Του Kirill Zharov, Carnegie Moscow
Τα επίσημα εγκαίνια του αγωγού αερίου TurkStream στις 8 Ιανουαρίου έδωσαν στους ηγέτες της Ρωσίας και της Τουρκίας μια ευκαιρία να συζητήσουν τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Το κύριο θέμα των συνομιλιών μεταξύ του Vladimir Putin και του Recep Tayyip Erdogan ήταν προφανώς όχι το Ιράν, ούτε η Συρία, αλλά η Λιβύη, στην οποία αφιερώθηκε το μεγαλύτερο μέρος του ανακοινωθέντος μετά από τις συνομιλίες.
Οι δύο πρόεδροι ήταν πρόθυμοι να καταλήξουν σε συμβιβασμό για τη Λιβύη, πριν από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως εκείνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επικαλούμενες ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία και η Ρωσία συμφώνησαν να “καλέσουν όλα τα μέρη στη Λιβύη να σταματήσουν τις εχθροπραξίες στις 00:00 της 12ης Ιανουαρίου”.
Η ρωσοτουρκική πρωτοβουλία αμέσως κέρδισε την στήριξη της μιας πλευράς στη σύγκρουση της Λιβύης: της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης Εθνικής Συμμαχίας, με επικεφαλής τον Fayez al-Sarraj στην πρωτεύουσα, Τρίπολη, που υποστηρίζεται από την ΤΟΥΡΚΊα. Ο Στρατηγός Khalifa HAFTAR, ο οποίος υποστηρίζεται από τη Ρωσία, αρχικά απέρριψε την κατάπαυση πυρός, αλλά στη συνέχεια συμφώνησε.
Ήταν σημαντικό για την Τουρκία και τη Ρωσία να έρθουν σε μια συμφωνία για τη Λιβύη πριν από την επίσκεψη της Angela Merkel στην Μόσχα στις 11 Ιανουαρίου, στη διάρκεια της οποίας το θέμα της Λιβύης επρόκειτο επίσης να συζητηθεί λεπτομερώς. Το Βερολίνο, ως ο μοχλός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρόκειται να φιλοξενήσει ένα συνέδριο που έχει στόχο να τερματίσει την σύγκρουση, η οποία έχει μεγάλη επίδραση στην οικονομική κατάσταση -και μέσω της μετανάστευσης, στην πολιτική κατάσταση- σε πολλές χώρες της ΕΕ. Για την ώρα ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει ενιαία θέση στη Λιβύη.
Εδώ και αιώνες, ξένοι πολέμησαν για τους πόρους της Λιβύης. Η Ρωσία ενδιαφέρεται τόσο για τους ενεργειακούς πόρους της Λιβύης (τα πετρελαϊκά της αποθέματα βρίσκονται κυρίως στην περιοχή που ελέγχεται από τον Haftar) και στα πολιτικά οφέλη που θα κέρδιζε από την εδραίωση της θέσης της στην χώρα. Εάν τα πράγματα πάνε πολύ καλά για την Μόσχα, θα μπορούσε να προσπαθήσει να αποκαταστήσει τουλάχιστον κάποιες από τις συμβάσεις των πολλών δισ. δολαρίων που είχε υπογράψει με τον πρώην ηγέτη της χώρας, Muammar Gaddafi.
Με τα λιμάνια και την εκτεταμένη ακτογραμμή της Μεσογείου, η Λιβύη επίσης προσφέρει σοβαρές ευκαιρίες υλικοτεχνικής υποστήριξης, οι οποίες μπορούν να προωθήσουν την “αναγέννηση” της φιλοδοξίας της Ρωσίας να διευρύνει την παρουσία της στην Αφρική. Η Τουρκία είναι επίσης πολύ ενεργή στη Λιβύη, αλλά η Μόσχα και η Άγκυρα έχουν μάθει πώς να συνεργάζονται στη Συρία.
Για την Άγκυρα, η οποία αναπτύσσει τη συνεργασία της με τις αφρικανικές χώρες χρόνια τώρα, η Λιβύη προσφέρει τα ίδια οικονομικά βραβεία με τη Ρωσία: πετρέλαιο, λιμάνια και πολιτική επιρροή, τόσο στη Μεσόγειο και στα μέρη της Αφρικής όπου η τρέχουσα αιγυπτιακή ηγεσία, έχει ισχυρό “πάτημα”.
Η Τουρκία έχει επίσης ιδεολογικούς λόγους για να παρέμβει στη Λιβύη. Ο Al-Sarraj έχει συνδεθεί με τη Μουσουλμανική Αδερφότητα που υποστηρίζεται από την τουρκική ηγεσία. Τούρκοι ειδικοί μιας μεγαλύτερης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θυμούνται ότι η Λιβύη ήταν μέρος αυτής της αυτοκρατορίας.
Υπό τη διακυβέρνηση Erdogan, η Τουρκία έχει αναθεωρήσει δραστικά την στρατηγική της στη Μέση Ανατολή. Ακολουθώντας το παράδειγμα των ΗΠΑ στο Ιράκ και της Ρωσίας στη Συρία, έχει αποφασίσει ότι είναι καλύτερο να πυροβολείς πρώτα και να συζητάς στη συνέχεια. Η Ρωσία εισήλθε στη Συρία κατόπιν αιτήματος του Bashar al-Assad και έχει μείνει εκεί για μακροπρόθεσμα. Τώρα ο Erdogan έχει συμφωνήσει το αίτημα του al-Saeeaj για στρατιωτική βοήθεια.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των ΜΜΕ, στρατιωτικοί σύμβουλοι της Τουρκίας –πιθανώς ιδιώτες Τούρκοι στρατιωτικοί εργολάβοι- έχουν ήδη φτάσει στη Λιβύη. Φιλο-τούρκοι Σύριοι μαχητές αναμένεται να ενωθούν μαζί τους. ο Erdogan ωστόσο, δεν θέλει να στείλει τακτικό στρατό στην Αφρική.
Πιθανώς ο Erdoan πείστηκε να στείλει βοήθεια με αναφορές (μέχρι στιγμής ανεπιβεβαίωτες) ότι μισθοφόροι από την ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner, πολεμούν στη Λιβύη. Ο ίδιος ο Erdogan έχει δημοσίως δηλώσει πως υπάρχουν περίπου 2.000 μαχητές Wagner στην χώρα.
Η Τουρκία ωστόσο είναι πεπεισμένη ότι δεν θα έλθει σε σύγκρουση με τη Ρωσία στη Λιβύη. Αυτό δεν είναι προς το συμφέρον της μίας ή της άλλης πλευράς τώρα που έχουν διακηρυχθεί ως μεσολαβητές στον εμφύλιο πόλεμο. Είναι πολύ πιο συμφέρον για αυτούς να αντιγράψουν στη Λιβύη το μοντέλο συνεργασίας που ανέπτυξαν στη Συρία. Αυτό περιλαμβάνει μια οριοθέτηση των περιοχών επιρροής, και μια συμφωνία να εργαστούν προς μια ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης, λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα και τις επιθυμίες κάθε εταίρου.
Ασφαλώς, το γεγονός ότι η Τουρκία και η Ρωσία υποστηρίζουν διαφορετικούς παράγοντες της Λιβύης, θα είναι μεγάλο εμπόδιο. Η τουρκική ηγεσία δεν είχε επιλογή από το να επιλέξει την πλευρά του al-Sarraj, εξαιτίας των χρόνιων δεσμών της με την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η Ρωσία από την άλλη πλευρά, δεν θα μπορούσε να μην υποστηρίξει τον κοσμικό Haftar, ο οποίος σπούδασε στη Σοβιετική Ένωση και μιλάει ρώσικα.
Για τη Ρωσία, η στενή συνεργασία με την Τουρκία είναι κάτι σαν εγγύηση ότι οι ΗΠΑ δεν θα εμπλακούν αρκετά στην σύγκρουση. Θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις του Erdogan για τις ημιτελείς επιχειρήσεις στη Συρία.
Και οι δύο χώρες είναι τόσο εξαρτημένες η μία με την άλλη που έχουν μεγάλα κίνητρα ώστε να τηρήσουν τους συμβιβασμούς τους οποίους έχουν πετύχει. Ασφαλώς, είναι αναπόφευκτες κάποιες τοπικές δυσκολίες στη Λιβύη, όπως η αρχική απόρριψη του Haftar για την κατάπαυση πυρός. Ωστόσο η Ρωσία και η Τουρκία έχουν ήδη δείξει στη Συρία ότι είναι σε θέση να συμφωνήσουν ακόμη και όταν υποστηρίζουν αντιμαχόμενες πλευρές σε μια σύγκρουση.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ
capital.gr
