Πώς δημιουργήθηκαν οι συνθήκες που οδήγησαν στο εννιάχρονο έπος
1821: Ο Πόλεμος Ελληνικής Ανεξαρτησίας των Ελλήνων Εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Η Ελληνική εξέγερση του 1821 αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Είναι ο επικός εννιάχρονος ένοπλος αγώνας του ελληνικού λαού, που πέτυχε την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους επαναφέροντας την Ελλάδα και τους Έλληνες στο προσκήνιο της Ιστορίας ύστερα από τέσσερις αιώνες σκότους και αφανισμού. Ο Πόλεμος για την Ανεξαρτησία της Ελλάδος υπήρξε μεγάλο γεγονός και για την ευρωπαϊκή Ιστορία. Το «ελληνικό ζήτηµα» εξάλλου απασχόλησε την ευρωπαϊκή διπλωματία επί µια δωδεκαετία, προκάλεσε το συναρπαστικό φιλελληνικό κίνηµα και κατάφερε να µμεταστρέψει το πανίσχυρο status της Ιεράς Συµµαχίας προσεταιριζόμενα τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, οποίες υπέγραψαν πρωτόκολλα και συνθήκες για την αίσια έκβαση της μεγάλης ελληνικής εξέγερσης
«Οι κινητήριες δυνάμεις»
Όπως είναι φυσικό, ο αγώνας για ανεξαρτησία δεν προέκυψε δίχως προετοιμασία, ούτε δίχως σχεδιασµό. Κυρίως ήρθε ως αποτέλεσµα µμακροχρονίων ιδεολογικών, πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών διεργασιών και πολεµικών συγκρούσεων. Ο ξεσηκωμός ήταν µια μακρόχρονη περίοδος ιδεολογικής προετοιμασίας, η οποία συνοδεύτηκε από µια σειρά µικρών συνεχών και επίµονων ένοπλων τοπικών εξεγέρσεων. Η αξιοσημείωτη πρόοδος των Ελλήνων στη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα υπήρξε καθοριστικός παράγων καθώς το έθνος µέσα από την εξασφάλιση υλικών εφοδίων άρχισε να συγκροτεί την εθνική του αυτοπεποίθηση. Βασική πηγή έµπνευσης για την Ελληνική Επανάσταση όπως ήθελαν οι μεγάλες δυνάμεις να λέγεται υπήρξε η περίφηµη Γαλλική, µαζί µε τις επαναστατικές ιδέες που κυκλοφορούσαν πλέον στην Ευρώπη µέσω των διάσπαρτων και ενεργών µυστικών επαναστατικών εταιρειών.
Εδώ καλό είναι να επισημάνουμε ότι ο ελληνικός λαός έζησε υπόδουλος επί αιώνες κάτω από ένα καθεστώς καταπιέσεων και ταπεινώσεων, συνέχων διωγµών – παρά τις εξωραϊστικές προσπάθειες νεωτεριστών ιστορικών και πατριωτικών καναλιών περί του αντιθέτου -, που δεν του άφηναν κανένα περιθώριο να αναπτύξει αξιόλογη δράση. Μέσα από συνεχείς ξεσηκωμούς ο ελληνικός λαός κατάφερε να σφυρηλατήσει και εδραιώσει και την εθνική του συνείδηση. Έτσι συσπειρώθηκε γύρω από την ορθόδοξη Εκκλησία και ανέπτυξε το κοινοτικό σύστηµα διαχείρισης των προβλημάτων του.
Μια ιδιαίτερη στιγµή για τους υπόδουλους Έλληνες ήταν η ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου που έδωσε στους Έλληνες πολλές και ποικίλες ευκαιρίες. Πριν από όλα οι Έλληνες αποδείχτηκαν ικανοί στη ναυσιπλοΐα, όπως επίσης και επιτήδειοι έµποροι. Ιδιαίτερα σηµαντικές υπήρξαν για τους Έλληνες οι συνθήκες που προέκυψαν µετά τους ρωσοτουρκικούς πολέµους του 1774 και των επόµενων ετών. Επίσης σηµαντικές ευκαιρίες στους δυο αυτούς τοµείς έδωσαν η Γαλλική Επανάσταση όπως επίσης και οι ναπολεόντειοι πόλεµοι. Ένας εξίσου σοβαρός καθοριστικός παράγοντας για την Ελληνική Εθνεγερσία υπήρξε η ανάπτυξη της Παιδείας. Τα σχολεία του υπόδουλου ελληνισµού µε την πάροδο των χρόνων πλήθαιναν ταυτόχρονα µε την αναβάθμιση των μαθησιακών προγραμμάτων και την έκδοση περισσότερων βιβλίων, πολλά εκ των οποίων είχαν επιστημονικό περιεχόμενο. Εδώ να τονίσουµε ότι άρχισαν να πληθαίνουν οι μορφωμένοι Έλληνες και να παρατηρείται η έντονη πνευµατική δράση των περίφημων δασκάλων του Γένους.
Όλα αυτά έκαναν τον Καποδίστρια να αισιοδοξεί τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα και να µιλά «για κινητήριες δυνάµεις» έχοντας στον νου του την πρόοδο της ναυτιλίας και του εμπορίου, όπως και την άνθιση της Παιδείας. Επίσης σηµαντικό ρόλο έπαιξε και η ανάδειξη στην Ευρώπη διαπρεπών Ελλήνων, τόσο στα γράµµατα όσο και στην πολιτική. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που γράφει ο Φιλήµων: «Πρέπει να είπωµεν … οπόσον εξ ενός µέρους οι αθάνατοι Κοραείς και οι άλλοι, όσοι διεκρίθησαν επίσης άοκνοι µορφωταί των οµογενών των, ενέπνεον εις την καρδίαν καθενός την βεβαιότητα µιας Μεταβολής· και οπόσον εκ του άλλου την επήλπιζον οι περίβλεπτοι Καποδίστριαι, νέοι Γύγαι των Ελλήνων, διά της θέσεως, µεγαλονοίας και του πατριωτισµού των». Για την επερχόµενη ώρα της εθνικής παλιγγενεσίας έκανε λόγο και ο Κοραής στις αρχές του 19ου αιώνα. «Ή είναι βέβαιον ότι ενεργείται της Ελλάδος η αναγέννησις ή τίποτε βέβαιον στον Κόσµον». Αλλά και τον Δεκέµβριο του 1814 έγραψε: «Υπάρχουν σηµεία αναντίρρητα ότι εξύπνησε τέλος πάντων η ταλαίπωρη Ελλάς· και η εξύπνησις αυτή προετοιμάζει και την μέλλουσαν ελευθερίαν».
Η διάρκεια του πολέμου
Ο πόλεμος ανεξαρτησίας άρχισε τον Φεβρουάριο του 1821 και έληξε το στις 3 Φεβρουαρίου του 1830.
Κάνοντας, μια πολύ μικρή έρευνα θα ανακαλύψουμε, διαβάζοντας ακόμα τις λεγόμενες «συντηρητικές» ιστορικές αναφορές (Τρικούπης, Κόκκινος, Εκδοτική Αθηνών κ.λπ.) ή ανατρέχοντας σε απομνημονεύματα αγωνιστών θα δούμε πολύ εύκολα ότι:
Στις 24 του Φλεβάρη ξεκινάει η επανάσταση στη Μολδαβία και στη Βλαχία.
Στις 16 του Μάρτη ο Νίκος Σολιώτης χτυπάει πρώτος τους Τούρκους στην Ελλάδα, στο Αγρίδι (κοντά στην Ακράτα).
Στις 17 του Μάρτη αποφασίζεται η εξέγερση στη Μάνη.
Στις 21 του Μάρτη αρχίζει η εξέγερση στα Καλάβρυτα.
Στις 21 του Μάρτη πετυχαίνει η επανάσταση στην Πάτρα.
Στις 22 του Μάρτη ο Δυσσέας Αντρούτσος γράφει στους Γαλαξειδιώτες ένα περίφημο γράμμα παρακίνησης σε εξέγερση.
Στις 23 του Μάρτη εδραιώνεται η επανάσταση στην Καλαμάτα.
Αναφερθήκαμε σε μερικά από τα γεγονότα που έγιναν το ίδιο έτος και όλα πριν την 25η Μαρτίου. Ειδικά ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα «Απομνημονεύματά» του γράφει ότι στις 25 του Μάρτη ήταν στην Πάτρα. Στην ίδια πόλη ευλόγησε τους αγωνιστές τον επόμενο μήνα σε μια πλατεία. Δεν μπορεί λοιπόν να ήταν στην Αγία Λαύρα και στην Πάτρα συγχρόνως και πολύ περισσότερο να ευλογούσε τους επαναστάτες!!
Η πρώτη φάση της επανάστασης κράτησε από τον Φεβρουάριου έως και τον Δεκέμβριο του 1821, οπότε η επανάσταση ξεκινά από τη Μολδοβλαχία και κατά τόπους στην κυρίως Ελλάδα. Αν και καταστέλλεται στην πρώτη, επικρατεί στη μεσημβρινή Ελλάδα. Η δεύτερη φάση (1822-1823) διαρκεί έναν χρόνο και η προσπάθεια των Ελλήνων επικεντρώνεται στο να σταθεροποιηθεί και να μην υποχωρήσει στις πιεστικές προσπάθειες καταστολής των Τούρκων. Την περίοδο αυτή συγκροτείται μια ενιαία διοίκηση στις επαναστατημένες περιοχές, οι οποίες δρουν πάνω σε κοινό πολιτικό σχεδιασμό. Η τρίτη φάση (1824 – 1827) είναι η περίοδος κατά την οποία η επανάσταση βρίσκεται σε σημείο οριακό. Είναι φανερά τα σημάδια κόπωσης και εξουθένωσης Την περίοδο αυτήν, αν και δεν λείπουν τα μεγάλα πολεμικά κατορθώματα των Ελλήνων, η Επανάσταση δέχεται ισχυρό πλήγμα από τους δύο εμφυλίους πολέμους και την παράλληλη έντονη πολεμική δράση των Τούρκων και των Αιγυπτίων, πράγμα που επέφερε πολλές απώλειες. Ωστόσο σε αυτήν την περίοδο έχουμε μια εντυπωσιακή εκδήλωση ενδιαφέροντος υπέρ της χώρας μας από τις τρεις Μεγάλες δυνάμεις, την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Κορυφαίες επεμβάσεις τους υπέρ της Επανάστασης, η Συνθήκη του Λονδίνου τον Ιούλιο του 1827 και η Ναυμαχία του Ναβαρίνου.
Η τέταρτη φάση της Επανάστασης ξεκινά από τον Ιανουάριο του 1928 για να ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 1830. Στην περίοδο αυτήν ισχυροποιείται η Επανάσταση και ολοκληρώνεται η αίσια έκβασή της. Στη διάρκεια αυτή η κυβέρνηση του Καποδίστρια ανασυντάσσει τις δυνάμεις της Επανάστασης και έπειτα από μια σειρά συστηματικών μαχών ανακαταλαμβάνεται η Στερεά. Τέλος, ύστερα από έντονη διπλωματική δραστηριότητα αλλά και τη νίκη των Ρώσων ενάντια στην Πύλη, αναγνωρίζεται με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου 1830 η χώρα ως Ανεξάρτητο Κράτος.
Οι μήνες που ακολούθησαν από το 1830 ώς και το 1832 μπορούν να χαρακτηριστούν ως μήνες της ολοκλήρωσης και οριστικοποίησης των αποτελεσμάτων της Εθνεγερσίας
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Η Ελληνική Εθνεγερσία το δίχως άλλο έχει να επιδείξει μια σειρά ιδιομορφιών σε σχέση με άλλες εξεγέρσεις Πριν από όλα δεν έχουμε να κάνουμε με μια τυχαία εξέγερση που έχει ως αφορμή μια απρόβλεπτη συγκυρία ή ένα οποιοδήποτε εμπρηστικό επεισόδιο. Όπως επίσης δεν υποκινήθηκε από κανέναν ξένο παράγοντα προς εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων. Είναι άξιο υπενθύμισης το γεγονός ότι η ιστορική συγκυρία, λόγω της επικράτησης της πολιτικής του Μέτερνιχ έναντι του Καποδίστρια στην ευρωπαϊκή διπλωματία, υπήρξε ιδιαίτερα δυσμενής. Η Ιερά Συμμαχία ήταν ρητά ενάντια σε κάθε είδους επαναστατική δραστηριότητα. Η Ελληνική Εθνεγερσία υπήρξε πριν από όλα αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης, όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από τις ενέργειες των τριών Φιλικών, η οποία επέζησε μέσα από τον μηχανισμό της μυστικής επαναστατικής εταιρείας, γύρω από την οποία οργανώθηκε πλήθος Ελλήνων. Η αρχική απόφαση για την Ελληνική εξέγερση συμπίπτει με την ίδρυση της μυστικής εταιρείας στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814, η οποία λίγο αργότερα, στη Μόσχα, ονομάστηκε Φιλική Εταιρεία. Αυτοί οι Φιλικοί δεν διέθεταν ούτε ιδιαίτερο κύρος ανάμεσα στους Έλληνες ούτε οικονομικά μέσα. Το μόνο που διέθεταν ήταν φλογερό πατριωτισμό και απύθμενη πίστη, τεράστια σοβαρότητα και ουρανομήκη τόλμη!.
Να μη ξεχνούμε όμως ότι οι ομογενείς ξεκίνησαν τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας και οι ομογενείς διέθεσαν περιουσίες για τον πόλεμο και μετά πάλι με την περιουσία τους ανοικοδόμησαν την κατεστραμμένη Ελλάδα. Πέρσι αφιερώσαμε την ομιλία για τους Ομογενείς Εθνικούς Ευεργέτες. Ομογενής και μάλιστα Ποντιακής καταγωγής ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε τον πόλεμο και ο αδελφός του Δημήτριος Υψηλάντης στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 έδωσε την τελευταία μάχη της ελληνικής επανάστασης στην Πέτρα της Βοιωτίας, όπου με τρεις χιλιάδες άνδρες κατατρόπωσε την υπερδιπλάσια στρατιά του Ασλάν Μπέη, αποδίδοντας στην Ελλάδα ολόκληρη την Αν. Στερεά.Αφού είδε το όνειρό του για ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο ελληνικό κράτος να πραγματοποιείται αποσύρθηκε στο Ναύπλιο, όπου πέθανε στις 5 Αυγούστου 1832.
Ποια ήταν παλιότερα η εθνική μας επέτειος; Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, και επί δεκαετίες, εθνική γιορτή της Ελλάδας ήταν η Πρωτοχρονιά, γιατί την 1η του Γενάρη 1822 ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της χώρας («Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος») και ξεκίνησε η νομική ύπαρξη του ελληνικού κράτους. Αυτή όντως είναι μια σημαντική ιστορική επέτειος γιατί μας θυμίζει πότε νομιμοποιήθηκε διεθνώς το νέο ελληνικό κράτος και μπορούσε πλέον η φωνή του να γίνει σεβαστή σε όλο τον κόσμο.
Η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη“ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους“.[4] Η ημερομηνία αυτή θεωρήθηκε ως σημείο αναφοράς από τις πρώτες ήδη ημέρες της Επανάστασης, και μάλιστα ως έναρξη ειδικής χρονολόγησης, ακόμα και σε περιοχές που είχαν επαναστατήσει ενωρίτερα. Τουλάχιστον από το 1823 εθεωρείτο στην Πελοπόννησο ως ημέρα έναρξης της επανάστασης.
Ο εορτασμός “εἰς τὸ διηνεκὲς” της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα 980 / 15(27)-3-1838 της Κυβέρνησης Όθωνος και συγκεκριμένα του Γεώργιου Γλαράκη, γραμματέα της Επικρατείας (υπουργού) επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών
Εκείνοι οι αγώνες του λαού μας και η νικηφόρα έκβασή τους, ας μας δώσουν σήμερα την αισιοδοξία και την ελπίδα που χρειαζόμαστε για να πιστέψουμε ότι και σήμερα θα υπερβούμε τις δυσκολίες που ως Χώρα και ως πολίτες έχουμε και θα βρούμε σύντομα το δρόμο μας για ένα καλύτερο μέλλον, για μας αλλά κυρίως για τη νεολαία μας
Χρόνια πολλά για τη μεγάλη γιορτή. Ψηλά το κεφάλι. Πίστη στην Ελλάδα, στην ελευθερία, στην εθνική κυριαρχία και στη δημοκρατία. Αιώνια η μνήμη των αγωνιστών του έθνους για την εθνική αποκατάσταση και την εθνική ολοκλήρωση. Αιώνια η μνήμη των πεσόντων μαχητών για την ελευθερία της πατρίδας,
ΖΗΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821!
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ!
ΖΗΤΩ Ο ΑΔΟΥΛΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΛΑΟΣ!
Δημήτρης Συμεωνίδης JP
