Της Susi Dennison
Λοιπόν, το πρώτο ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry θα είναι την επόμενη εβδομάδα, στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Ένα από τα κύρια ζητήματα στην ατζέντα του, ακόμη και για όσο θα βρίσκεται επί ευρωπαϊκού εδάφους, θα είναι η Συρία. Αν και η διαδικασία ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή θα είναι το θέμα-ανεμοδείκτης αναφορικά με το πώς η δεύτερη κυβέρνηση Obama θα δραστηριοποιηθεί στην περιοχή, ο Kerry δεν θα πάει στο Ισραήλ και σε παλαιστινιακά εδάφη καθώς η ισραηλινή κυβέρνηση ακόμη ανασυγκροτείται μετά από τις εκλογές.
Οι φανατικοί με την εξωτερική πολιτική, προσπαθούν να βρουν τα σήματα στο δρομολόγιό του που να τους οδηγούν να καταλάβουν τι περιμένει η Ουάσιγκτον από το διεθνές μέτωπο. Άπειρες οι συγκρίσεις με την προκάτοχο του Kerry, Hillary Clinton, και το αντίστοιχο παρθενικό της ταξίδι, που πραγματοποιήθηκε στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδονησία και τη Νότια Κορέα.
Η επιλογή των προορισμών του Kerry σημαίνει ότι η στροφή των ΗΠΑ το περασμένο έτος στην Ασία, έχει τελειώσει; Ήλπιζαν οι ΗΠΑ να παραδώσουν την ευθύνη για τη διασφάλιση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, αλλά μετά απογοητεύτηκαν που δεν εισακούστηκαν; Το ταξίδι του Kerry σημαίνει ότι η Ευρώπη έγινε και πάλι «αγαπημένη» και ότι η διατλαντική συνεργασία είναι σώα και αβλαβής;
Όταν ο Αμερικανός ηγέτης Barack Obama ανακοίνωσε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 2011, ότι θα ενισχύσει το ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην Ευρώπη. Αλλά δεν είναι σαφές εάν οι σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ επηρεάστηκαν αρνητικά από αυτό. Το τελευταίο Scorecard του ECFR, το οποίο καταγράφει την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής ετησίως, διαπίστωσε ότι το 2012 οι δεσμοί ΕΕ-ΗΠΑ ήταν ευέλικτοι.
Αναφέρουμε ως αποδεικτικό στοιχείο την επιτυχία της συνόδου των G8 στο Camp David και της συνόδου του ΝΑΤΟ στο Σικάγο το Μάιο του 2012, σε σύγκριση με τη σύνοδο της G20 στο Los Cabos ένα μήνα αργότερα, η οποία πέτυχε λίγα και προσέλκυσε ελάχιστη προσοχή. Όποια και εάν ήταν η πρόθεση σχετικά με τη συνέχιση ή τη μείωση των αμερικανικών πόρων στις ΜΕΝΑ για το 2012, η αμερικανική προσοχή συνέχισε να επικεντρώνεται στην περιοχή. Από την υποστήριξη των αραβικών μεταβάσεων, κυρίως στην Αίγυπτο, μέχρι τη συνεχιζόμενη διαμάχη στη Συρία, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και την επιχείρηση Pillar of Defence του Ισραήλ στη Γάζα το φθινόπωρο, οι ΗΠΑ παρέμειναν άγρυπνοι.
Στην πλειονότητά του αυτός ο συντονισμός για τα εν λόγω θέματα με την ΕΕ έχει παραμείνει στενός, για τη διαδικασία Ε3+3 αναφορικά με το Ιράν, μέσω της Ομάδας Φίλοι για τη Συρία και στα Ηνωμένα Έθνη. Ως αποτέλεσμα, η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS) στην Ουάσιγκτον, είναι μία από τις ελάχιστες, επιλεγμένες αποστολές της EEAS η οποία έχει ξεκινήσει να παίζει έναν σοβαρό συντονισμό και διαπραγματευτικό ρόλο στην προώθηση της πολιτικής της ΕΕ.
Και όμως, η πρωτεύουσα της ΕΕ, οι Βρυξέλλες, λάμπει διά της απουσίας της από την ατζέντα του Kerry την επόμενη εβδομάδα. Οι επικριτές ίσως να ισχυριστούν πως αυτό που αρχικά έμοιαζε σαν συντονισμός ΕΕ-ΗΠΑ, ήταν, με μια περισσότερο προσεκτική εξέταση, η ΕΕ απλώς να ακολουθεί τις ΗΠΑ σε κρίσιμα ζητήματα. Με κάθε τρόπο, εάν οι ΗΠΑ είχαν αποσύρει στα σοβαρά την προσοχή τους από τη νότια γειτονιά της ΕΕ το 2012, η Ευρώπη θα είχε σημαντικά προβλήματα.
Η ΕΕ συνεχίζει να επικεντρώνεται στις τεχνικές πτυχές της συνεργασίας της με την περιοχή της ΜΕΝΑ, χωρίς να «φέρνει» τη σημαντική δυνητική επιρροής με άλλους τρόπους, μέσω πολιτικής, διπλωματικής εμπλοκής, καθώς και στο θέμα της ασφάλειας. Οι Ευρωπαίοι έχουν αποτύχει να βρουν έναν τρόπο να κάμψουν την κινεζική και ρωσική αδιαλλαξία σχετικά με τη διαμάχη στη Συρία, είτε στα Ηνωμένα Έθνη είτε εκτός. Ανεπαρκείς πόροι συγκεντρώθηκαν για την υποστήριξη της ανοικοδόμησης της Λιβύης μετά από την παρέμβαση το 2011.
Οι προσπάθειες για την εμπλοκή σε θέματα ασφάλειας απουσίαζαν σε μεγάλο βαθμό, με μεμονωμένες μόνο, μικρής κλίμακας διμερή προγράμματα από συγκεκριμένες χώρες της ΕΕ για τη μεταρρύθμιση στον τομέα της ασφάλειας. Εν τω μεταξύ, ακριβώς νότια της ΜΕΝΑ, και με σημαντικές συνέπειες για αυτή, όταν η σύγκρουση στο Μάλι κλιμακώθηκε τον Ιανουάριο, η Γαλλία αναγκάστηκε να στηριχθεί στις ΗΠΑ για τεχνική υποστήριξη και αναγνώριση προκειμένου να σταματήσει τους τζιχαντιστές από το να καταλάβουν το Bamako.
Όπως και να το διαβάσει κανείς, τα ταξιδιωτικά σχέδια του Kerry σημαίνουν ότι η Ευρώπη χρειάζεται να εντείνει τις προσπάθειές της στη ΜΕΝΑ, η οποία έχει τεράστια στρατηγική σημασία για τις χώρες της ΕΕ. Το να συνεχίσει απλώς να αντιμετωπίζει τι γίνεται στην κοντινή γειτονιά της, με ή χωρίς την πλήρη στήριξη τω ΗΠΑ, δεν είναι ο τρόπος για να σχεδιάσει το επόμενο έτος.
Υπάρχει ίσως μια λεπτή υπενθύμιση για τις ταξιδιωτικές επιλογές του Kerry –Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Κατάρ- ότι οι άμεσοι γείτονες της ΕΕ στη Μεσόγειο Θάλασσα, είναι αυτοί που πρέπει να διαπραγματευτεί. Δεδομένου του αβέβαιου μέλλοντος της Τυνησίας, την απουσία ασφάλειας στη Λιβύη, τις ισχνές προοπτικές για μεταρρύθμιση στο Μαρόκο και τις πολύπλοκες σχέσεις με την Αλγερία, είναι πιθανώς περισσότερο από αρκετό.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο EUobserver
Πηγή:www.capital.gr
