Όλες οι κατηγορίες:

Φανή Πεταλίδου
Ιδρύτρια της Πρωινής
΄Έτος Ίδρυσης 1977
ΑρχικήΑπόψειςΜια άλλη οικονομία είναι εφικτή

Μια άλλη οικονομία είναι εφικτή

- Advertisement -

financial-crisis.pngτου Παύλου Νεράντζη,

 Σε μία εποχή βαθειάς οικονομικής ύφεσης, κρίσης αξιοπιστίας της Ελλάδας έναντι των ευρωπαίων εταίρων της, αβάσιμων φόβων και ύποπτων εκτιμήσεων για πτώχευση της χώρας μας, αλλά και πιέσεων από διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης τύπου Moody´s  εν μέσω κυβερνητικών εξαγγελιών για το τριετές πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας, κυρίως, όμως, σε μια εποχή που η τσέπη μας αδειάζει χωρίς να το καταλάβουμε, πληρώνοντας λογαριασμούς και δάνεια, που μας χάρισαν κάποτε οι τράπεζες,  αυτές που πάντα (φευ!) βρίσκονται κοντά μας, αρωγοί με το αζημίωτο, στην προσπάθειά μας για ευ ζην, ήρθε να χτυπήσει την πόρτα μας η Banca Etica, η Ηθική Τράπεζα.

Μα ηθική και  τράπεζες μπορούν να συνυπάρξουν; «Ναι» μου λένε κάποιοι φίλοι. Διότι το τραπεζικό σύστημα στηρίζεται στην πίστωση, στην πίστη, την αξιοπιστία της συναλλαγής. Ουαί και αλλοίμονο αν δεν ήταν έτσι. «Όχι» μου απαντούν με ύφος που δεν σηκώνει αντιρρήσεις όσοι, και είναι οι περισσότεροι, που χρωστάνε τα πολλαπλάσια από όσα δανείστηκαν σε τράπεζες. «Σε ρουφάνε το αίμα οι άπληστες. Για ποια ηθική μου μιλάς» ήταν τις προάλλες η αποστομωτική απάντηση κάποιου  που πούλησε το σπίτι της μάνας του για να μη μπει σε πλειστηριασμό το δικό του.

- Advertisement -

Η Ηθική Τράπεζα, γνωστή στην Ιταλία εδώ και χρόνια για τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που προσφέρει ανάλογα με αυτά οποιασδήποτε εμπορικής τράπεζας, εφαρμόζει διαφορετικά κριτήρια στην παροχή δανείων. Απλά και φιλικά σου λένε οι άνθρωποί της ότι η επιχείρηση πρέπει να λειτουργεί δημοκρατικά, να σέβεται το περιβάλλον και τα δικαιώματα των εργαζομένων, να παράγει προϊόντα ή να προσφέρει υπηρεσίες κοινωνικά χρήσιμες. Αν τώρα δεν έχετε επιχείρηση, η φιλοσοφία για να δανειστείτε παραμένει η ίδια. Άστεγοι, μετανάστες, μικρές επιχειρήσεις που πλήττονται από την οικονομική κρίση, δήμαρχοι και κοινοτάρχες όχι από αυτούς τους διεφθαρμένους που ξέρουμε, μη κυβερνητικές οργανώσεις, που στοχεύουν να αναθερμάνουν τις τοπικές οικονομίες, όπως το Slow Food, κοινωνικές ομάδες, αλλά και όσοι «τρώνε πόρτα» σε άλλες  τράπεζες, γιατί δεν έχουν τις απαιτούμενες, όπως λένε, εγγυήσεις, είναι πελάτες της Ηθικής Τράπεζας.

Τα ανέπτυξε όλα αυτά ο πρόεδρος της, ο Φάμπιο Σαλβιάτο,  που βρέθηκε μέσα Ιανουαρίου στην Αθήνα, προσκαλεσμένος της Bella Ciao, μιας οργάνωσης δραστήριων Ιταλίδων ενώπιον ενός ακροατηρίου που εδώ και χρόνια μιλά για μια πράσινη ανάπτυξη, για ένα άλλο οικονομικό μοντέλο. Ο Σαλβιάτο ανέπτυξε τη φιλοσοφία και τη λειτουργία της πρωτότυπης αυτής τράπεζας που ξεκίνησε το 1994 από 22 μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και αναπτύσσεται πλέον ραγδαία σε όλη την ιταλική επικράτεια, κάνοντας πράξη την οικονομία της αλληλεγγύης. Όπως αναπτύσσεται η ιδέα του fair trade, του δίκαιου εμπορίου που στηρίζεται στην απευθείας σχέση παραγωγών από υποανάπτυκτες και αναπτυσσόμενες χώρες με τους καταναλωτές της ανεπτυγμένης Δύσης, χωρίς ενδιάμεσους κερδοσκόπους. Χάρη στο δίκαιο εμπόριο αυξάνεται η κερδοφορία των παραγωγών και μειώνεται η τελική τιμή στο ράφι.

Και αναρωτήθηκα αν όλα αυτά θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και στην Ελλάδα. Όπως στην Ιταλία, όπως στο Βέλγιο και στη Σουηδία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, συνολικά σε δεκατρείς χώρες, (η πρώτη δημιουργήθηκε στο Μπαγκλαντές το 1977), όπου επίσης λειτουργούν εναλλακτικές τράπεζες που δεν έχουν κάνει σημαία τους την απληστία, όπως υποστηρίζουν φίλοι μου. Αν θα μπορούσαν να ενδιαφερθούν και να στηρίξουν στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, εν μέσω ύφεσης, ένα ανάλογο χρηματοπιστωτικό εγχείρημα και στη χώρα μας λ.χ.  κάποια από τις δικές μας συνεταιριστικές τράπεζες, που υπολειτουργούν και εξυπηρετούν μόνον τοπικιστικές ανάγκες. Κάποιοι δήμαρχοι κατά τα άλλα λαλίστατοι. Ή ακόμη και ορισμένοι γνωστοί φορείς, τραπεζικά ιδρύματα και άλλοι στο χώρο της ενημέρωσης, με εταιρική κοινωνική ευθύνη. Εκτός κι αν την προβάλουν για να εξωραϊσουν την εικόνα τους.

Τα πράγματα βέβαια δεν αλλάζουν εύκολα στην ψωροκώσταινα. Ούτε και οι νοοτροπίες. Στη Θεσσαλονίκη έκλεισε το κατάστημα που προωθούσε την ιδέα του δίκαιου εμπορίου, του fair trade. Το ερώτημα βέβαια για ένα διαφορετικό οικονομικό μοντέλο, που άλλοτε θα απασχολούσε μόνον θεωρητικούς της οικονομίας, τώρα, εν μέσω ύφεσης, έχει πρακτική σημασία πολύ περισσότερο σε χώρες που θεωρούνται, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, αδύναμοι κρίκοι της ευρωπαϊκής οικονομίας . Διότι κι αν ακόμη μετά δύο χρόνια η χώρα μας βγει από τη στενωπό, ακόμη κι αν η παγκόσμια οικονομία ανακάμψει, κανένας δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι στη γωνία του … χρόνου δεν θα μας περιμένει μια ακόμη κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες.

Μπορεί, συνεπώς,  να υπάρξει μια συνολική πρόταση εναλλακτικής οικονομίας. Και εδώ οι απαντήσεις διίστανται. Αρνητικά απαντά η πλειοψηφία των οικονομολόγων και προφανώς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, οι «στυλοβάτες της ανάπτυξης», που θεωρούνται εχθροί των φτωχών. Η Παγκόσμια Τράπεζα, λένε ΜΚΟ και εμπειρογνώμονες, «είναι επικίνδυνη για τους φτωχούς. Είναι μέρος του προβλήματος της φτώχειας, και όχι μέρος  της λύσης του». Από τη δεκαετία του 1990 η πολιτική της έχει, υποτίθεται, ως επίκεντρο την καταπολέμηση της φτώχειας, αλλά «μόλις το 10-17% των έργων απευθύνεται πραγματικά σε φτωχούς». Η καταπολέμηση της φτώχειας δεν είναι μία πράξη φιλανθρωπίας αλλά η αποκατάσταση μίας κατάφωρης αδικίας, είναι «η προστασία του θεμελιώδους δικαιώματος στην αξιοπρέπεια», για να θυμηθούμε το Νέλσον Μαντέλα.

Για αυτό δεν είναι λίγοι οι ερευνητές οικονομολόγοι που αναπτύσσουν προτάσεις εναλλακτικής οικονομίας. Όπως για παράδειγμα ο Γούντι Τας, πρόεδρος της Συμμαχίας Αργό Χρήμα, ενός δικτύου επιχειρηματιών που ιδρύθηκε πρόσφατα στο Μπρούκλιν και στηρίζει όσους επενδύουν σε επιχειρήσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη τοπικών οικονομιών.  «Η οικονομία ήταν ένα εργαλείο για την επίτευξη ενός σκοπού. Ζούμε, όμως, σε μια εποχή που έχει γίνει η ίδια σκοπός» αναφέρει ο Τας στο βιβλίο του «Έρευνες για τη φύση του αργού χρήματος», κάνοντας λόγο για την ηθική ευθύνη και την ανάγκη να προχωρήσουμε σε αγορές βασισμένες στην προστασία των φυσικών πηγών και όχι στην κατανάλωση.

- Advertisement -

Θετικά απαντούν στο ερώτημα για ένα εναλλακτικό μοντέλο οικονομίας και όσοι έστησαν στη Ρώμη, στο Τεστάτσιο, εκεί όπου βρίσκονταν τα παλιά σφαγεία της πόλης, την Πόλη της Άλλης Οικονομίας. Αρωγός στην προσπάθεια για τη δημιουργία της CAE (La Cittá dell´ Altra Economia), όπως είναι γνωστή, ο πρώην δήμαρχος Βάλτερ Βελτρόνι.

Η ιδέα ήταν να στηθεί ένας πολυχώρος, ένα πολυκατάστημα που αφενός θα πουλά προϊόντα φιλικά στο περιβάλλον και αφετέρου θα στέλνει ένα αντι-καταναλωτικό μήνυμα. Αυτό το anti-mall, όπως χαρακτηρίστηκε, σε αντιδιαστολή με τους μαζικούς εμπορικούς χώρους που ξεφύτρωσαν τα τελευταία χρόνια στις περιφέρειες των μεγαλουπόλεων, δεν έχει στόχο, λένε οι δημιουργοί του, να αυξήσει τις καταναλωτικές μας συνήθειες, αλλά να τις μειώσει. Και το έκαναν πράξη, ξεκινώντας από την κατασκευή του κτιρίου, χρησιμοποιώντας υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, αποτρέποντας τη χρήση αυτοκινήτου (δεν υπάρχουν χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων), εξοικονομώντας ενέργεια, φτάνοντας μέχρι αυτούς που στεγάζονται. Επιχειρηματίες που επενδύουν σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας, στην ανακύκλωση και σε παραδοσιακά εδέσματα, παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, που προέρχονται κυρίως από τις γύρω περιοχές και συνεπώς ενισχύουν την τοπική οικονομία, συνεταιρισμοί αγροτών, το δίκαιο εμπόριο, η Ηθική Τράπεζα, ένα τουριστικό γραφείο που ενημερώνει μεταξύ άλλων για το πώς πρέπει να ταξιδεύουμε, ένα άλλο που διοργανώνει σεμινάρια για προγράμματα ελεύθερου λογισμικού είναι οι ένοικοι της Πόλης.

Η Τερέζα Κορβίνο, γράφοντας τις εντυπώσεις της για το CAE, σημειώνει: «ο υπεύθυνος καταναλωτής θέλει να γνωρίζει τα προϊόντα που αγοράζει, πληροφορείται για τις μεθόδους και τα υλικά της παραγωγής, για το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος που η παραγωγή συνεπάγεται. Θέλει η απόλαυση των αγαθών να μην προσκρούει στη διάσωση του περιβάλλοντος, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις αρχές της διεθνούς αλληλεγγύης.

Έχει επίγνωση ότι δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε επ΄ άπειρον με τους ρυθμούς που καταναλώνουμε σήμερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Ο υπεύθυνος καταναλωτής έχει συγκεκριμένες συμπεριφορές και τρόπο ζωής, περιορίζει τις αγορές του στα απαραίτητα, ενδιαφέρεται για την ποιότητα και όχι την ποσότητα…». Η λιτότητα, λοιπόν, όχι ως μέτρο επιβολής για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αλλά ως στάση ζωής έναντι του υπερκαταναλωτισμού.

Θα μου πείτε η Πόλη της Άλλης Οικονομίας είναι συνολική πρόταση εναλλακτικής οικονομίας; Ή μήπως η δική μας στάση θα επηρεάσει την πορεία της οικονομίας; Αφήνοντας τα μακροοικονομικά μεγέθη, σίγουρα από κάπου πρέπει ν΄ αρχίσουμε για να αλλάξει τουλάχιστον ο μικρόκοσμός μας.

- Advertisement -

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιό σας!
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ