Οι Θερμοπύλες εξακολουθούν να εμπνέουν το κόσμο!
«Μολών Λαβέ»: Το πεδίο της Μάχης των Θερμοπυλών, όπως είναι σήμερα
Γράφει ο Κώστας Μαυραγάνης
Λίγες μάχες της παγκόσμιας ιστορίας έχουν την ηρωική/ επική διάσταση και αίγλη της Μάχης των Θερμοπυλών, όπου 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς αμύνθηκαν μέχρι τέλους απέναντι στον συντριπτικά ανώτερο αριθμητικά στρατό του Ξέρξη. Οι Θερμοπύλες του «Μολών Λαβέ» αποτελούν σύμβολο αυτοθυσίας, ηρωισμού και αυταπάρνησης- αλλά και προδοσίας, καθώς, μαζί με τα ονόματα του Λεωνίδα και του Διηνέκη (ο Σπαρτιάτης πολεμιστής που είπε το περίφημο «υπό σκιή»- ότι είναι καλό αυτό που είχε πει κάποιος πως τα περσικά βέλη θα κρύψουν τον ήλιο, επειδή αυτό θα σημαίνει πως οι Έλληνες θα πολεμήσουν στη σκιά) έμεινε στην ιστορία και του Εφιάλτη.
Από πλευράς στρατηγικής και τακτικής, η μάχη έδειξε επίσης τη σημασία της σωστής εκμετάλλευσης του εδάφους (η οχυρή τοποθεσία επέτρεπε στους Έλληνες να αντιμετωπίζουν επιτυχώς τους πολύ μεγαλύτερους αριθμούς του εχθρού) και της ανωτερότητας των ελληνικών στρατιωτικών τακτικών βαρέος πεζικού και εξοπλισμού απέναντι στου Πέρσες, η πολεμική τέχνη των οποίων είχε διαμορφωθεί για τις ανοιχτές εκτάσεις της σημερινής Μέσης Ανατολής και όχι για τα ελληνικά εδάφη. Κάτι που τείνει επίσης να παραβλέπεται/ περνά σε δεύτερη μοίρα είναι ότι οι Θερμοπύλες σε καμία περίπτωση δεν ήταν μια «αποστολή αυτοκτονίας»: Μαζί με τους Σπαρτιάτες βρίσκονταν και πολλοί άλλοι χιλιάδες Έλληνες πολεμιστές από συμμαχικές πόλεις στην αρχή, καθώς οι Θερμοπύλες είχαν κριθεί ως το σημείο όπου μπορούσε να ανακοπεί η περσική προέλαση, λαμβάνοντας υπόψιν τους προαναφερθέντες παράγοντες- και αυτό φάνηκε να επαληθεύεται κατά τις δύο πρώτες ημέρες της μάχης, καθώς τα ελληνικά στρατεύματα αμύνονταν με επιτυχία (σύγχρονοι ιστορικοί εκτιμούν πως κανονικά είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν για αρκετά ακόμα, αναγκάζοντας τους Πέρσες να αποσυρθούν) εναντίον υπέρτερων αριθμητικά δυνάμεων. Κοινώς, η Μάχη των Θερμοπυλών δόθηκε επειδή μπορούσε να κερδηθεί, πιθανώς σταματώντας την περσική εισβολή.
Όταν οι Πέρσες έμαθαν για το μονοπάτι που επέτρεπε την κύκλωση των ελληνικών συμμαχικών δυνάμεων, τότε ο κύριος όγκος των Ελλήνων πολεμιστών αποχώρησε για να γλιτώσει την καταστροφή, πλην των 300 Σπαρτιατών, των 700 Θεσπιέων και 400 Θηβαίων (που παραδόθηκαν αργότερα κατά την τελική μάχη). Από αυτή την άποψη, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί πως το πιθανότερο ήταν πως η απόφαση του Λεωνίδα να παραμείνει, πέρα από την έννοια της σπαρτιατικής τιμής και του χρέους (υπενθυμίζουμε και τον χρησμό της Πυθίας που αναφέρει ο Ηρόδοτος, πως είτε η Σπάρτη θα χάσει έναν βασιλιά είτε θα καταστραφεί), είχε να κάνει με ορθολογιστική πολεμική στρατηγική: Κάποιος έπρεπε να μείνει πίσω για να καλύψει την υποχώρηση των υπόλοιπων Ελλήνων, για να μη χαθούν, σε μια μάχη που είχε ήδη κριθεί, πολεμιστές που θα μπορούσαν να πολεμήσουν ξανά αλλού- και η καλύτερη δύναμη για να το κάνει αυτό ήταν το πιο αξιόμαχο σώμα του στρατού, οι Σπαρτιάτες οπλίτες του Λεωνίδα, που μπορούσαν να διασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή φθορά και καθυστέρηση των Περσικών δυνάμεων, ενώ ο κύριος όγκος του ελληνικού στρατού διέφευγε. Επίσης, σε επίπεδο «realpolitik», για την οποία άλλωστε φημίζονταν οι Λακεδαιμόνιοι, πρέπει να σημειώσουμε ότι η ηρωική θυσία 300 οπλιτών και του βασιλιά της αποτέλεσε και σημαντικό πολιτικό «εργαλείο» για τη Σπάρτη όσον αφορά στη θέση της απέναντι στους Έλληνες συμμάχους, τη στιγμή που από στρατιωτικής άποψης επρόκειτο για σχετικά μικρή απώλεια, δεδομένου του συνόλου της χερσαίας στρατιωτικής της ισχύος- ενώ παράλληλα η ελληνική πόλη που αποτελούσε τη βασική τους πολιτική αντίπαλο, η Αθήνα, τελούσε υπό ασφυκτική πίεση.
Σε κάθε περίπτωση, οι Θερμοπύλες ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν ανά τους αιώνες, με ποιήματα, κόμικ, ταινίες («This Is Sparta!» κτλ), βιβλία (Οι «Πύλες της Φωτιάς» του Στίβεν Πρέσφιλντ θεωρούνται ένα από τα κορυφαία ιστορικά μυθιστορήματα που υπάρχουν), ακαδημαϊκή μελέτη, έργα τέχνης, τραγούδια κ.α.- και είναι ένας προορισμός τον οποίο αξίζει να επισκεφτεί κανείς, τόσο για την ιστορική σημασία, όσο και για την ομορφιά της περιοχής.
Σε αυτό το πλαίσιο, μπορείτε να δείτε το πεδίο της Μάχης των Θερμοπυλών όπως είναι σήμερα σε μια μοναδική πτήση drone, σε ένα βίντεο- παραγωγή του Haanity στο YouTube. Στα πλάνα διακρίνονται το μνημείο του Λεωνίδα, ο λόφος όπου πιστεύεται ότι άφησε την τελευταία του πνοή ο Σπαρτιάτης βασιλιάς καθώς και ο θερμός ποταμός, από τον οποίο, όπως και τα στενά, πήρε το όνομά της η περιοχή.
