Του Ανδρέα Θεοφάνους
Ιδιαίτερη εντύπωση είχε προκαλέσει το γεγονός ότι πριν από την έναρξη των συνομιλιών στο Greentree και ενώ η δική μας πλευρά μιλούσε για το τεράστιο χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών – παρά τις γενναιόδωρες παραχωρήσεις του κ. Χριστόφια – ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Μπαρόζο, αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών και από διάφορες χώρες μιλούσαν περί ιστορικής ευκαιρίας για επανένωση.
Έτσι δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι με αφορμή την επίπλαστη ιστορική ευκαιρία ο Γ.Γ. του ΟΗΕ προφασιζόμενος την ‘περιορισμένη πρόοδο’ προχωρεί ακάθεκτος για να συγκαλέσει πολυμερή διεθνή διάσκεψη περί τα τέλη Απριλίου ή αρχές Μαΐου.
Όλα αυτά παραπέμπουν εν πολλοίς στην αποτυχία της δικής μας πλευράς να έχει μια ολοκληρωμένη στρατηγική καθώς και μια αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική. Η ελληνοκυπριακή πλευρά απέτυχε να στείλει τα κατάλληλα μηνύματα στο εξωτερικό και να απεικονίσει πειστικά την πραγματικότητα των δεδομένων στη Μεγαλόνησο. Η Κύπρος δυστυχώς ακόμα δεν έχει αφηγηματική επεξήγηση, αυτό που αποκαλούμε “narrative”. Απέτυχε επίσης να κατανοήσει τη σημασία της ηθικής υπεροχής στις διεθνείς σχέσεις. Έτσι παρά τις υπερβολές της η κατοχική Τουρκία εμφανίζεται ανενόχλητη ως τρίτο μέρος κατηγορώντας την Κυπριακή Δημοκρατία (την ελληνοκυπριακή διοίκηση όπως την αποκαλεί) ως την πλευρά που ευθύνεται για το αδιέξοδο στο Κυπριακό. Έτσι, επίσης, αποθρασύνεται και ο κ. Α. Ντάουνερ για να μιλά για προεδρία της ΕΕ από τους Ελληνοκυπρίους.
Όλα αυτά θα πρέπει να προβληματίσουν όχι μόνο τον Πρόεδρο και την Υπουργό Εξωτερικών αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να αναστραφεί καθώς το κόστος από τη διαιώνιση της είναι τεράστιο. Ταυτόχρονα δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι αναπαραγάγει τις συγχύσεις στο εσωτερικό μέτωπο. Αξιοθρήνητο είναι και το γεγονός ότι η εικόνα που εκπέμπεται στο εξωτερικό είναι ότι οι Ελληνοκύπριοι είτε δεν ενδιαφέρονται για λύση είτε δεν ξέρουν το τι θέλουν.
Είναι όντως τραγικό να σύρεται η πλευρά μας σε συνομιλίες και στο τέλος ο στόχος να είναι να μην επέλθει περαιτέρω επιδείνωση τόσο σε θέματα ουσίας όσο και διαδικασίας. Και ενώ παλαιότερα η ελληνοκυπριακή ηγεσία διακήρυττε ότι η λύση θα είναι στα πλαίσια της Κυπριακής Δημοκρατίας σήμερα η τουρκική πλευρά απροκάλυπτα στηρίζει τη θέση ότι στην περίπτωση λύσης θα πρόκειται περί νέου κράτους. Μάλιστα δεν διστάζουν να σημειώσουν ότι η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από τη διεθνή κοινότητα είναι μέρος του προβλήματος.
Πέραν τούτου υπάρχουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις στα θέματα διακυβέρνησης, στο περιουσιακό, στο εδαφικό και στην οικονομία. Παράλληλα η Τουρκία δεν εγκαταλείπει τη θέση της για συνέχιση των εγγυήσεων της. Έτσι αναπόφευκτα κάτω από αυτά τα δεδομένα το αδιέξοδο διαιωνίζεται. Μαζί και ο δικός μας εγκλωβισμός στα απρόβλεπτα αποτελέσματα μιας πολυμερούς και στο είδος της λύσης που θα επιβάλει.
Είναι πάντως απαράδεκτο που η Γραμματεία του ΟΗΕ επιμένει σε αυτή τη διαδικασία με τρόπο πιεστικό και εκβιαστικό. Η σχεδιαζόμενη κατάληξη παραπέμπει στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αντικατάσταση της με ένα βοσνιακό μοντέλο. Κατ’ επανάληψιν ο κ. Α. Ντάουνερ έδρασε με τρόπο που εξυπηρετούσε τις θέσεις και τα συμφέροντα της τουρκικής πλευράς. Φυσικά δεν είναι άμοιρη ευθυνών και η κυπριακή κυβέρνηση η οποία ανέχθηκε καταστάσεις που τελικά εμπεριείχαν κόστος. Διάχυτη είναι πλέον η εντύπωση ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να ζητήσει την αντικατάσταση του κ. Α. Ντάουνερ καθ’ ότι δεν είναι ένας αντικειμενικός διαμεσολαβητής.
Επιπρόσθετα, η δική μας πλευρά θα πρέπει να κατανοήσει ότι στην απουσία της επίλυσης του προβλήματος στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να κάνει την καλύτερη δυνατή διαχείριση ενώ παράλληλα να έχει δημιουργήσει ένα νέο όραμα για το μέλλον. Σήμερα ούτε σωστή διαχείριση γίνεται σε θέματα διαδικασίας ούτε όραμα υπάρχει. Έφθασε η ώρα για να προχωρήσει η κοινωνία με ανανέωση ιδεών, προσεγγίσεων καθώς και του ίδιου του πολιτικού συστήματος. Και τούτο ως αναγκαία προϋπόθεση επιβίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
