Η ενεργοποίηση του 49.3 θα προκαλέσει πρόωρες εκλογές;
– Διαβάστε την ανάλυση της αμερικανικής εταιρείας για την συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του Γάλλου προέδρου.
Η γαλλική κυβέρνηση πιθανότατα θα περάσει την αμφιλεγόμενη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, αλλά η συνεχιζόμενη αντίδραση των συνδικάτων θα οδηγήσει σε έντονα διασπαστικές εργατικές κινητοποιήσεις τις επόμενες εβδομάδες, οι οποίες θα υπονομεύσουν την οικονομική δραστηριότητα, απειλώντας παράλληλα την πολιτική σταθερότητα στη χώρα. Τα γαλλικά συνδικάτα συνεχίζουν να αντιστέκονται στο σχέδιο της κυβέρνησης για την αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού, με τους εργαζόμενους από πολλούς τομείς της οικονομίας να έχουν προγραμματίσει απεργιακές κινητοποιήσεις τις επόμενες εβδομάδες. Τα μεγαλύτερα γαλλικά συνδικάτα, συμπεριλαμβανομένης της Γενικής Εργατικής Συνομοσπονδίας (CGT), της Γαλλικής Δημοκρατικής Εργατικής Συνομοσπονδίας (CFDT) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας – Εργατική Δύναμη (FO), πραγματοποίησαν γενική απεργία σε όλη τη χώρα στις 31 Ιανουαρίου – η δεύτερη τέτοια εργατική δράση μετά τη γενική απεργία στις 19 Ιανουαρίου που έβγαλε περισσότερους από ένα εκατομμύριο εργαζόμενους στους δρόμους, διακόπτοντας σοβαρά τη δραστηριότητα σε πολλούς τομείς, από τις δημόσιες μεταφορές έως τα σχολεία. Επιπλέον, συγκεκριμένοι τομείς έχουν ανακοινώσει τον σχεδιασμό τους για απεργιακές κινητοποιήσεις τον Φεβρουάριο, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους (στις 7 και 8 Φεβρουαρίου) και των εργαζομένων στον τομέα της ενέργειας (6 Φεβρουαρίου). Οι εργαζόμενοι στα χιονοδρομικά κέντρα και σε άλλες δραστηριότητες στον τουρισμό έχουν επίσης δεσμευτεί να απεργήσουν κατά τη διάρκεια των χειμερινών σχολικών διακοπών του Φεβρουαρίου.
- Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού ώστε να καταστεί βιώσιμο ήταν μία από τις κεντρικές υποσχέσεις της προεκλογικής εκστρατείας για την επανεκλογή του Μακρόν το 2022. Η αρχική πρότασή του ήταν να αυξηθεί η ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65. Αλλά επειδή το πολιτικό κόμμα του Αναγέννηση (RE) και οι κεντρώοι σύμμαχοί του δεν ελέγχουν την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση, επέλεξε να κάνει παραχωρήσεις στα μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης (όπως η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 64 έτη και η αύξηση των ελάχιστων συντάξεων) για να εξασφαλίσει αρκετή υποστήριξη.
- Το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα εξέφρασε επίσημα την υποστήριξή του στο σχέδιο μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης, γεγονός που σημαίνει ότι το σχέδιο έχει σχετικά μεγάλες πιθανότητες να εγκριθεί από την Εθνοσυνέλευση κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, το κόμμα είναι εσωτερικά διχασμένο και ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί βουλευτές είναι πιθανό να καταψηφίσουν τη μεταρρύθμιση.
Η γαλλική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να ανεχτεί αρκετούς μήνες εργατικής δράσης, αλλά η εντατικοποίηση και η διαφοροποίηση των διαδηλώσεων θα μπορούσε να εκτροχιάσει το κυβερνητικό σχέδιο, αποδυναμώνοντας σοβαρά τον Μακρόν. Υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει αρκετή στήριξη για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση στην Εθνοσυνέλευση, η γαλλική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να υπομείνει αρκετούς μήνες εργατικής δράσης. Αυτό σημαίνει ότι ενώ οι διαμαρτυρίες θα συνεχιστούν πιθανότατα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, η μεταρρύθμιση θα περάσει πιθανότατα πριν από τις θερινές διακοπές. Ωστόσο, δύο παράγοντες θα μπορούσαν να τορπιλίσουν τη μεταρρύθμιση. Ο πρώτος είναι η εντατικοποίηση των απεργιών σε σημείο που η γαλλική οικονομία να παραλύσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα (π.χ. αρκετές εβδομάδες) σε αντίθεση με τις σημερινές απεργίες, οι οποίες έχουν λάβει χώρα κυρίως για μικρά χρονικά διαστήματα (π.χ. μία ή δύο ημέρες). Αυτό το σενάριο είναι ιδιαίτερα πιθανό στην περίπτωση που οι διαμαρτυρίες επεκταθούν από τα συνδικάτα στα κινήματα βάσης, παρόμοια με το κίνημα των κίτρινων γιλέκων που διέκοψε σοβαρά τη δραστηριότητα στη Γαλλία μεταξύ του 2018 και του 2020. Σε αντίθεση με τα συνδικάτα, τα κινήματα βάσης δεν έχουν σαφή ηγεσία και αιτήματα, γεγονός που τα καθιστά πιο ασταθή και επίσης πιο δύσκολα στη διαπραγμάτευση. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει να εγκαταλείψει το σχέδιο μεταρρύθμισης ή να το αμβλύνει τόσο πολύ ώστε να μην επιτύχει τον κύριο στόχο του, την οικονομική δηλαδή βιωσιμότητά του.
Ο Μακρόν θα μπορούσε επίσης να αναγκαστεί να ματαιώσει τη μεταρρύθμιση εάν σημαντικός αριθμός βουλευτών του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (και ακόμη και ορισμένοι από τους κεντρώους συμμάχους του κόμματος RE του Μακρόν) απορρίψουν το νομοσχέδιο. Στην περίπτωση αυτή, ο Μακρόν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την συνταγματική ρήτρα που επιτρέπει στις κυβερνήσεις να ψηφίζουν νομοσχέδια, χωρίς τη συγκατάθεση της Εθνοσυνέλευσης. Αυτό, όμως, θα προκαλούσε ψήφο δυσπιστίας από την αντιπολίτευση, από την οποία η κυβέρνηση Μακρόν δεν θα επιβίωνε, αν τουλάχιστον 289 από τους 318 βουλευτές της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο την υποστήριζαν. Η ανατροπή της κυβέρνησης Μακρόν θα απαιτούσε τη συνεργασία μεταξύ σχεδόν όλων των ιδεολογικά διαφορετικών κομμάτων που απαρτίζουν την αντιπολίτευση, κάτι που θα ήταν δύσκολο αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς, αν ο πολιτικός καιροσκοπισμός οδηγήσει αρκετούς βουλευτές να ψηφίσουν κατά της κυβέρνησης.
- Σύμφωνα με το άρθρο 49.3 του γαλλικού συντάγματος, οι Γάλλοι πρωθυπουργοί έχουν την εξουσία να εγκρίνουν νόμους χωρίς ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, η χρήση αυτού του άρθρου δίνει επίσης την ευκαιρία στην αντιπολίτευση να καταθέσει ψήφο δυσπιστίας κατά του πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του. Εάν η ψήφος δυσπιστίας περάσει, το νομοσχέδιο απορρίπτεται και η κυβέρνηση καταρρέει. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα.
- Τον Οκτώβριο του 2022, η πρωθυπουργός της Γαλλίας Elisabeth Borne χρησιμοποίησε το άρθρο 49.3 για να περάσει τον προϋπολογισμό του 2023. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα ακροδεξιά και τα ακροαριστερά κόμματα της αντιπολίτευσης να καταθέσουν πρόταση δυσπιστίας κατά της Μπορν, από την οποία επιβίωσε με μικρή διαφορά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ηγέτιδα της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν υποστήριξε την ψήφο δυσπιστίας της ακροαριστερής συμμαχίας NUPES σε μια σπάνια στιγμή συνεργασίας, δείχνοντας ότι οι προσωρινές συμμαχίες μεταξύ ιδεολογικών αντιπάλων δεν είναι αδύνατες.
Εάν η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού καθυστερήσει ή αποσυρθεί, οι πολιτικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κρίση, αναγκάζοντας τον Μακρόν να διεξάγει πρόωρες βουλευτικές εκλογές ή να περιορίσει σημαντικά τις πολιτικές του φιλοδοξίες. Εάν τα γεγονότα τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει ή να αμβλύνει σημαντικά τα σχέδιά του για την αναβάθμιση του συνταξιοδοτικού θα αντιμετωπίσει δύο επιλογές. Η πρώτη είναι η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών για να προσπαθήσει να βγει από το πολιτικό αδιέξοδο. Ωστόσο, μια τέτοια ενέργεια θα έχει πιθανότατα ως αποτέλεσμα μια ακόμη κατακερματισμένη Εθνοσυνέλευση που θα δυσκολεύεται να περάσει νομοσχέδια. Το κόμμα RE του Μακρόν έχασε την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση το 2022 και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι απίθανο να την ξανακερδίσει σε πρόωρες εκλογές. Επιπλέον, η διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών εν μέσω κρίσης από την αύξηση του κόστους ζωής και της κοινωνικής δυσαρέσκειας για τα σχέδια της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού μπορεί στην πραγματικότητα να αποδυναμώσει περαιτέρω το RE και να ενισχύσει τις ακροδεξιές και ακροαριστερές ομάδες της αντιπολίτευσης, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη τη λειτουργία της κυβέρνησης Μακρόν. Η δεύτερη επιλογή του Γάλλου προέδρου (και η πιο πιθανή κατάληξη αν η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού ματαιωθεί) είναι να επικεντρωθεί σε πολιτικές που μπορούν να συγκεντρώσουν αρκετή στήριξη στην Εθνοσυνέλευση, όπως μέτρα που θα βοηθήσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα μια κυβέρνηση με μετριοπαθείς στόχους που θα παραμείνει στην εξουσία, αλλά θα αποφύγει να θεσπίσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να καταστεί η γαλλική οικονομία πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική, ανοίγοντας την πόρτα σε μελλοντικές οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 5 Φεβρουαρίου
Υπεύθυνη Διαχείρισης: Δέσποινα Συριοπούλου
