Τι επισημαίνει η αμερικανική εταιρεία γεωπολιτικών αναλύσεων για τις κινήσεις του Ισραήλ.
Η φαινομενικά επικείμενη ισραηλινή χερσαία εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας θα απειλήσει να πυροδοτήσει μια νέα ιντιφάντα, θα αυξήσει τον κίνδυνο προσχώρησης άλλων ένοπλων ομάδων στη σύγκρουση, αναγκάζοντας το Ισραήλ να στραφεί σε μη ελκυστικές επιλογές για την πιθανή επανακατάληψη της περιοχής. Θα απειλήσει επίσης την εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ- Σαουδικής Αραβίας, θα προκαλέσει αναταραχές εναντίον του Ισραήλ σε άλλες περιφερειακές χώρες και ενδεχομένως θα πυροδοτήσει μια προσφυγική κρίση στην Αίγυπτο. Στις 9 Οκτωβρίου, ο Ισραηλινός επικεφαλής στρατιωτικός εκπρόσωπος δήλωσε ότι οι Δυνάμεις Άμυνας της χώρας έχουν καλέσει 300.000 εφέδρους, συμπεριλαμβανομένων βασικών μονάδων που απαιτούνται για μια χερσαία εισβολή, και ”περνούν στην επίθεση”. Οι ενέργειες αυτές θέτουν τις βάσεις για μια πιθανή ισραηλινή χερσαία εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας σε αντίποινα για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου από την Χαμάς. Μέσω της εισβολής, το Ισραήλ ελπίζει στην υποβάθμιση της στρατιωτικής υποδομής της Χαμάς και στις δυνατότητές της για μελλοντικές επιθέσεις, καθώς και στην διάσωση ομήρων, όταν αυτό είναι δυνατόν. Την ίδια ημέρα, επικαλούμενο τρεις ισραηλινές και αμερικανικές πηγές, το Axios ανέφερε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου είπε στον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 8 Οκτωβρίου ότι ”πρέπει να μπούμε μέσα”, υπονοώντας ότι η χερσαία εισβολή είναι σχεδόν βέβαιη. Ήδη, οι ισραηλινές αρχές έχουν διατάξει ”πλήρη πολιορκία” της Λωρίδας για να κόψουν την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, τροφίμων, καυσίμων, νερού και άλλων αγαθών και υπηρεσιών στους περίπου 2,3 εκατομμύρια κατοίκους της.
Μια ισραηλινή εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας θα συνεπαγόταν πολλά θύματα και από τις δύο πλευρές, θα αύξανε δραματικά τον κίνδυνο βίας στη Δυτική Όχθη και την κλίμακα των επιθέσεων από το Λίβανο, αναγκάζοντας το Ισραήλ να πολεμήσει σε πολλαπλά μέτωπα. Παρά τον μεγάλο αριθμό καλά εκπαιδευμένων και εξοπλισμένων ισραηλινών στρατευμάτων, καθώς και την κυριαρχία από αέρος, μια ισραηλινή εισβολή στη λωρίδα θα ήταν τόσο από τακτική όσο και από στρατηγική άποψη πολύ δύσκολη. Η Χαμάς και άλλες ομάδες όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (PIJ) έχουν πάρα πολλά κρησφύγετα, σήραγγες και παγίδες που μπορούν να κρυφτούν και να επιτεθούν σε ισραηλινούς στρατιώτες, ιδιαίτερα σε νεότερους εφέδρους χωρίς εμπειρία μάχης σε αστικό πόλεμο στη λωρίδα, η οποία είναι εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη και συνεπώς ενέχει υψηλό κίνδυνο παράπλευρων ζημιών. Επιπλέον, το γεγονός ότι η Χαμάς και η PIJ κρατούν δεκάδες ομήρους (σύμφωνα με πληροφορίες, 100 η Χαμάς και 30 η PIJ) σημαίνει ότι τα ισραηλινά στρατεύματα δεν μπορούν να βασίζονται στη δύναμη πυρός, αλλά θα πρέπει και να πολεμήσουν στο έδαφος με πιο διαφοροποιημένους, προσεκτικούς τρόπους. Θα υπάρξουν πολλές απώλειες και από τις δύο πλευρές, αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας νέας ιντιφάντα, όχι μόνο στη Γάζα αλλά και στη Δυτική Όχθη, όπου οι εντάσεις βρίσκονται ήδη σε σημείο πριν την έκρηξη μετά από μήνες βίαιων ταραχών και στοχευμένων επιθέσεων μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Η “Φωλιά των Λιονταριών”, μια μαχητική ομάδα στη Δυτική Όχθη της οποίας η αυξανόμενη επιρροή έχει αμφισβητήσει τη Χαμάς φέρεται να έχει ήδη καλέσει τους κατοίκους της Δυτικής Όχθης να ”πάρουν τα όπλα αμέσως”, προσθέτοντας στον κίνδυνο μιας νέας ιντιφάντα. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ και οι παλαιστινιακές ομάδες στο Λίβανο εμφανίζονται έτοιμες να αυξήσουν την εμπλοκή τους για να αναγκάσουν το Ισραήλ να διεξάγει έναν πολυμέτωπο πόλεμο, την ώρα που μια ισραηλινή εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας θα έδινε στις ομάδες αυτές ένα ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο για να συμμετάσχουν πιο επιθετικά στη σύγκρουση.
Μετά από μια χερσαία εισβολή, οι επιλογές του Ισραήλ για την επανακατάληψη της Γάζας θα είχαν σημαντικά μειονεκτήματα, οδηγώντας σε περαιτέρω αστάθεια και ανασφάλεια στην περιοχή. Ο Νετανιάχου έχει υποσχεθεί ότι η αντίδραση του Ισραήλ θα ”αλλάξει τη Μέση Ανατολή” και ότι ”αυτό που θα βιώσει η Χαμάς θα είναι δύσκολο και τρομερό”, υποδηλώνοντας ότι σκοπεύει να ανακτήσει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας. Το Ισραήλ φαίνεται να έχει τρεις κύριες επιλογές για την κατάληψη και τη διακυβέρνηση της περιοχής, καμία από τις οποίες δεν είναι πιθανό να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη σταθερότητα ή ασφάλεια. Πρώτον, το Ισραήλ θα μπορούσε να παραδώσει τον έλεγχο στην Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), η οποία ήδη διοικεί τη Δυτική Όχθη. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προσθέσει μια κάποια νομιμότητας αφήνοντας τους Παλαιστίνιους φαινομενικά να ελέγχουν την περιοχή, αλλά η στήριξη προς την ΠΑ έχει πέσει κατακόρυφα στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα και οι ισραηλινές αρχές είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικές ως προς την ικανότητά της να κυβερνήσει. Η μετάβαση της διακυβέρνησης της ΠΑ στη Γάζα είναι επομένως απίθανο να συμβεί και ακόμη λιγότερο πιθανό να είναι επιτυχής (δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι η ΠΑ θα συμφωνήσει να αναλάβει την περιοχή, πράγμα που παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα). Δεύτερον, το Ισραήλ θα μπορούσε να προσπαθήσει να εγκαθιδρύσει μια εναλλακτική μορφή διακυβέρνησης μέσω ενός διαφορετικού Παλαιστινιακού μεσάζοντα, αλλά και αυτή θα είχε μικρή νομιμοποίηση στα μάτια των κατοίκων της Γάζας και, μετά την πρωτοφανή βία του Σαββατοκύριακου, το Ισραήλ είναι απίθανο να θέλει να πειραματιστεί με μια μη δοκιμασμένη Παλαιστινιακή κυβέρνηση, η οποία πιθανότατα θα θεωρηθεί μαριονέτα. Τέλος, το Ισραήλ θα μπορούσε να επιδιώξει να κυβερνήσει απευθείας το έδαφος, ενδεχομένως υπό το υφιστάμενο όργανο του Συντονιστή Κυβερνητικών Δραστηριοτήτων στα Εδάφη (COGAT) στο πλαίσιο του Υπουργείου Άμυνας. Τα ακροδεξιά κόμματα που υποστηρίζουν την κυβέρνηση Νετανιάχου πιέζουν εδώ και καιρό το Ισραήλ να ανακτήσει τον έλεγχο της Γάζας από τη Χαμάς. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα επέβαλλε άμεση ισραηλινή διοίκηση σε έναν πληθυσμό που αντιτίθεται σθεναρά σε αυτήν – απαιτώντας μια σημαντική ανάπτυξη ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας στην περιοχή που πιθανόν θα προκαλέσει νέους γύρους βίαιων αντιδράσεων τόσο από οργανωμένες ομάδες όσο και από τη βάση, ενώ παράλληλα θα κινδύνευε με διάβρωση της δυτικής και αραβικής υποστήριξης προς το Ισραήλ.
Μια ισραηλινή χερσαία εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας θα έβαζε επίσης στον πάγο τις προσπάθειες για ισραηλινο-σαουδαραβική εξομάλυνση και θα προκαλούσε αντι-ισραηλινές διαδηλώσεις και στοχευμένες επιθέσεις σε όλη την περιοχή και πέραν αυτής. Τους τελευταίους μήνες, το Ριάντ διαπραγματεύεται με την Ουάσινγκτον για ένα πιθανό αμυντικό σύμφωνο ως μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας για την εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας- Ισραήλ. Μέχρι στιγμής, το βασίλειο έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις δημόσιες δηλώσεις του σχετικά με τη σύγκρουση στη Γάζα στο να απευθύνει έκκληση για την αποτροπή περαιτέρω βίας. Ωστόσο, μια ισραηλινή εισβολή στη λωρίδα θα καθιστούσε πρακτικά πολιτικά αδύνατο για το Ριάντ να προχωρήσει σε συζητήσεις εξομάλυνσης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, λόγω του πλήγματος στη φήμη του να θεωρηθεί ότι συνεργάζεται με τους Ισραηλινούς ενώ οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται υπό πολιορκία. Ισραήλ και Σαουδική Αραβία μπορούν να διατηρήσουν έστω παρασκηνιακές συνομιλίες, καθώς έχουν αμοιβαία συμφέροντα στη συνεργασία τους κατά του Ιράν. Όμως οποιαδήποτε σημαντική συμφωνία τις επόμενες εβδομάδες είναι πλέον εκτός συζήτησης. Ομοίως, τα άλλα κράτη που έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ – το Μπαχρέιν, το Μαρόκο, το Σουδάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – πιθανότατα θα υποχωρήσουν σε κάποια από τις δημόσιες συνεργασίες τους με το Ισραήλ, όπως η αναστολή των ταξιδιών και ο περιορισμός των επενδύσεων. Ανεξάρτητα από αυτό, αντι-ισραηλινές (και αντι-εβραϊκές) διαμαρτυρίες και επιθέσεις μπορούν να αναμένονται σε όλη τη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής, ειδικά αν το Ισραήλ εισβάλει στη Γάζα. Κάποιες διαμαρτυρίες και μεμονωμένες πράξεις βίας έχουν ήδη σημειωθεί (συμπεριλαμβανομένης της αστυνομικής δολοφονίας δύο Ισραηλινών τουριστών στην Αίγυπτο στις 8 Οκτωβρίου), αλλά η πιθανότητα μαζικών απωλειών Παλαιστινίων και φυσικών καταστροφών κατά τη διάρκεια μιας ισραηλινής εισβολής στη Γάζα θα πυροδοτήσει πιθανότατα πολύ μεγαλύτερες διαμαρτυρίες, αυξάνοντας σημαντικά το ενδεχόμενο στοχευμένων αντισημιτικών επιθέσεων.
Τέλος, μια ισραηλινή εισβολή θα μπορούσε να προκαλέσει εισροή προσφύγων από τη Γάζα στη γειτονική Αίγυπτο, δημιουργώντας μεγάλη κρίση που θα επιδείνωνε τις οικονομικές προκλήσεις της χώρας. Ήδη, το Κάιρο φέρεται να φοβάται ”μια ανθρωπιστική καταστροφή που δεν θα ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε”. Σε συνδυασμό με την ισραηλινή επιβολή πλήρους αποκλεισμού, μια εισβολή θα ωθούσε τους κατοίκους της Γάζας να προσπαθήσουν να διαφύγουν στην Αίγυπτο μέσω του συνοριακού περάσματος της Ράφα, το οποίο είναι το μόνο που είναι ακόμη ανοιχτό και συνδέει την περιοχή με την Αίγυπτο. Ενώ το Κάιρο προσπαθεί να μεσολαβήσει μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση, πιθανότατα θα αναγκαστεί να δεχτεί μεγάλο αριθμό Παλαιστινίων προσφύγων και το οικονομικό κόστος της περίθαλψής τους. Σε περίπτωση επανακατάληψης της Γάζας από το Ισραήλ, οι πρόσφυγες που έφυγαν για την Αίγυπτο μπορεί επίσης να μην είναι σε θέση να επιστρέψουν, πράγμα που σημαίνει ότι οι αιγυπτιακές αρχές θα μπορούσαν να επιβαρυνθούν με τη φροντίδα τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής στις 15/10
Υπεύθυνη Διαχείρισης: Δέσποινα Συριοπούλου
