Τι σηματοδοτεί η η στορφή Τραμπ για την σταρτηγική των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν;
Trump’s Afghanistan Policy – Τι Αλλάζει;
Γράφει ο ΤΑΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Όπως και οι προηγούμενοι Πρόεδροι των ΗΠΑ είχαν συστήσει ένα σχέδιο-πολιτική που θα τους εξασφάλιζε τη νίκη στον μεγαλύτερο εν ενεργεία πόλεμο της Αμερικής, έτσι και ο τωρινός Πρόεδρος, Donald Trump, ανακοίνωσε στις 21 Αυγούστου 2017 τα νέα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα του, για τον τερματισμό του πολέμου στο Αφγανιστάν. Σύμφωνα με τον ίδιο, πέντε σημεία είναι τα πιο καθοριστικά, και σε αυτά θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση.
Επιστολή Στον Trump
Περίπου μία εβδομάδα πριν την ανακοίνωση της νέας πολιτικής στο Αφγανιστάν, ο Trump δέχτηκε μία επιστολή από τους Talibans, οι οποίοι τον παρότρυναν να αποσύρει τα στρατεύματά του, καθώς αυτή η απόσυρση στρατευμάτων θα απέτρεπε τη συνέχιση των δεινών του αμερικανικού στρατού, και θα τερμάτιζε τον πόλεμο.
Η επιστολή αυτή προσπάθησε να κολακεύσει τον Trump, τονίζοντάς του ότι δεν πρέπει να επαναλάβει τα λάθη των περασμένων ηγετών, αλλά να εξετάσει διεξοδικά τη νέα στρατηγική, ως προς μία πιο ειρηνική λύση. Ακόμα, υπήρχε ένας κατάλογος παραπόνων κατά της φιλοαμερικανικής αφγανικής κυβέρνησης, αλλά και μία αναφορά σε νεοσύστατη συμμαχία δυσαρεστημένων πολεμάρχων που συγκροτήθηκε σε μία συνάντηση τον Ιούλιο στην Τουρκία, ως μπλοκ αντιπολίτευσης στον Αφγανό Πρόεδρο.
Το Σχέδιο
Ο Trump στο λόγο του έδωσε έμφαση σε πέντε καινοτομίες-κλειδιά που θα καθορίσουν τη μελλοντική στάση των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή του Αφγανιστάν. Αυτά μπορούν να χωριστούν ως εξής:
- Στρατεύματα: Η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τον Πρόεδρο, καθώς ο ίδιος σχεδιάζει να αυξήσει τα επίπεδα των στρατευμάτων του κατά αρκετές χιλιάδες. Προς το παρόν, οι στρατιώτες φτάνουν τους 8.400, ενώ υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του αμερικανικού στρατού πιστεύουν ότι η προσθήκη περισσοτέρων ανδρών στο πεδίο της μάχης θα αποτελέσει αρωγό, ώστε να βρεθεί μία λύση για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων συγκρούσεων που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ ενάντια στους Talibans. Τέλος, η κατανομή των επιπρόσθετων δυνάμεων υπολογίζεται να υλοποιηθεί σε δύο τομείς, αφού οι δυνάμεις αυτές θα κληθούν να στελεχώσουν, αφενός, τις αντιτρομοκρατικές αποστολές και, αφετέρου, την εκπαίδευση του αφγανικού στρατού.
- Περισσότερη Στρατιωτική Αυτονομία: Η πολιτική Obama έθετε ορισμένους περιορισμούς ως προς τις επιθετικές πρωτοβουλίες των ΗΠΑ κατά των Talibans και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων – δεδομένου ότι οι αφγανικές δυνάμεις είχαν αναλάβει τα ηνία για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Η νέα πολιτική του Trump στο πεδίο αυτό αποτελεί, ίσως, τη μεγαλύτερη αλλαγή που ανακοίνωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος σε σχέση με αυτήν του προκατόχου του. Πλέον, σχεδιάζεται να δοθεί περισσότερη ελευθερία κινήσεων στους διοικητές των στρατευμάτων, οι οποίοι -αντίθετα με την πολιτική Obama- θα αναλάβουν έντονη επιθετική πρωτοβουλία.
- Πολιτικές Συζητήσεις: Ο απώτερος στόχος του Trump είναι ίδιος με αυτόν του Obama – να φέρει, δηλαδή, τους Talibans στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ώστε να βρεθεί μία λύση στην περίπτωση του αποσταθεροποιημένου Αφγανιστάν. Ωστόσο, ο ίδιος ο Trump υποστηρίζει ότι το δικό του σχέδιο διαφέρει εξαιρετικά από του προκατόχου του. Το νέο σχέδιο για το Αφγανιστάν «δεν περιέχει χρονοδιαγράμματα» ως προς την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων – γεγονός που αποτελεί καινοτομία, και προσδίδει στις ΗΠΑ ένα βασικό πλεονέκτημα: το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Στην παρουσίαση αυτής της νέας του πολιτικής, ο Trump αναφέρθηκε στην πιθανή πολιτική διευθέτηση των πραγμάτων – μία τοποθέτηση που, όμως, χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και απροσδιοριστία («Κάποια μέρα ίσως γίνει πιθανή η πολιτική διευθέτηση για το μέλλον των Talibans στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν και πότε αυτό θα συμβεί»).
- Αλλαγή στάσης του Πακιστάν: O Trump τόνισε ότι, αυτήν τη στιγμή, οι ΗΠΑ στηρίζουν το Πακιστάν με δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ κάλεσε τους ηγέτες αυτού να σταματήσουν να περιθάλπουν εγκληματίες και τρομοκράτες. Ο ρόλος του Πακιστάν στην παροχή ενός ασφαλούς καταφυγίου για το δίκτυο Haqqani έχει φέρει, πολλές φορές, σε δυσμενή θέση τον αμερικανικό στρατό. Γι’ αυτόν το λόγο ο Trump απείλησε να αποκόψει τη βοήθεια στο Πακιστάν, ώστε να τους πείσει να συνεισφέρουν στη μάχη κατά της τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν. Στη συνέχεια, απηύθυνε το λόγο και στην Ινδία -τον πυρηνικό αντίπαλο του Πακιστάν-, αναφέροντας τα τεράστια κέρδη της, τα οποία προκύπτουν από τις συναλλαγές της με τις ΗΠΑ. Έτσι, βασιζόμενος σε αυτό το γεγονός, κατέστησε σαφή την επιθυμία του: την ακόμη μεγαλύτερη, δηλαδή, στήριξη -κυρίως οικονομικά- από πλευράς Ινδίας.
- Η οικοδόμηση κράτους δεν είναι πλέον προτεραιότητα: Όταν ο Obama είχε αναφερθεί στον πόλεμο στο Αφγανιστάν, εστίασε στην επιστροφή των στρατευμάτων πίσω στην Αμερική. Αντίθετα, ο Trump ξεκαθαρίζει, πλέον, ότι επιθυμεί τη νίκη. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι «ο στρατός μας θα δώσει μάχη για να κερδίσει. Από τώρα και στο εξής, η νίκη θα ορίζεται ξεκάθαρα μέσω της επίθεσης κατά των εχθρών μας, της απαγκίστρωσης του Ισλαμικού Κράτους, της συντριβής της Al-Qaeda, της αποτροπής ανάληψης ελέγχου του Αφγανιστάν από τους Talibans και της παύσης των πιθανών τρομοκρατικών επιθέσεων κατά της Αμερικής». Επιπλέον, ο Trump φάνηκε να ξεκαθαρίζει ότι πλέον δεν τον ενδιαφέρει η οικοδόμηση κράτους -δηλαδή, η στρατηγική που μόνο θα αναλώσει τους Αμερικανούς στην περιοχή, η οποία ακολουθήθηκε σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια-, ενώ στρέφει την προσοχή του ολοκληρωτικά στη συντριβή των τρομοκρατών.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Πρόεδρο, τα παραπάνω αποτελούν δραματικές αλλαγές. Σε πολλά σημεία υπάρχουν διακριτές διαφορές σε σχέση με την προηγούμενη πολιτική (Obama), όπως για παράδειγμα η απόφαση να μη συνεχίσουν οι ΗΠΑ την οικοδόμηση κράτους, και να επικεντρωθούν σε άλλους στόχους, ή και η μεγαλύτερη στρατιωτική αυτονομία – που συνεπάγεται και μεγαλύτερη ανάμιξη του στρατιωτικού παράγοντα στη λήψη αποφάσεων (λ.χ. αποφάσεις των διοικητών στο πεδίο της μάχης). Ακόμα, το γεγονός ότι δεν θα τεθούν χρονοδιαγράμματα σε σχέση με τα στρατεύματα ή τις στρατιωτικές δράσεις, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία μικρή αλλά σημαντική «διαφορά-κλειδί» για την αμερικανική πολιτική στο Αφγανιστάν, καθώς -όπως προαναφέρθηκε- μπορεί να αποφέρει μεγαλύτερα αποτελέσματα στη σταθεροποίηση της περιοχής, μέσα από το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Έτσι, τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν στο εσωτερικό του Αφγανιστάν δεν θα βρίσκονται σε θέση να οργανώσουν τις επόμενες κινήσεις τους, γνωρίζοντας επακριβώς πότε και πόσα στρατεύματα θα βρίσκονται στη χώρα – θέση πλεονεκτική για τις ίδιες, που τους δίνει την ευκαιρία να συμβάλουν στην αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής.
Αντιδράσεις
Ένας εκπρόσωπος των Talibans χαρακτήρισε το σχέδιο του Trump ως «παλιό» και «ασαφές». Επίσης, δεσμεύτηκε ότι οι Talibans θα εκδώσουν μία πιο λεπτομερή απάντηση, και τόνισε ότι δεν είναι έτοιμοι για ειρηνευτικές συνομιλίες – τουλάχιστον όχι έως ότου οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ καθορίσουν ένα χρονικό πλαίσιο για αποχώρηση.
Οι Talibans συνέχισαν τις επιθέσεις τους κατά των ΗΠΑ στο εσωτερικό του Αφγανιστάν. Αυτή τη φορά με βομβαρδισμό του αεροδρομίου της Kabul, με στόχο τον Υπουργό Άμυνας, James Mattis, και τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα, αφού η επίθεση διεξήχθη λίγο μετά την αναχώρησή τους. Η επίσκεψη του Υπουργού ήταν η πρώτη, μετά την ανακοίνωση του σχεδίου Trump για το Αφγανιστάν.
«Χώρες-Κλειδιά» Για Το Αφγανιστάν
Αυτήν τη στιγμή η αφγανική κυβέρνηση κατέχει περίπου το 60% της χώρας, με τους Talibans να κατέχουν μεγάλες εκτάσεις εδάφους, όπως και με την αυξημένη παρουσία του ISIS στις ανατολικές περιοχές. Οι ΗΠΑ ασφαλώς κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο -αφενός, λόγω της εισβολής τους στο Αφγανιστάν 16 χρόνια πριν, αφετέρου, λόγω των στρατευμάτων που διατηρούν μέχρι και σήμερα στην περιοχή-, σε συνδυασμό με τα μικρότερα τμήματα στρατευμάτων του ΝΑΤΟ.
Το Πακιστάν –ένας σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ που, όμως, δεν μετέχει στο ΝΑΤΟ- συνορεύει με το Αφγανιστάν, και αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τις προμήθειες των ΗΠΑ. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους των ΗΠΑ, αυτό χρηματοδοτεί και υποθάλπει τρομοκρατικές οργανώσεις και, συγκεκριμένα, το δίκτυο Haqqani.
Η Ινδία είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος για το Αφγανιστάν, και συνεχώς αυξάνεις τις επενδύσεις στη χώρα. Από τη στιγμή που το Αφγανιστάν αποτελεί καταφύγιο για τρομοκρατικές ομάδες που έχουν πλήξει τα συμφέροντα της Ινδίας στο παρελθόν, η τελευταία αναζητά σταθεροποίηση της κατάστασης. Ο Trump επιθυμεί μεγαλύτερη ανάμιξη της Ινδίας, καθώς και μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια – γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή και πιθανή σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν.
Ο ενεργός ρόλος της Ινδίας πιθανότατα να δημιουργήσει προβλήματα και με την Κίνα, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει σχέσεις με το Πακιστάν, και αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Αφγανιστάν. Επιπρόσθετα, το φιλόδοξο σχέδιο της Κίνας για την ανάπτυξη της περιφερειακής συνεργασίας στο εσωτερικό της περιοχής της κεντρικής Ασίας απαιτεί τη διατήρηση της σταθερότητας στο Αφγανιστάν. Τέλος, η Κίνα έχει υπογράψει σημαντικές συμφωνίες εξόρυξης και ενέργειας στο Αφγανιστάν – συμπεριλαμβανομένης συμφωνίας ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για ένα ορυχείο χαλκού, που συνεπάγεται ξεχωριστή συμφωνία με τους Talibans, αλλά έχει παραμείνει σε αδιέξοδο λόγω αναταραχών και άλλων ζητημάτων.
H Ρωσία, παρ’όλο που δεν συνορεύει με το Αφγανιστάν, ανησυχεί για την αστάθεια στην περιοχή, καθώς και την εξάπλωση του ISIS, που πιθανότατα θα βλάψει τα συμφέροντά της. Ωστόσο, ο Seth Jones, αναλυτής του Rand Corporation, δήλωσε στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων των ΗΠΑ ότι η Ρωσία έχει αναπτύξει τις σχέσεις της με τους Talibans, προσφέροντάς τους περιορισμένη βοήθεια στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της για την παγκόσμια ρωσική επιρροή, δεδομένης της πιθανής αμερικανικής αποχώρησης από την περιοχή.
Επιτυχία Ή Αποτυχία;
Η νέα πολιτική του Trump για το Αφγανιστάν μοιάζει να είναι μία ακόμα αποτυχημένη προσπάθεια «νίκης» του αφγανικού πολέμου. Η αύξηση των στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης εκφράζει περισσότερο μία παραμονή για αρκετά χρόνια -αν όχι μονιμοποίηση- του αμερικανικού στρατού, παρά μία άμεση λύση του 16χρονου πολέμου. Επιπλέον, η νέα αυτή πολιτική είναι πιθανό να προκαλέσει περισσότερες συγκρούσεις και μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη περιοχή τα επόμενα χρόνια – αντίθετα, δηλαδή, με το φαινομενικά επιθυμητό αποτέλεσμα. Εάν θα μπορέσει αυτή η πολιτική να επιλύσει τα μακροπρόθεσμα προβλήματα αυτού του πολέμου και, ταυτόχρονα, να πετύχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, αποτελεί ένα ερώτημα που θα κριθεί και θα απαντηθεί στο μέλλον.
Πηγές:
- Who are the key players in Afghanistan?
http://edition.cnn.com/2017/08/26/asia/afghanistan-pakistan-india-china-russia-us/index.html - Joshi, R. (2017). Trump’s Afghanistan Policy: The Good, the Bad, and the Ugly
https://thediplomat.com/2017/08/trumps-afghanistan-policy-the-good-the-bad-and-the-ugly/ - Trump’s new Afghanistan policy has Pakistan angry and alarmed
https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/trumps-new-afghanistan-policy-has-pakistan-angry-and-alarmed/2017/08/29/40e2de88-8cb9-11e7-9c53-6a169beb0953_story.html?utm_term=.cbbf977ae13c - Herb J, CNN. (2017). Five key pieces of Trump’s Afghanistan plan
http://edition.cnn.com/2017/08/21/politics/trump-afghan-plan-five-things/index.html - Sirohi, S. (2017). Donald Trump’s new Afghan policy is good shock therapy for Pakistan after 16 years of cajoling & bribing
http://economictimes.indiatimes.com/news/defence/donald-trumps-new-afghan-policy-is-good-shock-therapy-for-pakistan-after-16-years-of-cajoling-bribing/articleshow/60239066.cms - CBS News. (2017). Afghan leaders, Taliban react to Trump’s new war plan
https://www.cbsnews.com/news/afghanistan-trump-speech-reaction-afghan-leaders-taliban-democrats/ - Rowlatt J. (2017). Taliban open letter to Trump urges Afghan withdrawal
http://www.bbc.com/news/world-asia-40935422
