Η απάντηση του Πλαπούτα σε ψευδομάρτυρα που μίλησε εναντίον του Κολοκοτρώνη-
Γράφει ο Ματθαίος Παπαοικονόμου-Σιδέρης
Ο πρόεδρος του Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821, Κώστας Πλαπούτας, μιλά στο Sputnik για το βαθύτερο νόημα της Ελληνικής Επανάστασης και για τους ήρωες της εποχής εκείνης, αλλά και της σύγχρονης.
«Από τον βωμό των προγόνων μας παίρνουμε τη σπίθα και όχι τη στάχτη». Η φράση προέρχεται από το καταστατικό του Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821.
Πρόεδρος του Ομίλου είναι ο Κώστας Πλαπούτας, πέμπτης γενιάς απόγονος του στρατηγού Δημητράκη Πλαπούτα, ο οποίος μίλησε στο Sputnik για το βαθύτερο νόημα της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ περιέγραψε περιστατικά από τη ζωή αγωνιστών του ’21 που δεν είναι ευρύτερα γνωστά.
Ο κ. Πλαπούτας εξήγησε τους σκοπούς και τη δράση του Ομίλου, ρωτήθηκε εάν υπάρχουν «μύθοι» γύρω από την Επανάσταση και κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτημα εάν σήμερα θα μπορούσαν να υπάρξουν ήρωες σαν αυτούς του 1821.
Η ίδρυση και οι πρωτοβουλίες του Ομίλου
Ο Πατριωτικός Όμιλος Απογόνων Αγωνιστών 1821, κατά το επίσημο, ιδρύθηκε το 1938 από απευθείας εγγονούς ή δισέγγονους των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης.
«Αποφάσισαν να ιδρύσουν τον Όμιλο προκειμένου να συνεχιστεί η Ιστορία και οι παραδόσεις, αλλά και να μη σβήσει η ελληνική αγωγή και ιδέα που ξεκίνησε από την Επανάσταση», εξηγεί o κ. Πλαπούτας, προσθέτοντας ότι μέχρι και σήμερα έχουν ενεργή δράση, αποκλειστικά, όμως, για πολιτιστικούς σκοπούς.
Ο Όμιλος είναι «υπεράνω οποιουδήποτε κόμματος και λειτουργεί μέσα από τα μέλη του, τις παραδόσεις του και την ιδέα της Ελλάδος και του Ελληνισμού», τονίζει.
Τον Ιανουάριο, αντιπροσωπεία συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας προκειμένου να τον ενημερώσει για μια δράση αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας, με πληρωμή μηνιαίου επιδόματος σε οικογένειες που κατοικούν σε ακριτικές περιοχές της Ελλάδας.
Ο Όμιλος αναλαμβάνει, όμως, και άλλες πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, ξεκίνησε να βραβεύει θεατρικά έργα σχολείων για το 1821. Πέρυσι περίπου 50 σχολεία συμμετείχαν, ενώ φέτος ο αριθμός έχει αυξηθεί, αναφέρει ο κ. Πλαπούτας.
«Πέρα από τα ατομικά συμφέροντα και κόμματα, πρέπει να λειτουργούμε συλλογικά και συναινετικά. Με όραμα, προοπτικές και αξιοπρέπεια, παραλείποντας τη διχόνοια και απομονώνοντας τους ακραίους ένθεν και ένθεν — εθνικιστές και αποδομητές — αναζητώντας την αριστοτελική μεσότητα», υπογραμμίζει.
Τοποθετώντας την έννοια της Ελευθερίας ως την ύψιστη ιδέα του 1821, ο κ. Πλαπούτας καλεί να «μην περιπέσουμε σε καθεστώς ηθελημένης ανελευθερίας». «Οφείλουμε ως θεματοφύλακες της παράδοσης και της ελευθερίας να κρατήσουμε τη σκυτάλη της συνέχειας, ενστερνιζόμενοι τις αξίες που υπηρετεί το γένος μας διαχρονικά. Γιατί αλλιώς θα περιπέσουμε σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις — απώλειας ατομικής και συλλογικής αξιοπρέπειας και της ελευθερίας».
«Η ελευθερία είναι ένα αγαθό που είναι διαρκώς ζητούμενο. Η ελευθερία δεν είναι καθόλου αυτονόητη, διεκδικείται και κατακτάται με αγώνα, ενώ συντηρείται με μεγάλη επαγρύπνηση. Αυτή είναι η ιδέα μας. Και επειδή ο ομφάλιος λώρος του Έλληνα είναι η Ιστορία του, πάνω σε αυτό έχουμε συγκεντρώσει τις δυνάμεις μας. Να μην κοπεί ο ομφάλιος λώρος», είναι το αίτημα που διατυπώνει.
Τα «άγνωστα» επεισόδια από τη ζωή του Δημήτρη Πλαπούτα
Απόγονος του Δημήτρη Πλαπούτα και έχοντας μεγαλώσει στο σπίτι όπου έζησαν οι Πλαπουταίοι και ο στρατηγός του ’21, δεν μπορεί παρά να μιλήσει με τα πιο συγκινητικά λόγια για τον προγονό του.
«Ο Πλαπούτας ήταν ένας αγνός αγωνιστής. Ο πατέρας του, ο γενάρχης, ο Κόλιας Πλαπούτας γεννήθηκε το 1735 και ξεκίνησε από το Δώριο της Μεσσηνίας καταδιωκόμενος από τους Τούρκους επειδή η αίσθηση της ελευθερίας μέσα του ήταν πολύ έντονη. Οι Πλαπουταίοι δεν σταμάτησαν ποτέ να αγωνίζονται μέχρι και τον πατέρα μου ο οποίος ήταν αξιωματικός στο Αλβανικό Έπος», θυμάται.
Του ζητήσαμε να μας αφηγηθεί κάποιο περιστατικό από τη ζωή του αγωνιστή του ’21 το οποίο δεν είναι ευρύτερα γνωστό. «Εμένα με ταράζει κάθε φορά που το λέω», ομολογεί πριν παραθέσει τα λόγια του Πλαπούτα όταν μαζί με τον Κολοκοτρώνη καταδικάζονταν σε θάνατο με τη βοήθεια ψευδομαρτύρων. Κάποια στιγμή, ένας από τους ψευδομάρτυρες μίλησε για τον Γέρο του Μοριά. Τότε, ο Πλαπούτας σηκώθηκε και είπε:
«Πού ήσασταν εσείς όταν άναβε το σπαθί και το τουφέκι επάνω στο βουνό. Σε ποια σοκάκια ήσασταν κρυμμένοι και ήρθατε τώρα, γυναίκες ντυμένες με αντρικά φορέματα, να πείτε τον Κολοκοτρώνη προδότη; Κι αν το πείτε, ποιος Έλληνας θα το πιστέψει;»
Ένα άλλο περιστατικό που έχει καταγραφεί, όπως αφηγείται, είναι από τις τελευταίες μέρες του στρατηγού που είχε διαισθανθεί τον θάνατό του. Μάζεψε τα θανατίκια του (αυτά που θα τον συνόδευαν στην τελευταία του κατοικία) και είπε στους συγγενείς και φίλους:
«Εμένα μην με τηράτε, αύριο θα είμαι φευγάτος. Έχω όμως να σας δώκω την ορμήνια μου: Σε ‘κανε ο Θεός άνθρωπο και σε στείλε στη γης. Πες μου τι έκανες; Αλίμονο απ’ αυτούς που πήραν τη ζωή αψήφιστα. Η οργή του Θεού θα είναι ανελέητη».
Στο σημείο αυτό, ο πρόεδρος του Ομίλου Αγωνιστών του ’21 σπεύδει να επισημάνει τον ρόλο της θρησκείας στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας των πολεμιστών. «Εκείνοι οι άνθρωποι πίστευαν πάρα πολύ, ήταν Χριστιανοί και μέσα απ’ αυτό βρήκαν και τη δύναμη να πολεμήσουν», επισημαίνει και προσθέτει ότι «πάντα, όταν έχουμε ιδανικά, η ζωή μας είναι πιο δυνατή».
Ένα τρίτο περιστατικό που αφηγήθηκε, τοποθετείται το 1822 με τον Δράμαλη να φτάνει στην Πελοπόννησο, απειλώντας την Επανάσταση. Επιστολή που φυλάσσεται, όπως αναφέρει, στο Μπενάκειο και υπογράφεται από τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα, αναγράφει την εξής διαταγή:
«Διατάσσεται ο καπετάν Παρασκευάς Κολιόπουλος (γιος του Κόλια, αδελφός του στρατηγού Δημητράκη Πλαπούτα) όπως επιστρατεύει άνδρας από 15 έως 60 χρονών από τα χωριά Σέρβια, Άσπρα Σπίτια […] (όλη την περιοχή). Όλοι με ξύλα, με πέτρες και οτιδήποτε άλλο φθοροποιό προς τον εχθρόν στα Δερβενάκια. Χαθήκαμε. Όποιος δεν πείθεται στις διαταγές του ρηθέντος καπετάνιου, έχει το δικαίωμα να του καίει το σπίτι και τον παιδεύει».
Ο (άγνωστος) ρόλος του Καποδίστρια στη Φιλική Εταιρεία
Υπάρχουν διαδεδομένοι «μύθοι» για την Επανάσταση του 1821; Κληθείς να απαντήσει στο ερώτημα και διευκρινίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση ο ίδιος δεν είναι ιστορικός, ο κ. Πλαπούτας παρομοιάζει την Ιστορία με «ζωντανό κύτταρο». «Πάντα διερευνάται και μπορεί να υπάρξει κάποιο δεδομένο ή έγγραφο που να απορρίψει τα δεδομένα», εξηγεί.
Αναφέρει, μάλιστα, ως παράδειγμα πρόσφατη πληροφόρηση από «ρωσικά και βενετσιάνικα αρχεία που έχουν έρθει στο φως» για συμμετοχή του Καποδίστρια στη Φιλική Εταιρεία.
«Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό. Οι γνωστοί ιδρυτές ήταν ο Τσακάλωφ, ο Σκουφάς και ο Ξάνθος. Είχαν την εξής διαβάθμιση: ο πρώτος ήταν ο ΑΒ, ο δεύτερος ο ΑΓ και ο τρίτος ο ΑΔ. Δεν υπήρχε ΑΑ. Αυτός ήταν… ο Καποδίστριας».
Ο κ. Πλαπούτας υπενθυμίζει ότι ο Καποδίστριας πριν πάει στη Ρωσία και γίνει υπουργός Εξωτερικών, είχε ιδρύσει στην Κέρκυρα την Εταιρεία των Φίλων, όνομα που συνδέεται με τη Φιλική Εταιρεία. Εξάλλου, την εποχή εκείνη, «ο Καποδίστριας δεν θα μπορούσε ποτέ να βγει και να πει ή να μαθευτεί ότι ήταν στη Φιλική Εταιρεία η οποία ήταν μυστική».
Επανερχόμενος στο θέμα των «μύθων», ο πρόεδρος του Ομίλου παραδέχεται ότι έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν διάφορα θέματα, διότι «σήμερα έχουμε μια διάθεση εθνομηδενισμού και να απορρίπτουμε απαίδευτα κάποια πράγματα», καθώς «ο καθένας μπορεί να δηλώνει συγγραφέας και να βγάζει ένα βιβλίο σε μη επιστημονικό επίπεδο».
Επικαλούμενος τον «Πρωταγόρα» του Πλάτωνα, τονίζει ότι «εάν δεν έχεις γνώση, δεν μπορείς να έχεις γνώμη». «Και γνώμες ακούμε πολλές, πρέπει όμως να τις ακούμε μετά γνώσης», συμβουλεύει.
«Το 1821 ήταν δύσκολο σαν ιστορική πράξη και παραμένει δύσκολο και σαν μελέτη», προσθέτει.
Κάνει λόγο για εκφράσεις που έχουν ειπωθεί και έχουν προκαλέσει «αμηχανία και έκπληξη», όπως «αυτό που είχε πει ο Πάγκαλος ότι οι αγωνιστές ήταν άξεστοι, αμόρφωτοι και χωριάτες. Μα βέβαια! Κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν. Αγωνιστές επαναστάτες ήταν οι οποίοι πήραν τα όπλα για την ελευθερία τους!».
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, ο κ. Πλαπούτας φροντίζει να επισημάνει ότι ποτέ ο Όμιλος δεν θέτει θέματα σε πολιτικό επίπεδο. «Ποτέ δεν έχει ασχοληθεί και ποτέ δεν θα ασχοληθεί. Είναι καθαρά ιστορικός» ο ρόλος του Ομίλου, υπογραμμίζει.
Οι σημερινοί ήρωες και το παράδειγμα του αθάνατου Νικηταρά
Πριν η συζήτηση φτάσει στο θέμα περί των σύγχρονων ηρώων, ρωτήσαμε τον κ. Πλαπούτα για κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα.
Με έμφαση, απαντά: «Όταν ο Έλληνας γνωρίζει καλά την Ιστορία του, δεν έχει να φοβηθεί».
«Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα υπάρχει 5.000 χρόνια. Είμαστε μια χούφτα, κανονικά θα έπρεπε να έχουμε απορροφηθεί. Κι όμως αντιστάθηκε! Μην εξηγούμε τυχαία την Επανάσταση του 1821. Δεν ήταν τυχαία! Δεν αποφασίζεις τυχαία να θυσιάσεις τη ζωή σου, τα παιδιά σου», τόνισε.
Σήμερα έχουμε άραγε ανάγκη από ήρωες εκείνου του βεληνεκούς;
«Οι ήρωες δεν προκατασκευάζονται. Τους ήρωες τους γεννάνε οι καταστάσεις. Πιστεύω ότι ανάμεσά μας υπάρχουν πάρα πολύ ήρωες. Εγώ δεν είμαι απαραίτητα ήρωας επειδή ήταν ο παππούς μου. Ο ηρωισμός και η γενναιοψυχία δεν είναι κληρονομικό δικαίωμα. Οι περισσότεροι ήρωες είναι άγνωστοι. Γι’ αυτό υπάρχει και ο Άγνωστος Στρατιώτης», απαντά ο κ. Πλαπούτας.
Υπενθυμίζει το παράδειγμα του Νικηταρά, του «αθάνατου ήρωα και για εμένα του μεγαλύτερου ήρωα», όπως λέει. «Πέθανε τυφλός, φτωχός στο γηροκομείο του Πειραιά. Επαίτης πέθανε!»
«Σήμερα υπάρχει ένα αλισβερίσι, ένα δούναι και λαβείν. Ο ηρωισμός δεν έχει δούναι και λαβείν. Δεν κάνεις ηρωικές πράξεις επειδή περιμένεις κάτι», τονίζει.
Για τον ίδιο, αποτελεί «κατάλοιπο της Τουρκοκρατίας» ο διαχωρισμός της πατρίδας από το κράτος. «Ακούμε κάθε μέρα ότι “θα βγει ο κόσμος στους δρόμους”. Δεν μπορείς να το λες από τον καναπέ σου και να βγάζεις τον εαυτό σου απ’ έξω. Εμείς είμαστε ο κόσμος, εμείς είμαστε το κράτος», αναφέρει, παρατηρώντας ότι «ο Έλληνας αγαπάει υπερβολικά την πατρίδα του και μισεί το κράτος».
Ωστόσο, απαντά καταφατικά στο ερώτημα εάν θα μπορούσαν σήμερα να υπάρξουν ήρωες σαν αυτούς του ’21, είτε σε περίοδο ειρήνης, είτε σε περίοδο πολέμου.
«Πιστεύω ότι υπάρχουν ήρωες σήμερα, στην καθημερινότητα, οι οποίοι δεν αναφέρονται. Ήρωας είναι κάποιος που προσπαθεί να ζήσει τα παιδιά του. Ήρωας είναι αυτός που πέφτει μέσα στη φωτιά για να τη σβήσει».
Όσο για περίοδο πολέμου, εκτιμά ότι «ο Έλληνας είναι έτοιμος, αν τον θίξεις βαθιά» να δώσει μάχη. Και από αυτό δεν εξαιρεί κανέναν, «ανεξαρτήτου πολιτικής θέσης», όπως λέει. «Θα λειτουργήσουμε όπως το 1821», εκτιμά.
Το βαθύτερο νόημα της Ελληνικής Επανάστασης
Κλείνοντας, ζητήσαμε από τον κ. Πλαπούτα να μας πει ποιος είναι ο βαθύτερος μύθος, το βαθύτερο νόημα της Επανάστασης του 1821. Η απάντηση ήρθε αβίαστα: «Είναι η ευρύτερη λέξη της Ελευθερίας».
«Είναι η Ελευθερία η οποία είναι μια καθημερινότητα και την οποία για να την εισπράξεις πρέπει να το νιώθεις. Είναι ένα ζητούμενο που είναι διαρκές. Είναι τρόπος σκέψης και τρόπος κίνησης στη ζωή. Μπορεί ποτέ να μην απελευθερωθείς εάν δεν λειτουργείς ελεύθερα», τονίζει και συμπληρώνει:
«Αυτό μας κληροδότησαν (σ.σ. οι αγωνιστές του ’21). Αυτούς τους ανθρώπους, με όλη την ταπεινότητά τους, δεν μπορούμε να τους εξηγήσουμε τυχαία εάν δούμε πώς επικοινωνούσαν, πώς λειτουργούσαν και τι κατάφεραν».
