Οι θεωρίες συνομωσίας και το απομονωτικό αφήγημα του Ερντογάν
Αντιαμερικανισμός αλά Τούρκα και η αγαπημένη τους συνωμοσιολογία
Οι επόμενες γενιές Τούρκων ισλαμιστών θα μισούν τις ΗΠΑ ακόμα περισσότερο διότι θα έχουν υποστεί αντιαμερικανική πλύση εγκεφάλου για χρόνια από τον αγαπημένο τους ηγέτη και τον πανίσχυρο μηχανισμό προπαγάνδας του.
Οι Τούρκοι εκφράζουν σύγχυση όταν ερωτώνται για τις προτιμήσεις τους στην εξωτερική πολιτική. Στα μέσα του 2000 μια δημοσκόπηση κατέδειξε τις ΗΠΑ ως παγκόσμια απειλή, αλλά στην ίδια δημοσκόπηση οι Τούρκοι πίστευαν πως σε περίπτωση ανάγκης οι ΗΠΑ θα τους έσωζαν ως σύμμαχοί τους.
Οι θεωρίες συνομωσίας πάντα κέρδιζαν τις ψυχές των Τούρκων. Οι μαθητές στα σχολεία μεγαλώνουν με ρητά όπως «Ο μόνος φίλος του Τούρκου είναι ένας άλλος Τούρκος» ή «Οι Οθωμανοί μας πρόγονοι πολέμησαν επτά μεγάλες δυνάμεις». Σύμφωνα με αυτή την κοσμοθεωρία οι μεγάλες δυνάμεις πάντα συνωμοτούσαν για να σταματήσουν την άνοδο της Τουρκίας.
Σε μια εποχή αυξανόμενου λαϊκισμού, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει, συστηματικά, τροφοδοτήσει την κοινή γνώμη με την σκέψη πως όλος ο κόσμος συνωμοτεί κατά της Τουρκίας. Το ισλαμιστικό, αντιδυτικό, απομονωτικό αφήγημά του έχει δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο που απειλεί να καταστήσει την τουρκική εξωτερική πολιτική όμηρο όχι μόνο σήμερα, αλλά και στο μέλλον.
Μέχρι την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία το 2002, οι περισσότεροι Τούρκοι δεν ενδιαφέρονταν για τα ονόματα των υπουργών τους των Εξωτερικών. Η φιλόδοξη νέο-οθωμανική ιδεολογία του Ερντογάν πέρασε την εξωτερική πολιτική στην καθημερινή ζωή των Τούρκων και έφτασε να συζητείται στα καφενεία.
Σύμφωνα με δύο διαφορετικές δημοσκοπήσεις του 2011 το 75% των Τούρκων εμφανιζόταν να πιστεύει ότι η Δύση φταίει για τις προβληματικές σχέσεις με τις ισλαμικές χώρες. Το 53% πίστευε πως η Δύση φταίει για την φτώχεια στις μουσουλμανικές χώρες.
Το 82% έχει κακή γνώμη για τους χριστιανούς, ενώ μόνο το 9% πίστευε πως Άραβες εκτέλεσαν τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Το 41% θεωρούσε πως η πιο βίαιη θρησκεία στον κόσμο είναι ο ιουδαϊσμός, ενώ το 65% ενέκρινε την εξωτερική πολιτική Ερντογάν.
Τον Αύγουστο έρευνα του αμερικανικού Pew Research Center κατέδειξε πως το 72% των Τούρκων έβλεπαν τις ΗΠΑ ως απειλή για την χώρα τους. στην Τουρκία, μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ θεωρούντο μεγαλύτερη απειλή σε σχέση με τη Ρωσία ή την Κίνα. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2013 ήταν 44%. Παράλληλα, ανάλογο ποσοστό Τούρκων βλέπει ΗΠΑ και ΙΚ ως απειλή για την Τουρκία.
Η εξήγηση του αντιαμερικανισμού έχει διαφορετική βάση σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι ιστορικό φαινόμενο και φτάνει μέχρι τα χρόνια του εμφυλίου. Στην Τουρκία έχει διαφορετική φύση. Καθώς η τουρκική κοινωνία καθίσταται ολοένα και περισσότερο εθνικιστική και θρησκευτικά συντηρητική και ξενοφοβική, οι αντιαμερικανικές σκέψεις κερδίζουν έδαφος και ο λαϊκισμός του Ερντογάν απλώς καθιστά τα πράγματα χειρότερα.
«Η εχθρότητα των ΗΠΑ κατά της Τουρκίας οφείλεται στο ότι είμαστε μουσουλμάνοι», μου είπε μια δασκάλα όταν την ρώτησα γιατί πιστεύει ότι οι ΗΠΑ συνωμοτούν κατά της Τουρκίας. Ο σύζυγός της, τραπεζίτης σε δημόσια τράπεζα, διεύρυνε την υπόθεση και υποστήριξε ότι η εχθρότητα οφείλεται και στο ότι: «Η Τουρκία στέκεται απέναντι στην ισραηλινή καταπίεση προς του Παλαιστίνιους. Οι Αμερικανοί δεν το θέλουν».
Τέτοιες θεωρίες διαχέονται από τον Ερντογάν και τον πανίσχυρο μηχανισμό των ΜΜΕ που διαθέτει και θεωρούνται απολύτως λογικές από τις συντηρητικές μάζες τις οποίες χειραγωγεί προς όφελός του. Οι περισσότεροι Τούρκοι αισθάνονται και πάλι τον αυτοκρατορικό αέρα και πιστεύουν ότι έχουν έναν ισχυρό ηγέτη να τους καθοδηγεί και αυτόν ψηφίζουν.
Σε αυτό το παιχνίδι ο Ερντογάν προσφέρει στους οπαδούς του υπερηφάνεια με αντάλλαγμα την υποστήριξή τους. Το μόνο που έχει να κάνει ο Ερντογάν είναι να δώσει την εντύπωση ότι μάχεται κατά των μεγάλων δυνάμεων, των ΗΠΑ περιλαμβανομένων. Κατόπιν λέει στους ξένους, κρυφά, να αγνοούν τη ρητορεία του που γίνεται για εσωτερική κατανάλωση.
Κάποιος σημερινός μαθητής θα γίνει στο μέλλον υπουργός Εξωτερικών, πρωθυπουργός ή πρόεδρος της Τουρκίας. Κάποιος από αυτούς που σήμερα θαυμάζει τον μεγάλο ηγέτη Ερντογάν για τον αγώνα του «κατά του Σατανά».
