλέξει τα πράγματα;
Οι εκλογές πολλές φορές ωθούν τους ηγέτες να προβούν σε υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν, και με κάποιους αναλυτές να περιμένουν κάλπες στην Ελλάδα ακόμα και το ερχόμενο φθινόπωρο, το ρίσκο για τις πολιτικές δεσμεύσεις που έχουν δοθεί είναι μεγάλο. Η επόμενη κυβέρνηση θα είναι η πρώτη απ’ το Μάιο του 2010 που θα είναι υπεύθυνη για την οικονομική πολιτική, οπότε από μόνη της θα είναι υπεύθυνη για τα καλά και τα κακά, στις δημοσκοπήσεις και στις αγορές.
