Τι επισημαίνει η αμερικανική εταιρεία γεωπολιτικών αναλύσεων για την εκκολαπτόμενη συμφωνία.
Τα κοινά γεωπολιτικά συμφέροντα θα ωθήσουν Ευρωπαϊκή Ένωση και Ινδία να συνεχίσουν τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις τους για το ελεύθερο εμπόριο, αν και τα εμπόδια που εκκρεμούν δείχνουν ότι η διαδικασία θα είναι αργή και περίπλοκη. Στις 16 Μαΐου, ΕΕ και Ινδία πραγματοποίησαν την πρώτη υπουργική συνάντηση του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας (ΣΕΤ) από την έναρξη του διμερούς φόρουμ πριν από ένα χρόνο. Κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι της ΕΕ και της Ινδίας συζήτησαν θέματα που καλύπτουν τις ψηφιακές υποδομές, τις πράσινες τεχνολογίες, την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, την κβαντική πληροφορική και τους ημιαγωγούς. Πριν από τη συνάντηση, στις 15 Μαΐου, ο Ινδός υπουργός Εμπορίου Piyush Goyal και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εμπορίου Valdis Dombrovskis συναντήθηκαν για να συζητήσουν την κατάσταση των εν εξελίξει εμπορικών συνομιλιών Ινδίας-ΕΕ και συμφώνησαν σε περαιτέρω βήματα για την επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων. Στο περιθώριο των δύο συναντήσεων, ωστόσο, προέκυψαν διμερείς εντάσεις – αναδεικνύοντας τις προκλήσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν για τη στενότερη συνεργασία Ινδίας-ΕΕ. Στις 16 Μαΐου, ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Josep Borrell κάλεσε τις Βρυξέλλες να πατάξουν τις εισαγωγές ινδικών καυσίμων που παρασκευάζονται από ρωσικό αργό, τα οποία, όπως υποστήριξε, συνιστούν ”καταστρατήγηση των κυρώσεων”. Επικαλούμενο κορυφαίες πηγές της ινδικής κυβέρνησης και της βιομηχανίας, το Reuters ανέφερε επίσης στις 16 Μαΐου ότι η Ινδία σχεδίαζε να καταγγείλει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) τον μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος απειλεί να επιβάλει δασμούς έως και 35% στις εισαγωγές προϊόντων άνθρακα από την Ινδία.
Το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο έχει ανανεώσει το ενδιαφέρον της Ινδίας και της Ευρώπης για την ενίσχυση των διμερών τους σχέσεων ως τρόπο μείωσης των αντίστοιχων εξαρτήσεών τους από την Κίνα. Η συνεργασία στο πλαίσιο της ΣΕΤ προχωρά παράλληλα με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες των Βρυξελλών και του Νέου Δελχί για την επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, αν και οι υπουργικές συναντήσεις του Συμβουλίου Εμπορίου και τεχνολογίας (ΣΕτ) προσφέρουν μια πρόσθετη οδό για συζητήσεις υψηλού επιπέδου. Ενώ οι δύο πλευρές είχαν επιχειρήσει το 2013 να συνάψουν εμπορική συμφωνία, τελικά κατέρρευσε λόγω ανυπέρβλητων διαφορών. Ωστόσο, το μεταβαλλόμενο οικονομικό και γεωπολιτικό τοπίο – ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ολοένα και πιο διεκδικητική συμπεριφορά της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό – έφερε την Ινδία και την Ευρωπαϊκή Ένωση ξανά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τον Ιούνιο του 2022. Η εκ νέου ώθηση του Νέου Δελχί και των Βρυξελλών για τη σύναψη εμπορικής συμφωνίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κοινή επιθυμία να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα και να περιορίσουν την αυξανόμενη οικονομική και γεωπολιτική επιρροή του Πεκίνου. Για την Ευρώπη, το τεράστιο μέγεθος και το δυναμικό ανάπτυξης της Ινδίας την καθιστούν ελκυστική εναλλακτική λύση έναντι της Κίνας για τις εξαγωγές της, καθώς και για τη μεταποίηση και τις επενδύσεις. Για την Ινδία, η Ευρώπη παρέχει μια τεράστια εξαγωγική αγορά, καθώς και μια σημαντική εναλλακτική λύση έναντι της Κίνας για τα κεφάλαια, την τεχνολογία και την ανάπτυξη των υποδομών που χρειάζεται η Ινδία για να προωθήσει την οικονομία της. Γενικότερα, μια οικονομικά ισχυρότερη και πιο ανεξάρτητη Ινδία θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα αντίβαρο στην αυξανόμενη περιφερειακή επιρροή της Κίνας, γεγονός που ευθυγραμμίζεται και με τα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρώπης.
Παρά το κοινό ενδιαφέρον τους για την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων, τα εκκρεμή ζητήματα θα συνεχίσουν να περιπλέκουν τις διαπραγματεύσεις για το ελεύθερο εμπόριο. Το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας θα συμβάλει στην αύξηση του διμερούς εμπορίου ΕΕ-Ινδίας, ενώ παράλληλα θα προσφέρει ένα στρατηγικό πλαίσιο για την προώθηση της συνεργασίας σε τομείς όπως οι επενδύσεις, η τεχνολογία και η ασφάλεια, το οποίο θα βοηθήσει τελικά τις Βρυξέλλες και το Νέο Δελχί να επιλύσουν τα εκκρεμή ζητήματα που εξακολουθούν να στέκονται εμπόδιο στη σύναψη εμπορικής συμφωνίας. Σε αντίθεση με τον προηγούμενο γύρο, οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις χωρίζονται σε τρεις ξεχωριστούς τομείς, το εμπόριο, την προστασία των επενδύσεων και τις γεωγραφικές ενδείξεις, γεγονός που αναμένεται να αυξήσει την πιθανότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ινδία να οριστικοποιήσουν τουλάχιστον μέρος της συνολικής εμπορικής συμφωνίας, ακόμη και αν οι συνομιλίες σε άλλους τομείς καθυστερήσουν. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις για το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας θα αποδειχθούν πιθανότατα ακόμη χρονοβόρες και δύσκολες, καθώς η υπέρβαση των εναπομεινάντων τεχνολογικών και πολιτικών εμποδίων για μια εμπορική συμφωνία θα απαιτήσει υψηλό βαθμό ευελιξίας και προθυμίας συμβιβασμού και από τις δύο πλευρές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ινδία ξεκίνησαν για πρώτη φορά διαπραγματεύσεις ελεύθερου εμπορίου το 2007, με μεγάλες ελπίδες για εμβάθυνση των οικονομικών τους δεσμών. Ωστόσο, οι συνομιλίες ανεστάλησαν το 2013 λόγω μακροχρόνιων διαφωνιών σε θέματα όπως η πρόσβαση στην αγορά και η μείωση των δασμών – πολλά από τα οποία παραμένουν άλυτα. Η Ινδία, για παράδειγμα, εξακολουθεί να είναι επιφυλακτική στο να ανοίξει τους ευαίσθητους μεταποιητικούς και γεωργικούς τομείς της στον διεθνή ανταγωνισμό, φοβούμενη ότι θα προκαλέσει κοινωνική αναταραχή και πολιτικές αντιδράσεις στο εσωτερικό της. Επιπλέον, οι αυστηρές απαιτήσεις βιωσιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σήμερα σημαντικά πιο απαιτητικές από ό,τι ήταν το 2013, γεγονός που θα περιπλέξει περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις.
Οι νέοι φόροι της ΕΕ για τον άνθρακα και οι σχέσεις της Ινδίας με τη Ρωσία θα μπορούσαν επίσης να τροφοδοτήσουν εντάσεις που θα περιπλέξουν περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Νέου Δελχί και των Βρυξελλών. Στις 25 Απριλίου, τα κράτη μέλη της ΕΕ υιοθέτησαν μια σειρά από βασικά σημεία της νομοθεσίας για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων μέτρα που θεσπίζουν έναν νέο μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) για τη φορολόγηση των εισαγόμενων αγαθών με βάση το ανθρακικό τους αποτύπωμα. Μόλις οι δασμοί τεθούν σε ισχύ, ο μηχανισμός αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις εξαγωγές της Ινδίας προϊόντων άνθρακα, όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο, το τσιμέντο και τα λιπάσματα, τα οποία πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν υψηλότερες τιμές, μειωμένη ανταγωνιστικότητα και χαμηλότερη ζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με το Νέο Δελχί να σχεδιάζει να προσφύγει στον ΠΟΕ, το ζήτημα θα μπορούσε να επιβαρύνει τις σχέσεις και να εμποδίσει τις διαπραγματεύσεις ρου Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας. Οι σχέσεις της Ινδίας με τη Ρωσία εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσαν επίσης να αναδειχθούν ως σημείο εμπλοκής στις εμπορικές συνομιλίες. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το Νέο Δελχί αρνήθηκε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας ή να μειώσει τους οικονομικούς δεσμούς με τη χώρα. Μέχρι στιγμής, αυτό δεν έχει αποδυναμώσει σημαντικά τις σχέσεις της Ινδίας. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει τώρα τις προσπάθειές της να κλείσει τα κενά στις κυρώσεις που επιτρέπουν σε τρίτες χώρες να βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμψει τους περιορισμούς, πράγμα που σημαίνει ότι οι εξαγωγές ρωσικών καυσίμων από αργό πετρέλαιο από την Ινδία στην Ευρώπη θα μπορούσαν τελικά να τροφοδοτήσουν εντάσεις με τις Βρυξέλλες. Ακόμα κι έτσι, οι οικονομικοί και γεωπολιτικοί παράγοντες για στενότερες εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Ινδίας πιθανότατα θα συνεχίσουν να ενδιαφέρουν και τις δύο πλευρές για την ενίσχυση των δεσμών, παρά τις προκλήσεις αυτές.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής 28/5
Υπεύθυνη Διαχείρισης: Δέσποινα Συριοπούλου
