Υπήρχε Τέχνη πριν το Φεστιβάλ Αθηνών;
Του Σαμσών Ρακά
Η απόφαση του Φαμπρ είναι μια δίκαιη απόφαση. Δεν είναι ένας μικρούτσικος καλλιτέχνης έτσι ώστε τα πεπραγμένα του να αφεθούν στο έλεος της τύχης. Μη γνωρίζοντας την ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος για να φέρει εις πέρας την αποστολή του ήταν αυτός: να αξιοποιήσει τις βελγικές γνώσεις του. Ειλικρινέστατο και εκ διαμέτρου αντίθετο με την επιλογή του ίδιου από τον Μπαλτά, μια επιλογή που έπασχε από τοπικό ακκισμό, ρεβανσισμό και ανοργανωσιά.
Το μόνο που εννοώ: η απόφαση του Φαμπρ να διοργανώσει Φεστιβάλ Αθηνών που θα συγκροτείται στην πλειονότητά του από Βέλγους καλλιτέχνες δεν απειλεί την Ελλάδα ή το έθνος: ασελγεί απλά στην κοινότητά της. Μια κοινότητα όχι πολύ εντυπωσιακή, με τις μικροπρέπειες της, με τις δημιουργικές εκλάμψεις της, με τις παλινωδίες της, με τα σπάνια χαρίσματά της, με τα χαριτωμένα κλισέ της, αλλά τι να κάνουμε; αυτή είναι η καλλιτεχνική κοινότητα. Και με αυτήν πορευόμαστε. Σε αυτήν κοινωνούμε την ύπαρξή μας θέλουμε δε θέλουμε. Όσο διεθνικοί κι αν νιώθουμε. Όσο πρωτοπορία κι αν το παίζουμε. Είναι η εικόνα μας και είμαστε η εικόνα της. Ο ρόλος του Φεστιβάλ Αθηνών οφείλει πρωτίστως να είναι αυτή η πνευματική συμπύκνωση του κοινωνικού μας υπάρχοντος.
Μα όλα αυτά ισχύουν μόνο στην περίπτωση που έχουμε στην άκρη του μυαλού μας πως η ύπαρξη του Φεστιβάλ Αθηνών είναι που έχει ανάγκη την τέχνη, και όχι το αντίθετο. Η καλλιτεχνική κατάθεση είναι το ζητούμενο, κι όχι ο διαχειριστής της. Οι καλλιτεχνικοί θεσμοί είναι θνητοί, η τέχνη όχι.
Ελπίζω λοιπόν ο αναβρασμός που επικρατεί στους κόλπους των καλλιτεχνών να γίνει η σπίθα για αναστοχασμό. Για ριζοσπαστικοποίηση. Για αυτοκαθορισμό της καλλιτεχνικής πράξης. Είναι κατάλληλοι οι καιροί για αυτονόμηση, όχι τόσο από τον Φαμπρ όσο από τη φάμπρικα που τους γεννά: τη λογική ανάθεσης των συγκινήσεών μας σε κρατικούς διαχειριστές.
